|
HER BIJI TIRKIYE
{{Çavlêgerandin}}
'''Nivîsa estûr''''''Beyta nes’ih’eta ya Hozanvan : Ehmedê Nalbend'''
'''Amadekar: '''Mahir Berwarî''' - Elmanya - E.Mail: barwari@web.de''' '''2006''''''
Hozanvan Ehmedê Nalbend êke ji mezintirîn û bi navudengtirin Hozanvanên devera Behdîna ye, li devera Dohukê.
Ehmedê Nalbend li bajêrokê Bamernê ji dayik boye û wi bixwe husan jiyan nama xwe li ser dest nivêseki nivêsiye.
Piştî mirna wî hatiye çap kirin, ko têda hatîye: Ez Ehmedê korê Emînê Nalbend im .babê min xelkê bajarê Amêdiyê bo. Mîrgeha Paşayên Mîrsêvdîna li cihê Behdînan . Min mamek hebo bi navê(Ebdulrehman).
Babê min ji bajarê amêdiyê ço Gondê Bamernê . Sala 1864 li nik Şêx Mih’hemed korê Şêx Tahirê Amêdi û li wêrê akinci bo . Nalbendi dikir ji bo e’yalê xwe .Babê min pênç kor hebon û do kiç.Êk ji wan kura ez bom .
Ez li sala 1308 koçi beramber (1891-1892) zayinî hatime donyayê .Li jiyê 5 heta şeş Salî da, min dest bi xandina Qoranê kir, li dev deyka xwe Fatmayê û min bi domai îna. Paşî min dest bi xandina kîtêbêt Şirîe’ti kir, bo demê do sala. li dûvda min qesta xwêndingeha Qobehan kir li Amêdyê û salekê min lê xand .Paşî ez çome Zaxo salek min li wêrê ji xwend, li dûv da min qest kire bajarê Dohukê. sê sal min li wêrê ji xwendin .
Pistî demekî, min xwe berhev kir û ez çome devera Berwariya li ser toxûbê Hekarî li Behdîna, li Gondê Bêdohê li nik Şêx Mih’med Parsay korê Şêx Tihayê Mayi, li sala 1333 mişextî anko 1916 zayini . Min do sal xwandin û seydayê min ço ber dilovaniya xodê li sala 1335 koçi da .Pişti mirna seydatê min ez bome mela li Gondê Bêdohê u min xizmeta mala seydayê xwe kir .
Li sala 1342 mişexti beramberi sala 1924-1925 zayini ko Îngilîzi û Felêt Tiyaria êriş înaye ser Gondên Berwariya ( Mayê, Bêdohê ,Binviyê,Dêrişkê û Hidêne ….) û talan kirin .Emji revin û mişexti qeza Çelê boyin û gelek perişani me dîtin .Pişti salekê ez zivrim nav Goliya û bome melayê Rûsê .Li wêrê min kiça Seyid Osmanê Xişxaşi, Seyid Fehima bi xwe xast . Xodê pênc biçûk jê dane min û ez deh sala li wir mam. Paşi ew mir û min bo xwe jinkeka di ji gondi îna bi navê S’afiya. Paşi demeki ewji mir, kiçek li paş ma jê .Pişti vê perişaniyê ez çome Gondê Bêgova, bome melayê wan, bo demê du sala. Li wêrê korê min yê mezin mir û kiça min Golbihar, man didestê min da do kiçên biçûk, Esma û Asya.Ez pêve gelek şepirze û meh’til bom. Lew ez mecbur bum, biçme Gondê Xişxaşa . Kiçêt xwe min birne dev xwezûrê xwe, Seid Osmani.Ez ji bume melayê wan 5-6 sala .Kiçên min li wêrê mezin dibin û her li wêrê didem şû.Paşi min melatiya wan hêla û ez bi Donyayê keftim.
