Hêzên Çekdar ên Tirkiyeyê: Cudahiya di navbera guhartoyan de

Content deleted Content added
Kurteya guhartinê tine
B betal
Rêz 1:
{{Bêçavkanî}}
{{Infobox leşkeriya neteweyî
| nav = Hêzên Çekdar ên Tirkiyeyê
| welat = Tirkiye
| navê rastî = Türk Silahlı Kuvvetleri
| wêne =
| binnivîs =
| sernûçe =
| wêne2 =
| binnivîs2 =
| sernûçe2 =
| dirûşm =
| damezrandin = [[3'ê gulanê]], [[1920]]{{refn|Wek ku Artêşa Meclîsa Mezin a Newengeran ye.<ref name="Akademi">Harp Akademileri Komutanlığı, ''Harp Akademilerinin 120 Yılı'', İstanbul, 1968, p. 26, 46.</ref>|group=nb}}
| rewşa niha =
| hilweşandin =
| yekîne =
* {{flagicon image|Flag of Turkish Land Forces Command.svg|size=23px}} [[Hêzên Bejayî Tirkiyeyê]]
* {{flagicon image|Flag of Turkish Naval Forces Command.PNG|size=23px}} [[Hêzên Deryayî Tirkiyeyê]]
* {{flagicon image|Flag of Turkish Air Force Command.svg|size=23px}} [[Hêzên Hewayî Tirkiyeyê]]
* [[Akademiya Şerê Tirkiyeyê]]
* {{flagicon image|Flag of Turkish General Command of Gendarmerie.svg|size=23px}} [[Cendirmeyê Fermana Giştî|Cendirmeye Tirkiyeyê]]{{refn|Di dema [[Wezareta Navxweyî (Tirkiye)|Wezareta Navxweyî]] de, di dema rûniştinê de.|group=nb}}
* {{flagicon image|Flag of Turkish Coast Guard Commander.svg|size=23px}} [[Fermandarê Cerdevaniyê (Tirkiye)|Cerdevanek Tirkiyeyê]]{{refn|Di dema [[Wezareta Navxweyî (Tirkiye)|Wezareta Navxweyî]] de, di dema rûniştine de.|group=nb}}
| navend = {{flagicon image|Flag of Turkey.svg|size=23px}} [[Bakanlıklar]], [[Çankaya]], [[Enqere]], [[Tirkiye]]
| saetên firrînê =
| malper = {{url|http://www.tsk.tr/}}
| serfermandar = {{flagicon image|Flag of the President of Turkey.svg|size=23px}} [[Serokomar Tirkiyeyê|Serekcumhûr]] [[Recep Tayyip Erdoğan]]
| sernavê serfermandar = [[Fermandarê sereke]]
| wezîrê kahînan = {{flagicon image|Flag of Turkey.svg|size=23px}} [[Wezîra (hukumetê)|Wezîra]] [[Hulusi Akar]]
| sernavê wezîrê kahînan = [[Wezîrê Parastina Niştimanî (Tirkiye)|Wezîrê Parastina Niştimanî]]
| wezîr = {{flagicon image|Standard of President of Turkey as Supreme Chief of Armed Forces.svg|size=23px}} [[Gelemperî]] [[Yaşar Güler]]
| sernavê wezîr = [[Garmendên Giştî yên Komara Tirkiyeyê|Seroka Garmendên Giştî]]
| fermandar =
| sernavê fermandar =
| temen = 21 (2010 Nirxandin)
| leşkeriya bêgavî = 6, san 12 mehan, li ser asta perwerdeyê (2010 Nirxandin)
| daneyên agahiyên giştî = 2010
| temenên agahiyên giştî = 16—49 (2010 Nirxandin)<ref name="factbook">{{cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/tu.html|title=The World Factbook - Turkey|publisher=[[Central Intelligence Agency]]}}</ref>
| berdeste = 21,079,077
| berdeste jin = 20,558,696
| lêhatin = 17,664,510
| lêhatina jin = 17,340,816
| gihiştin = 700,079
| gihiştina jin = 670,328
| çalak = Hemî 514,000 ([[Lîsteya welatan bi hejmarên leşkerî û eskerên parî|nifşa 10'an]])<ref name="loc">{{citation|url=http://memory.loc.gov/frd/cs/profiles/Turkey.pdf|title=Country Profile: Turkey|date=August 2008|author=[[Library of Congress]] - Federal Research Division|pages=25–26}}</ref>
* 350.000 Hêzên Bejayî
* 48,600 Hezen Deryayî
* 60,000 Hêzên Hewayî
* 152,100 Cendirme
* 4,700 Cerdevanek
| birêzkirin =
| rezerve = 378,700<ref name="loc" />
| bicihkirin =
| sermîyan = ~[[Dewletên Yekbûyî yên Amerîkayê Dolar|US$]]17.8 milyar (2018) ([[Lîsteya welatan bi mesrefên leşkerî|nifşa 15'an]])<ref name="sipri">{{cite web|url=http://milexdata.sipri.org/result.php4|title=The SIPRI Military Expenditure Database|publisher=[[Stockholm International Peace Research Institute]]|accessdate=6 June 2010}}</ref><br>
