Guhartoya 12:28, 16 nîsan 2019 biguhêre Ghybu (gotûbêj \| beşdarî) Rêveberên navrû, Rêveber 56.558 guhartin BKurteya guhartinê tine ← Cudahiya kevntir		Guhartoya 01:25, 17 nîsan 2019 biguhêre betal bike Ghybu (gotûbêj \| beşdarî) Rêveberên navrû, Rêveber 56.558 guhartin B →‎Avabûn Cudahiya nûtir →
Rêz 58: == Avabûn == [[Wêne:Mustafa Barzani in Mahabad Kurdish Republic.jpg~~\|300px~~\|thumb\|Merasîma daxuyandina Komara Kurdistanê]] [[Wêne:Proclamation of the Republic of Mahabad.jpg~~\|300px~~\|thumb\|Şahiya daxuyandina Komara Kurdistanê]] Di nava sedsala 20'an de, piştî hikûmeta Başûrê Kurdistanê ku [[Şex Mehmûd Berzencî]] li Silêmaniyê îlan kir, Komara Kurdistanê ya Mehabadê di warê dewletbûyinê de ji bo kurdan bû tecrûbeyeke duyem. Lê belê, hin welat ji bo berjewendiyên xwe Komara Mehabadê feda kirin. Di 22'ê [[çile]]ya sala 1946'an de, bi alîkariya Yekîtiya Sovyetê, li [[Meydana Çwarçira]] ya Mehabadê, Komara Mehabadê ji aliyê Qazî Mihemed ve hate îlankirin. Li ser avabûna Komara Kurdistanê McDowell wiha dibêje: ~~Li ser avabûna Komara Kurdistanê McDowell wiha dibêje: ''~~{{Jêgirtin\|Di dawiya sala 1945an de desthilata Tehranê li Azerbaycanê kontrola xwe winda kir, leşkerên girêdayî [[Partiya Demokratîk a Azerbaycanê]] leşkerên Îranê ji Azerbaycanê derxistin. Piştî vê derxistinê [[Hikûmeta Neteweyî ya Azerbaycanê]] kontrola xwe li hemû rojhilatê Azerbaycanê kir. Di vê rewşê de Qazî Mihemed jî mecbûr ma ku li rojavayê Azerbaycanê serxwebûna xwe îlan bike. 15 Berfanbara 1945ê de bi merasîmeke biçûk Hikûmeta Gelê Kurd hate ava kirin. Hikûmeteke 13 endam hate ava kirin û 22 Çileya 1946an de bi serokkomariya Qazî Mihemed li Mahabad, Bokan, Nexede, Şino Komara Mahabad hate ava kirin. Partiya Demokratîk ya Azerbaycanê nedixwast bêyî wan Kurd serxwebûna xwe îlan bikin û ji ber vê Qazî Mihemed ji aliyê Partiya Demokratîk ya Azerbaycanê hate vexwandin ji bo ku jê re bêjin; Hûn dikarin hikûmeteke herêmî ya girêdayî PDAyê ava bikin. Lê ji bo ku Sovyetan alikari dida Qazî Muhemmed, PDA mecbûr ma û hebûna Kurdan a xweser qebûl kir. Paşî ji bo ku yekitiya Azerbaycanî û Kurdan 23yê Nîsanê de di navbera Kurd û Azerbaycaniyan de hevpeymaneke aşitî hate destnîşan kirin.''<ref>McDowell,Modern History of Kurds,London,Tauris 2000, r.242</ref>}} 13 wezîrên ku di komara Mehabadê de cih girtin, piştî demekê Destûra bingehîn a komarê zelal kirin. Her çiqas Komara Mehabadê heta demeke kin berdewam kir jî, di wê demê de bû navenda siyaset û ronahiyê. Komara ku li Mehabadê hate sazkirin, ala netewî ya Kurdistanê hilda û gel jî artêşa welêt sazkir. Hikûmeta Komarê herwiha rêxistinên aborî, civakî, wêjeyî, hunerî û leşkerî jî saz kir. Rojname û kovar derketin. Sîstema birêvebir ya Komarê jî hate sazkirin. Hewl hate dayîn ku sistema perwerde û ziman were pêşxistin. [[Zimanê kurdî]] bi fermî hate pejirandin. Şanoya kurd hate sazkirin. Ji bo jin di aliyê siyasî û civakî de pêşbikevin, di 14'ê adarê de, [[Yekîtiya Jinên Kurdistanê]] hate sazkirin. Jina Qazî Mihemed, [[Mîna Qazî]] di xebatên jinan de, roleke aktîv leyist. Herwiha hewl hate dayîn ku têkiliyên diplomasî jî werin xurtkirin. Bi kurtahî, herçend temenê Komara Mehabadê kin be jî, Mehabad di vê demê de bû navenda siyaset û rewşenbiriyê

Komara Kurdistanê: Cudahiya di navbera guhartoyan de