Bume gerîde, ji vi Gondi bo gondê di ,we mijûli xirvekirna Şi’rêt xwe bum, belki bişêm çap bikem …
Nalbend êkemin jin ji Gondê Bêdohê di înit ,wextê ew mela li wêrê. Belê ev hevjiniye, berdewam nabit gelek û dihêt berdanê ko navê wê Miryem kiça Pîrmûsê Emerê S’adiqê Bêdohi ,dieser hindêra nalbendi di jiyan nama xwe da ev çende ne gotiye ,lê ji xelkê ev hatiye pişt rast kirin ,we dibêjin ew jin anko Miryem ya pişt kod bo we di gotinê Mira pişt kod .Herwesa hozaneka wiji vê çendê piştrast diket ko dibêjit :
Nîkah’a şire’ê resol seyidê e’dnan
lewa bo ehlê îmana bi nikah’ê kamile îman
:kesê pir kiç hebin ew bo sebeb bo nefe’kê
kamil bo dini şobhi mala S’adiqî
l Bêdoh xodan nişan
emin zava do Eh’med do E’babekrindo E’bdolla O’beydolla
Necîb S’aîb Zobeyr û A’rif ş Ne’man
Nalbend bi mirna Şêxê xwe perişan dibit û bi egera têkvedanê û minafiqa nabeyna wi û korê Şêxê wi Î’madiddini têk diçît lew ji, ji dev wan ve di qete û qesta cihên di diket ko devera Goliyaye li Gondên Rûsê û Bêgova û domahiyê li Xişxaşa li nav Berwariya dimine… Seh’ ken van malkên şii’rên wi:
Rojeka çar şembi bo weqtê nivêja nîvroyê hati Izraîl di gel emrê ferê h’eqê h’lal
Eh’medo dê xoliyê bîne bi serê xwe werbike paşi Şêxi ko bizahir dê ji te ket întiqal
Yan dema dibêjite Îmadiddini :
Liser xatra Îmaddidinê Mayi
ezizê şêx Mih’emed Parsayi
Do sê şi’rek me gotin bê serober
ji bo wi da nebitin bê wefayi
Qedim ez koleyê degehê wanim xodê
evroke kir ferq û codahi
Moqeder wey moqeder wey moqeder
te çend înan serê vi mabtelayi
Îmadiddin rih’a min ez cesed bom
te ev sedde li navbeyna me dani
Ez û ev hicret û g’orbet li kive
ji meh’bobê xwe dûrim dil revayi
Li dûv hizra Mela Tihayê Mayi ,destpêka şi’rê li cem Nalbendi li nav Berwariya boye û li gondê Bêdohê.Li dûv baweriya minji ev ya raste , çê dibe wi hinde şi’r vehandibin rast tir lêk înabin li Bamernê ko hêj yê biçûk bo lê şi’ra mokon û ya dorist li cem seydayê xwe li Bêdohê Şêx Moh’emed Parsay fêr boye ,we li di malkeka hozana xwe da di bêjit ko Îlhama şi’rê ji Şêxê xwe wer girtiye .di ser hndê ra Dr.Mesood Kitani despêka wi di bete Bamernê u êkemin hozana wi vê li qelem didet ko li ber kehirka gotiye bi giskê: çite were canê dê li te kem kori kêşanê
Der bona kaniya zelala hozanên Nalbendi weki Mela Tiha gotiye ,ji encama hez jê kina Nalbendi ya kişeka Berwari ji gondê Deştanê bi navê Amina we di evin awê wer bo bo koleyê wê û pêve perişan bo .Nalben çend cara dixazit û mereqa wê diket ko bibite hevjina wi ,lê eve bi cih nehat û mirovêt wê nadenê . ev nedane û mereqa wê di bine kol di cergê Nalbendi da we xir di bine hozan û ji nişkekêve ev beh’ra hozana di peqit û hozanvan di gehite gopitka îlhama şi’rê we can tirin şi’r bi cani û bejin û rûmetê dezgira xwe ,ewa negehiştiyê ,dezgira xwe ewa boye ser qaflê hozanên wi ,û şiyay wi di vê tozêve bi gevzinit û bibîte qasidê îlhama şi’ra wi .Ev malkên li xarê girovê wê çendê ne û çend malkin ji wan hozana ewên pê gotin .Seh’ ken h’inêra Nalbendi û hostayia wi di hozanê û h’oli serastiya van hozana :
Dohi spêdê li ser bani
me dit canek ji xew rabo
Dema derket derê xani
me texmin kir zoleyxa bo
Zoleyxa bo s’ifet h’ori
weki tîrê ji me raborî
Yan dema dibêjit:
ax û fîg’an evrokene
o’mrê me bori bi teşqela
Êş û elem pişka mene
daîm bi i’şqê mobtela
Daîm bi i’şqa dilberê
keftîme çerxa cencerê
Nê ji moh’beta reng esmerê
din bon do sed çêx û mela
Yan li cihek di dibêt:
pel kirne ser cergê h’ezin
der bon li min cerh’ û birîn
Koştim h’ebîba g’em revîn
goştê me da teyir û qela
Kopştim agir hate rex
kêşane ser pûş û pelex