| ji sedî TBH = ~2.2% (2019)<ref name=SIPRI>{{cite web|url=http://books.sipri.org/product_info?c_product_id=458|title=SIPRI Publications|publisher=|accessdate=17 July 2016}}</ref><br />
| dabînkerên navxweyî = Lîsteya sereke Dabînkerên navxweyî
* {{flagicon image|Flag of Turkey.svg|size=23px}} [[MKEK]]
* {{flagicon image|Flag of Turkey.svg|size=23px}} [[ASELSAN]]
* {{flagicon image|Flag of Turkey.svg|size=23px}} [[BMC (Tirkiye)|BMC]]
* {{flagicon image|Flag of Turkey.svg|size=23px}} [[FNSS Pergalên Parastinê|FNSS]]
* {{flagicon image|Flag of Turkey.svg|size=23px}} [[GIRSAN]]
* {{flagicon image|Flag of Turkey.svg|size=23px}} [[TISAS]]
* {{flagicon image|Flag of Turkey.svg|size=23px}} [[Havelsan]]
* {{flagicon image|Flag of Turkey.svg|size=23px}} [[Transvaro]]
* {{flagicon image|Flag of Turkey.svg|size=23px}} [[Turkish Aerospace Industries|TAI]]
* {{flagicon image|Flag of Turkey.svg|size=23px}} [[Otokar]]
* {{flagicon image|Flag of Turkey.svg|size=23px}} [[Roketsan]]
* {{flagicon image|Flag of Turkey.svg|size=23px}} [[TÜBİTAK]]
* {{flagicon image|Flag of Turkey.svg|size=23px}} [[Tersaneya Gölchükê]]
* {{flagicon image|Flag of Turkey.svg|size=23px}} [[Akdal (çek)|Akdal]]
| dabînkerên derveyî = Lîsteya sereke Dabînkerên derveyî
* {{USA}}<br />
* {{DEU}}<br />
* {{GBR}}<br />
* {{ITA}}<br />
* {{KOR}}<br />
* {{GRC}}<br />
* {{FRA}}<br />
* {{ESP}}<br />
* {{CHN}}<br />
* {{CHE}}<br />
* {{RUS}}<br />
* {{ISR}}<br />
* {{AUS}}<br />
* {{NLD}}<br />
* {{NOR}}<br />
* {{SWE}}<br />
* {{IRN}}<br />
* {{CUB}}<br />
* {{AUT}}<br />
* {{BLR}}<br />
* {{HUN}}<br />
* {{BGR}}<br />
* {{BEL}}<br />
* {{ZAF}}<br />
* {{SGP}}<br />
* {{SRB}}<br />
* {{TWN}}<br />
* {{CAN}}<br />
* {{PHL}}<br />
* {{UKR}}<br />
* {{PAK}}<br />
* {{BRA}}<br />
* {{IND}}<br />
* {{GEO}}<br />
* {{AZE}}<br />
* {{ROU}}<br />
* {{MDA}}<br />
* {{DNK}}<br />
* {{IDN}}<br />
* {{ARG}}<br />
* {{CHL}}<br />
* {{PRT}}<br />
* {{SAU}}<br />
* {{MAR}}<br />
* {{DZA}}<br />
* {{TUN}}<br />
* {{LBY}}<br />
* {{JOR}}<br />
* {{SDN}}<br />
* {{EGY}}<br />
* {{LBN}}<br />
* {{ARE}}<br />
* {{PER}}<br />
* {{MEX}}<br />
* {{FIN}}<br />
* {{ALB}}<br />
* {{VNM}}<br />
* {{POL}}<br />
* {{HRV}}<br />
* {{COL}}<br />
* {{ECU}}<br />
* {{LUX}}<br />
* {{ETH}}<br />
* {{TCD}}<br />
* {{NER}}<br />
* {{NGA}}<br />
* {{MYS}}<br />
* {{BIH}}<br />
* {{BRN}}<br />
* {{MKD}}<br />
* {{LKA}}<br />
* {{THA}}<br />
* {{AFG}}<br />
* {{RWA}}<br />
* {{BDI}}<br />
* {{VEN}}<br />
* {{MLI}}<br />
* {{MNG}}<br />
* {{KEN}}<br />
* {{BHR}}<br />
* {{DJI}}<br />
* {{SOM}}<br />
* {{BEN}}<br />
* {{SVN}}<br />
* {{SEN}}<br />
* {{COD}}<br />
* {{COG}}<br />
* {{BFA}}<br />
* {{CIV}}<br />
* {{GHA}}<br />
* {{GIN}}<br />
* {{QAT}}<br />
* {{OMN}}<br />
* {{UGA}}<br />
* {{GMB}}<br />
| hawirde = $1,540 mêlûn (2014)<ref name="sipriimports">{{cite web|url=http://armstrade.sipri.org/armstrade/page/values.php|title=TIV of arms imports to Turkey, 2008-2009|publisher=Stockholm International Peace Research Institute|accessdate=6 June 2010}}</ref>
| hinarde = $2,350 mêlûn (2018)<ref name="ssmexport">{{cite web|title=SSM Performance Report|url=http://www.ssm.gov.tr/anasayfa/hizli/duyurular/kurumsalDuyurular/Sayfalar/2009FaaliyetRaporu.aspx|work=Undersecretariat for Defense Industries|accessdate=20 June 2010|page=82|language=Turkish|format=pdf}}</ref>
| dîrok = {{ubl|[[Wexta Tirkiyê (500—1300)]]|[[Leşkerî yên Împeratoriya Osmanî]]|[[Dîroka leşkeri ya Tirkiyeyê]]}}
| navref = [[Navrefên leşkeriya yên Tirkiyeyê]]
}}
 