Berda me agir hate rex
got werne pêş van meşe’lla
Wesa diyare Nalbendi viyaye bi revinit pişti hemi hewlên wi bê mifa bon bo Înana wê bi dil xweşi ,her weki di van malkên xarê diyar dibit û li demi wi şiyanên revandinê ji nebon :
e’ezîzê dilberê canê
eni teşbihi qodîkê
şeraba cerg û mêlaka
şirînê nazikê bûkê
Paşi pêda di çit u dibêjit :
li ser textê dilê min palveda s’olt’anê i’şqa te
xodan t’op û silah’ û e’sker ûh’okkam û êşîkê
were da te bi revinim qet nebêje şoêeka şerme
eji wek Ehmedê Ali to ji şibhi H’elalikê
eger bêji kirêti to bike şokri ji emsala
berê xwe bide Silê ûASê H’emê Mûsê û Misrîkê
Paşi mişext bona wi bo Çelê û ew derde seri yên bi serê wan hatin û hilbona şiriska şoreşa azadiyê xwe li rengekê di ji yê hozanê di det û têda di bite siyarekê pehlewan .her gohorineka li roj helata navin rûdaba ew jê bê bahir neboye û hozan pê gotine ,lê mixabin piraniya hozanên wi yên siyasi û welat parêzi hinda boyne ji ber ne xelk wêrane ji berken êû vegêrin û ew ji ji Hokmet û çeta tirsaye hilgirit neko carek çete an Hokmet bigehnê û wi ceza biken .li dûv gotina seyid Taha xelkê Gondê Çemseyda :rojekê di çit seredana Nalbendi li gondê Xiûxaşa û da bo xwe hinde hozana ji dev binit . Di çîte nêzik Xişxaşa beramberi Çemseyda ko beramberi serê matiniye ko wi demi şer bo û çete hatbone serê Eredina li serê Metini.Wi ji nişkekê ve dit ko Nalbendi bi gûniya hozanên xwe li dor xwe kom kirine u di navdaye û agirê berdayê û ew bi xwe qêriya wiye yê hozana di bêt û ji layê dive xelk ji Gonda derkeftine û h’ingêna top û teyarane li ser serê wan .we beri demeki kiça wi ewa daye Selamê korê seyid Hoseyni yê Xişxaşi bi bombarana firokêt Ebdulselam A’rifi hat bo koştin . seyid Taha bi acizi ve vedigere û wi di hêle di wi dest û dari da di zane ko demê hindê nine ...
Hozanên bi Cemal Ebdulnasir gotin we dijatiya wi ya kiri ko wi dilê xwe biriye Êraqê bi êk girtinê li gel Soriyê .herwesa medih’ û dijayetiya Ebdolkerim Qasimi kiriye li domahiyê . bi rengekê vekiri û keşefirêti darisyaye ser Linin û markis û rêbaza Komonistiyê .Ceh’ş bi rengekê gelek heji û xoşkok herimandine û nefret lê kirine .
Gazindên mokom ji Bega û şêxa û Ax’a kirine ko li diji şoreşê xebitine û xwe firotine Dewletê û berhingari wan boye, ji bili hindeka ko daxaza harikari û jina lê kiriye p xwe wek tpûleyê ber derê wan zaniye . Ewê li gel berjewendiyên wi baye ew biriye serê darê bi meth’a yên di zema wan kirine û bi hozanê kirêt kirine .
Do hozanên wi hene bi Barzani gotine ,têda mêrani ûçaki û welat parêziya wi xoya diket we baweriya wi pê hatiye ko tenê ew hiviya vi milletiye ,ew wê serê vi milleti bilind ket û wê li ser destê wi wê kurd bi namos u azad bibin . Dibe gelek hozan bo nivêsi bin lê hinda boyne ,êk ji wan hozane ew bo ewa bo hinarti dema Barzani li devera Berwari Balla dibe ,û nalbend divêt wi bibînit da hozanên wi çap biken ,lê ji ber destûdarê nexweşê wi demi û bi şer ve mijûliya Pêşmerga bi şerve ev mirade pêk nehat ,lew paşi hozanek jêra nivêsiye ,lê kes nizanit çi hozan bo û berzeboye . Di ser hindêra û van destodarên aloz Barzani para û alikariyû bo di hinêrit . Li dûv gotina seyid Hoseynê Xişxaşi Barzani hinde para bo di hinêrit û mela Ehmed bo xwe bistaneki li Xişxaşa dikirit û bo xwe diket Tûtin .
Li do ciha behsê Parti dike .li ciheki dibêt min ço gazinde li Parti ninin ,li yê di meth’et Parti Dîmoqrati Kurdistan diket û xebata wan û Pêşmerga .Hindek xwe ji nav înan û meth’et Parti û Pêşmerga dûr kiriye taybet yê serokê netewi Mela Mistefa Barzani ji bo xwe parastinê .
me mizgini li ser van h’azira bit
bi hatina zatê Mela Mis’t’efayi
beri evro li me Kurda roj bibo t’ari
niho bo roj bi şewqa vi çrayi
kolilka bax’ û bistanê me kurda
li ser me evroke rewneq vedayi
zei’mê Kurd û Kurdistan evê hat
hemi xoşi li me bon întihayi
Mosilman û fele Kurd û Ereb xoş
bijin pêkve nebit ferq û codahi
Êraqine em û ew ma çi ferqe
bi dil saxi me got vi Melyi
Li hatina te hero çavê me zil bo
me h’eqi got bi serbest aşkirayi
Bira Ebdilkerimê me reh’et ke
bi minnet bigre efwa wi birayi
me gote Ingilîzi wi x’ilîzi
bimîzi xwin bila to mobtelayi
bizane şêrê Mela Mistefa hat
ji milkê me to mbê hûvi û ricayi
hozaneka di:
biken h’emda xodê reh’man ûbari
çi bêjim şerbete xelkê vexari
biken şokrê xodê şei’ba Êraqê
emanet her tifaq û kesp û kari
kolîlka bax’êp kurdistanê geş bo
li milki rewneqê da hinde tari
şivanê me weki derkir j Ê’raqê
em êxistin devê Gorgi û Mari
zei’mê Kurd û Kurdistanê ew bo
bo vi milki ewi nevya ço s’ari
Şerê vê Hokmetê kir ne ji xişîmi
rezalet dit bo şei’bi mêt do cari '''B1-106'''
Ev hozane bi Nevrozê û bi meth’êt Ebdolkerim Qasim gotiye ko wesa di det xoya kirin ko wi nevroz azad kiriye li Êeraqê ko wê boneyê bi serbesti nevroza xwe biken :
Ivroke rabo korê vi Milleti
dê biken e’ydo zeman ya hilketi
ço Îsti’mar û Iqt’ai’i nebin
zolim û te’da li ser me berzebin
o’mferi sed Omferi Ebdolkerim
xêr xazê Milleti û Şêrê zei’îm
em di gel çend Milleten di boyne êk
şol biken dilsax ûşol hatin berêk
H’izba Dîmoqrati û şei’ba me temam
daîma wan li ser zeî’mi kir selam
Kak bira Ebdolkerimê pehlewan
em hemişe’ba Êraqê mot’i’
Eh’meda sed o’mferi namos te kir
dergehê nez’mê li Kurdistan vekir
Di hozanek dîda:
doa’a biken her bo şêrê me zei’mi
xodê nisret bidet E’bdolkerimi
Ko ya rrebbi toyê h’eq û e’zîmi
ewi koştin gelek qewad û deyoz
Bo xêra mileti înqilab kir
ko zolma amira Donya xirab kir
Bê bexta xodê kir bo î’tab kir
melik koşt ûwes’i koşt û kerê boz
Seî’d bo nav û wesfê wi şeqi bo
wezifê wi hemi her eh’meqi bo
Neyê rast ûneyê tabii’h’eqi bo
weki sey ew dema koşti kiri o’z
Herê ey Eh’medê ehlê kemalê heçi
şola ji te têt her bîne h’alê
Te ev şii’ra serê vê taze salê
gelek xoşin ko taze kirne dil s’oj ''' Bi-26'''
Ji bo Çeta gelek fihêti û bê rûmeti jêra nivêsine bi hozanki ,eva xarê nimoneke ji wê:
'''xwe nivêsi hindeka evro çete'''
wan hizir kir her cihê wan cennete
çak bizanin ew e’zaba axrete
çonki şeyt’an wek keri di gohda zirrî
reiyekê naken niho Şêx û mezin
kê do Dînar dan wan dê li dûv bezin
bo kirîna Cehnemê bi şewq û lezzetin
ma felek bo wan roja axiri
goh nedenvê hokmetê fit’na belav
ma we nînin e’qil ûfikr û dest û çav
o’mrê we dê çît û sal roj û gav
ivro bab naket ço pisyara lo kori
ma me Kurda pêve ninin Kîr û Gon
H’okmetê nehêlan bo wan qet ço kon
kê niho a’rek heye goh daye min
bo binê pê hokmet bo sitiri
birsiye Kurdê bira raza l kwji
rabe ser xwe heweki mêra to ji
h’ing û dinga dane belkey pê biji
hindeka dara rezê te ji bin biri
li cihek di bi vi rengi tei’na li Kurda didet û qeşmeriya pê diket:
Kurdistan to moimini mêrê daykê Îngilîz
Çi fêqi te hey çini wey pa şolek e’zîze
Me bi xwe day dojmini bila ew bê temîze
Kurdistana çav kilday kiça min moheyei be
Dilê çoy te kabiray direnge ji xewê rabe
Roja min a’r tê nemai soala bê cewabe
Ez neşêm te bi xodan kem bi xwe bi dûv êki bi keve
Da meelê beyan kem bo te çê tire eve
Ne h’ewceye talan kem bo wan roje li min şeve
Werin xelkê zemanî ↔ Goh biden nesîhetê