'''Hêzên Çekdar ên Tirkiyeyê''' ('''HÇT'''; {{bi-tr|Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK)}}), piştî têkçûna dewleta [[Osmanî]], navê [[Hêzên çekdarî|Hêzên Leşkeri]] yên [[Tirkiye|Komara Tirkiyeyê]] ne. Ew ji [[Hêzên Bejayî Tirkiyeyê|Hezen Bejayî]], [[Hêzên Hewayî Tirkiyeyê|Hêzên Hewayî]], û [[Hêzên Deryayî Tirkiyeyê|Hêzên Deryayî]] hene. [[Cendirmeyê Fermanaa Gişti|Cendirme]], û [[Fermandarê Cerdevaniyê (Tirkiye)|Cerdevaniyê]], herdu jî ku [[Ajansa qanûnên zagonî|qanûnên zagonî]], u karên [[leşkerî]] hene, wekî parçeyên hêzên ewlehiya navxweyî di dema şeve de xebitînin, û binçav kirin [[Wezareta Navxweyî (Tirkiye)|Wezareta Navxweyî]] ye. Di nav deverê de, ew li [[binçav]] kirin Hêzên Bejayî, û Hêzên Deryayî. [[Serokomar Tirkiyeyê]], hemî sereke leşkeri ye.
'''Hêzên Çekdar ên Tirkiyeyê''' ({{bi-tr|Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK)}}) piştî têkçûna dewleta [[Osmanî]], navê hêzên çekdar ên tirkan e.
 
Xwe di awayê hêzên çekdarên klasîk ên [[Ewropa]]yê birêxistin kiriye, lê di nava demê de ji wan derbastir kiriye, forma xwe wergerandiye ser forma desthilatdariyê. Lewra ji ber pirsgirêkên navxweyî yên Tirkiyeyê û kûltûra taybet a dewletbûnê hêzên çekdarênê xwe ji aboriyê heya mûzîkê di tevahiya jiyanê de birêxistin kiriye, tevlî polîtîkayê dibe.
 