Tertîb taze min danî bo dinyayê û axretê
Kesê osol nezanî nizani^t meslehetê
Beyta Nisheta:
Nisîheta min kiri xoziya kesê goh dayê
Dê nifaa det hadirî bo dînî û donyayê
Vi zemanê axirî alem kefte g’ewg’ayê
bila bihên hemi Gondî li van sûk û bazara
pîr û tolaz û condî hero spêde û êvara
bo qedir û nav bilindî goh biden van exbara
ev gotina ez bêjim ya mocibî şirete
hemî dorrin darêjim bo gohdara nî’mete
nanê weye dê pêjim çi xweş qotê axrete
ez mirovek şai’rim xodê ew kerem da min
da qûtê we dagirim ko hûn hemî pismamin
ez razîme û şakirim bila xirab di bê qamin
ev beyta nesiheta faydeye li xas û a’ama
xweşsebre bo sohbeta şekir û şerbete bi tama
belav ken li nav milleta geli dost û pismama
min nîyet bo ji mêje ko ez xelkê moxil kem
da bizanîn kî serbêje bila hindeka sil kem
nebêjin ehmed gêje dê miradê hasil kem
da bo hewe beyan kem donya dari çi terze
hemi şola îi’lankem gohê xwe bi dê nelerze
herkesekî nîşan kem da hûn nemînin berze
maqûlê bê tehemil ew dostê kesê nebît
cilê keri danine mil serê çêlê di wi ve bît
bibin reîs bê esil dê rê li xelki berzebin
jina nebit sir veşêr ew qatile bo mêri
jê êmin nebin ço mêr dê berê wi detin şêri
ew kêmê xeber vegêr şola li wi ne spêri
babê eyal bê edeb ew ji eqli riswaye
xwe kir metalê x’ezeb dil xweşi di wi nemaye
neşertin esil û neseb jîna wi li wî belaye
kesê qenci nehat çav çakiya di gel neken do car
ew g’olamê sist û xav wi li ço erda nîne war
feqîrê xilmet belav ew rûspî nabit ço car
çi feqîrê tirr bilind zolme qenci li gel kirin
jina niîm tirş û tond xweştire li mêri mirin
ava nabin erd û gond wek mezin lê bone jin
dostîniya Me’mora bo xwe neken bistehi
bê xilmet neçin dora ez nabînim ya spehi
hez jê kirna meg’rora pîse û to tê nagehi
hindi ji te bihêt bîjina hewce nebê bi nîkah’ê
ezabe li dîn û dinê nabin serê îslah’ê
hez jêkirna meg’irora pîse to tê nagehi
çi nezanê negohdar lazim nine têkeli
kes wi neken dost û yar welew bêjin bo weli
bê dewarê her siyar ew mit’ribe yan deli
qet bo dostê xwe temam dilê xwe xali neke
wextek heye bît nemam hîngê to xwe j wi veke
hera gerim nabît h’emam ko herdem selîqeke
bo hemi şola fesal qenci bît yan xirabi
ew dilreqê bê heval ço îfleh’lê venabi
dostê demdem û h’eyal goh neden wi sebabi
şola te wec pe^nebît to li dîwana nebêje
dê e’qle^te berze bit av rûya xwe ne rêje
xazokê bi gazinde bît goh nedenê pir bêje
zadê kelê hêj gerim xirabe biben devi
ew dev xweşê bê şerim to bi eyba wi nakevi
şol nekerê her t’erim naînit maşa şevi
palê pir qelûn kêşa şolê te hêla li erdi
wesa te dil jê êşa ew nexweş tire ji derdi
qet goh neden derwêşa hindi bêjin to merdi
veh’ewhayê pir fesad derbêxin ji milleta
ew mela yê bê mirad neçin nik şiriêta
xizmê gelek hey î’nad bo nebêjin xilmeta
şolê evro bo sbe bê e’qliye to bihêli
d ate ji xwe nehêt goneh weki vemîni ji ê’li
safi nînin sal û meh şol pirin dê wi hêli
tif û kif neken pêş çav da xelk neken nifretê
êk birît neçin hindav ewe terka mirwetê
hemi şol hene bi derav goh biden vê şîretê
hindi ji we bêt saîla bê mirad nevege^rin
moh’taciya bê delîla zû pêk bînin ew xêrin
goh neden çep û h’îla dil fireh şêre mêrin
ew bexîliya be^fayde ten abet sere sale
Tibet reqê ne li qayde dê ji te revînit xalê
Xwe li bêkesa her hayde wan meh’rom neke ji mali
Korê goh nedet babê hêj biçûk bitisîne
Jê neken ço h’îsabê ço menfiet tê nine
Daîm lê biken îtabê şifkê ji teri bi çemîne
Jinka kir xidamîni mei’yen ya diz û h’îze
Emanet bit neîni çav gêr û bê temîze
Qet to xêr jê nabîni şev û roj her ya zîze
Ew kesê direw ker bit bawer neken ya goti
Dê milketa wi ber bit t’ovê rastiya firoti
Xoli bi wi kesi wer bit biharê neket coti
Eger dê jinê îni bîne di o’mrê nû da
Da berxori helîni !ol key di milki da
Xwe bi xelkê ra bi gehini hêj hevalê di geli da
Nebin dostê ço xorta nexon malê z’alimi
Çerina di gel qorta vêt mêlaka xwe bi s’imi
Ma kengi destê korta geheştiye xizîna h’akimi
Tê bigehinin bet’ala da neçin nik pir şoli m
Mirovê firt û vala lazim derbêxin çoli
Rezê firşik h’elala bila her sal bikoli
Şola kefte firsetê wê nehêlin yek gavê
Vêt bibînî derfetê paşi to pê xwe pavê
Xirabtire ji qobh’etê bet’aliya li ber tavê
Xilmeta ji weqti bori têda biken texmînê
Vêt neçin serê jori bi merh’eba xaiîni
Kesê nebit mastori deê ser lê hêt birinê
Ciranê bê e’yş û h’al vêt qedrê wi bizani
Ey kesê bê h’al û mal wi meh’rom neke ji nani
dê ji te hêt kirin soal li ser h’eqê cîrani
serê xwe li kevri nede bi germatiya ewili
ew şoleka ne li h’edde li xwe neke dil koli
metali li ber xwe vede qeçax’a çekê li mili
feqîrê bi tekebir bit şol neket bo e’yali
xasime ew dexil kir bit h’erame li wi betali
kesê bê jin û korr bit biden dest wi gopali
bistahiya di gel şêri texmin neke ji a’qila
jina goh nedet mêri lê xweş neken ser dila
weki bidet tayê jêri her bidenê kakila
mirovêxwe niyasi lazim weki babe bit
nabit genim cih dasi gotina min we goh lê bit
kengi şîrê elmasi dê ji gû risasi çê bit
feqîrê h’al nediti neben serê diwanê
t’alibê kelepûrti qet neden wi meydanê
ezmanê bi xwe ve rîti wi bibire bi gûzanê
sirra te ,ji dili berda ew belav bo li donyayê
mexfi nema li ço erda to êxisti belayê
kesê ji x’eybê berda şeytan bi h’île şiyayê
korê masti nivişke belê paşi te’limê
şêr herê t’ibe’et hişke welew xweşket neî’mê
hinban dirîn her mişke bila bi xwînit h’a mîmê
medh’e kerê şol neker kes pê neken î’tibar
mêrê xort û bê zerer wi a’ciz neken ço car
qewmê we dit bo do ber dojmin li wan bo siyar
jin û mêr bibin tifaq cihek nabit miqabil
wek rast nebit ban û taq dê wan herêfin do til
amûr nexweşê h’elaq ji wi xweş nabin ço dil
mirovê hebin do jin kefte beh’rê xendiqi
dexlê wi nabit ripin êqbala wi fiştiqi
lê bo jehremar mirin x’ezeb lê kir xaliqi
weki nekir E’dalet li mabeyna wan jina
namûs lê bo rezalet bo libas û xarina
dema rabo qiyamet kefte sed çal û kona
mezin weki ji xeber ket a’mi vêt pê li wi nenin
şêrê nesax bê sih’et rûvi çawa pê bi kenin
mirovêt ax’a millet dê şên kêma jêk jenin
şêxê bixot parika hûn pê nabin xoş mired
hat bazarê morika keri bo biken qedid
bê pare biçin sûka dê h’esretê ben şedid
bo weca xwe qetanê bêjin zirbabi baba
heta neçin diwanê neden qasida caba
xilmeta ket mizanê xwe ne êxin e’zaba
bazarê digel moflisi kesê biket yêdine
şola dostê mismisi xo bi wive ne westine
serê xo di şiri hosi kesê xeber bezine
dostê şol got û nekir bê şik ewê cembaze
tiştê wi bibit şekir xilmeta ji wi nexaze
çi şola bi le’b û mekir xodan ne serferaze
te’da li ser feqira zalim naben dewamê
lewma jarû êxsîra ne qenciye li îslamê
min ya bihisti ji pi^ra mehir neken dotmamê
hindi axiftin ma bit kesê di dest pê neken
mirovê ber bela bit desta ji lewma wi veken
ew reîsê fehma bit hemi kes xwe h’ewce ken
qenciya li paş xirabi ne xêre û ne minnete
xwe nenyasi û bê babi sermanê wi bi zehmete
dostê dizi û qesabi ew herê xosarete
mêhvanê bi tirrû zirr bit ewi ço mirwet nîne
weki hat çi h’azir bit her wi zadi bo bine