Hêzên Çekdar ên Tirkiyeyê yek ji hêzên çekdarên herî mezin ên cîhanê ye. Duyemîn hêzên çekdarê mezin a [[NATO]]yê ye. Gorî statîstîkên [[Tirkiye]]yê hejmara leşkerên wê 718.000 e.<ref name=aktifhaber>{{cite web|url=http://www.tsk.tr/3_basin_yayin_faaliyetleri/3_4_tskdan_haberler/2015/tsk_haberler_77.html#haber13|title=News From Turkish Armed Forces|archiveurl=https://web.archive.org/web/20151105231107/http://www.tsk.tr/3_basin_yayin_faaliyetleri/3_4_tskdan_haberler/2015/tsk_haberler_77.html|archivedate=5 November 2015|work=Turkish Armed Forces|publisher=tsk.tr|accessdate=5 November 2015}}</ref> Tenê ji bo sala 2014 vê hêzên çekdarê ji bûtçeya dewletê 17,5 mîlyar US Dollar girtiye. Pirraniya dewletan statîstîkên xwe yên girîng vedişêrin. Bi texmînî hejmara eskerên tirk, li dora 1 milyonê ye û her sal ji xeynî çalakiyên veşarî û operasyonên li [[Kurdistan]]ê dike, nêzîkî 120 milyar US Dollar pere xerc dike. Hinek ji wê pereyê ji fîrmayên hêzên çekdarê tên.
 
== Dîrok ==
Mejûyê damezrandina Artêşa [[Meclîsa Mezin a Newengeran a Tirkiyeyê]] [[8'ê sermawezê]] 1920 tê diyarkirin. Bi têkçûna [[Împeratoriya Osmanî]] ve, sala 1923ê [[Tirkiye|Komara Tirkiyeyê]] tê avakirin.
 
Hêzên Çekdar ên Tirkiyeyê, wekî xwediyê Tirkiyeyê tê zanîn. Ji avabûna komarê ve heya îro her dem li ser hikûmetan re ye, carnan dest dide ser desthilatdariyê.
Line 23 ⟶ 192:
== Fîrma û saziyên girêdayî artêşê ne (yên aşkere) ==
* [[MKEK]] Fîrmayên makîneyan û kîmyayê, bazirganiya çekan
* [[BMC (Tirkiye)|BMC]]
* [[FNSS Pergalên Parastinê|FNSS]]
* [[ASELSAN]] Teknîk û alavên çekan hildiberîne. Herwiha teknîkên telekomûnîkasyonê difiroşe
* [[TAI]] Li ser esmangerî û bazirganiya alavên firokeyan
Line 36 ⟶ 207:
 
Herwekî bi dehan fîrmayên artêşê hene li Tirkiye, welatên tûrkî yên [[Asya]]yê, [[Kurdistan]] û [[Kîpros]]ê bazirganiyê dikin.
 
== Nivîsandin ==
{{reflist|group=nb}}
 
== Çavkanî ==
{{reflist}}
<references/>
 
== Girêdanên derve ==
{{Commonscat-b|Turkish Armed Forces}}
* [http://www.msb.gov.tr/ www.msb.gov.tr]
* [http://www.tsk.tr/ www.tsk.tr]
** [http://www.kkk.tsk.tr/ www.kkk.tsk.tr]
** [http://www.hvkk.tsk.tr/ www.hvkk.tsk.tr]
** [http://www.dzkk.tsk.tr/ www.dzkk.tsk.tr]
** [http://www.harpak.edu.tr/ www.harpak.edu.tr]
** [http://www.jandarma.gov.tr/ www.jandarma.gov.tr]
** [http://www.sahilguvenlik.gov.tr/ www.sahilguvenlik.gov.tr]
* [http://www.turkishnavy.net/ www.turkishnavy.net]
* [http://www.gaziler.org.tr/ www.gaziler.org.tr]
 
[[Kategorî:Leşkeriya Tirkiyeyê|*]]
 
[[Kategorî:Leşkeriya Tirkiyeyê]]
[[Kategorî:Hêzên Çekdar]]
 
{{kurt}}
 
{{Interwiki conflict}}