hindi ko ji te mestir bit e’yalê te pêdvîne
diwana mezin lê bin lê neken xeber danê
şol weki bi sebir çê bin xwe li wê neden westanê
dûr xode^bi çep û lêbin wan pajone garanê
çi jinka ne meh’rem bit to digel neke xilwetê
eger mirov rostem bit h’ifiz naket şehwetê
mirina te dê li te x’em bit şerim bike ji x’îretê
h’eqê pala zû bi denê hêj xoha wan sar neboy
bê x’eflet neken kenê dê hên gotin gift û goy
i’lletê ket me’denê vêt to dermana nexoy
feqîri esil zade nebêjin ewê şikesti
her pê biken ifade dê xêrê binin ji desti
wan her namûs icade bê qedir neken ji qesti
to rûviyekê milleti need bi şêrê biyani
hema to bi bin rê keti dê lit e xon gştê rani
dermanê vi I’lleti lazim to bi xo bizani
x’olami bisteh neken ew biçit h’erem gehê
rûyê xwe li xelkê veken da biden we dest anehi
e’yba li xelkê berzeken dê bin h’eci li mekehê
li xo biken t’engavi şolêt xelkê bi qetinin
e’zizin li ber çavi kesên kefti helinin
kespa xwe neke bi xavi ew kes ço xêr nabinin
şola neken bê hizir heta bizanin axiri
mirovê xort û zivir wi neşkênin hadiri
lew dara di birit bivir hostay tîj seqa kiri
qedrê mezina bizane reh’mê biben bi biçûka
nandehê xane dane neben rêza çorika
ûcax û millet nane bo ehlê kesp û sûka
sê şola lazim bi fesal xeme û xarne û xewin
da nekevi ey heval jehra leşi her ewin
goh neden şolêt mih’alö ko hinde lewçe bi rewin
yarê şola xo li ber bit nexot x’ema hevali
wella weki ew ker bit çê tire neko wali
wi kerek nan keser bit neden s’ifet decali
morşidê ne bi keramet deholeke ya xali
reîsê bê siyaset seqa nadet ehali
mirovê kêm diyanet ker birite ser mali
kesê hevalê qirrê nikilê wi her bi gû ye
hun jê biken pê birrê ez çi bêjim qewmiye
bazarê keft circirê aqibet ney safiye
nê x’alib şol do tane xoziya kesê pê h’esa
to bi xo şola xo bi zane goh nede hemi kesa
dostiniya s’ey nane ez nakem hemi qesa
mecliseka aqila heta nehêt girtinê
heqi nakevit dila ya pûçe reiya bi tinê
dojmin neşên a’dila illa bi rasti gotinê
reîsi ya bi zehmete bê xwin nahêt e rêzê
kesê bi mal û millete defter dana ser mêzê
heqê wi h’okomete pûçe t’ivt’va kêzê
a’lim li gel cahili pêkve bigrin tifaqê
her dê li wi bit dil koli goh neden wê mis’aqê
mirovê ezman h’oli xali nine ji nifaqê
dorra li s’efa morika kes pê nadet qimetê
mezin digel biçûka çê naken mes’leh’etê
ga hevnîrê canîka ew dirist naben xetê
moa’mila ewili xoçtire ji şerê paşi
donyayê pavê ji dili da wergiri mia’şi
bo çi şol to qabili ya ne wec bo paşi
çêtire şerê şêvê ji qerqeşa coxînê
weki tiri ket xêvê bi tirsin ji kanûnê
di weqtê dar bişkivê biken karê havînê
şol qetinê xelk niyas ço dem ne yê me’tile
kesê qenci kir esas milh’ema rih’ û dile
xilmeta hebit qiyas ya dirist û kamil
a’lem li te bit neyar rasti her dê fayde det
mirovê dil pis û xirab li din û donya bo reben
kesê meqsed her jiyar ço xilmeta bo neken
hindi ji te bihêt qenciya digel xelkê her bike
da biçi cihê rûspiya gotina mina bê şike
to me’tel nabi li riya kabê te herê li çike
sê s’ifetê li însani bê tedbir û mohletin
vêt î’laca wan bizani dojmin û qebah’etin
ewin jehra giyani birsi û xem û şehwetin
feqirê xodan e’yal vêt her xemê ji xwe bi xot
eger xwe hêla betal çi tiştê hebo firot
xwe hişyar ken ey heval tê bigehin ka min çi got
hevalinya x’afila to dê pê bi felite
xo dûr bêxe ji qatila da bela nehên doy te
goh nedana a’qila kê ew kerini ditiye
nan dana bi minet bit xodan bêjit min ho kir
dê teh’il û bê lezet bit h’ile wi li rih’a xwe kir
şer kerê kêm qwet bit xosaret êk û do kir
vêt xwe hisengirini ka rêya lê bi çin kişke
to li tariya xwe nabini xwe bi germati ne tîj ke
wek h’ez key xwe bi dirîni bêje piling kêvrişke
çi xilmeta nîv temam nexêre ne minete
mêrê pêşçav zelam yê bê a’r bit qibh’ete
a’lem dê li wi bit nemam wê he çi bê xasiyete
hindi to soal ker bi me’yen her dê zana bi
bê pisyara toy keri to ji bin z’erba narabi
kesê got te I’mferi mex’ror nebi wesabi
seydayê t’ibe’t nexweş lazim feqê jê bi revin
bê eslê bela firoş do dar vêt bi qonê bikevin
kere lê biken oşe oş ji ber vê e’yba Kevin
jina şirro ne’im şin şeş pêhna hero lêde
xidama t’ibe’et xatûn makereke ji xwe zêde
mosilmanê siste din sê kera li ser girê da
xwe nenyasê zorna şikên me’yen ewê bê babe
ve^t felite wi bigên li nik min ho s’ewabe
kalka fireh bê şibe^n bo xodani e’zabe
ew gerhokê belafiş kes nezanit çi t’ove
bazar kerê bi e’yb û x’iş cehnem kêşa bin xove
pir axiftinêbê hiş heqê wi keri gove
qomandarê xiyanet vekir rêka dojmini
kese^bertil kir a’det biken qonê asini
wi xirab kirin millet kerê te di qonê bini
hemi şol rast û dirist çi din û çi donya bit
kesê bê xetre nivist ew mir êdi narabit
şola ji meseleke^gohist ew şol her dê bela bit
te bi êki bit baweri da sirra te xodan ket
ew kere korê keri weki sil bo beyan ket
lazim ceh’şek h’emşeri xwe li ser qonê dota ket
kiça dil ço hevkûfi xodan nedet meso’le
wi beranê malofi wi li kolana bol bole
xwe hişyar ke ey s’ofi çi me’naye ev şole
ma heta nav jê neçin şermê to ji xwe nakey
weki hat nêri bizin dê çi serê xwe rakey
ma xweş tir nîne mirin to hetka xwe berba key
to vê bizane min çi got sombêl boqa to mêri
ew kesê namos firot nihayet bo bêxêri
rûyê êki êk verot xodan da tayê jêri
kiça hat h’ali biden belkey nebin fihêt
tirsim êki berbet’en ramûsît û dabrevît
paş xodan dê çi ken ser şor bo bo şola kirêt
çi bê terzê bê edeb dilê xelkê ji wi kole
xirabê xodan neseb ew yê ji xodê x’afile
tork û faris û ereb bevlê wan ev bilbile
geli dost û cirana ev beyta min h’ikmete
bi xwinin li diwana hemi keyf û lezete
dê dest havêm tirana ew ji bo we i’brete
ew x’eniyê dil çirik lê bitiraşe simbêla
mezinê t’ibe’t biçûk canîke li heri kêla
xesu^ya lew nevên ço bûk qowet nema li gohnêla
weki bûk ço ser avê xwesi sil bo li cih werimt
dê ji mal çite hindavê qehr û kerbê dil lê simt
hema nehat wê gavê dê bêjit qeh’bê e’limt
gazi kir qeh’bexanê her to ya di avê da
ma to têr nabi ji ganê korê min sirrê lê da
ev gonde hat berdanê ji ber x’osla hewe sipêda
xesiya min te ji qehrêye ma min çi kir qosûri
nikah’ emrê xodêye dê binve linik xwezûri
gava meyla te lêye dest pavê qefta kîri
hêdi hêdi vemale da girrê xwe bişkêni
xwezûrê min betale lazim bo xwe rabini
qet ji ber me nenale da piştiyê xwe helini
ka hişbe xodan qozê weki geliyê balind a
her gana bike û bizê da ji me nekey gazinda
lêv reş û rû qormizê hetka me te bir gonda
gan ewin ko ji ber te may me ji nû ya xwe hikiryê
ev e’yalê te rradai çend car xwezûri biriyê
axêna bidestê temai veke bend û giriyê
Li domyhiya hozana xwe di bêjît:
Ez Eh’medê şaii’rim, moflisê mosilmana
Di sii’rê da mahirim, hemî weqt û zemana
Vêt xizîna dagirim, bu we ehlê îmanim
'''
Têbînî :'''
1 . Jêder : Baxê Kurda, Ehmedê Nalbend , Bergê 4 , perê 9-79
2. Ev beyta nes’îh’eta gelek ya dirêje, lew min hindek malik ji nav înane der yên balkêş…
3. Binêre malperê www.hekarnet.com , gelek min li ser nivêsiye.
Amedakar:'''
'''Mahir Berwari'''
barwari@web.de
| 