Selcûqî: Cudahiya di navbera guhartoyan de

'''SelçûqîSelcûqî''' an jî [[selcûqîselçûqî]] ({{bi-tr|Selçuklular}}; bi [[farsî]]: سلجوقيان ''SelçûqiyanSelcûqiyan'') dewleteka dîrokiya ji aliya [[Tûrkmenturkmen]]ên [[Oxûz]]an li [[Asyaya Navîn]], [[Kurdistan]], [[Îran]], [[Îrak]], [[Sûrî]] û [[Anatoliya]] hatî bû sazandin.

SelçûqiyanSelcûqiyan navê xwe ji Selçûq[[Selcûq Xan]] (dor 1000), yê ku ji [[Oxûz]]an mila [[Kinik]]an bû, di [[sedsala 9'an]] de li rojhelata [[Gola Aral]] (îroj [[Qezexistan]], [[Ûzbêkistan]]) dijî bû, girtî bû. [[SelçûqSelcûq Xan]] ji pê bavê xwe [[Dukak Xan]] mir re bû kargerê Oxûzan. Di [[985]]an de Selçûq Xan bi Xanêdana xwe ve derbaza Olaola [[Îslam]] bû. SelçûqSelcûq Xan cara pêşin di bin kargeran [[Qaraxan]]an de bû. Çar lawên [[Selçûq Xan]] Mikaîl, Îsraîl, Mûsa û Yûnûs hê bûn.

Di bin serdariya lawên Mîkaîl, Tûxrûl Beg (1038–1063) û [[Çaxri]] (1038–1060) de, Selçûqî di [[1030]]an de ji [[Xorasan]] derketin û di [[1040]]an de [[Cenga Dandanakan]] de [[Gaznawiyan]] bin xistin. Ji pê [[Tûxrûl Beg]] û Çaxrî Beg re dewleta SelçûqiyanSelcûqiyan bû du paran. [[Tûxrûl Beg]] rojavaya Keyîtî ji [[îsfehan]] de, Çaxrî Beg jî ji [[Merw]] de rojhelata [[Keyîtî]] karger kir. Tûxrûl beg keyîtiya xwe li îran û îraqê fireh kir. Ji pê Bûyîdan hilwaşiyan re wî bandora xwe li ser [[Ebasî]]yan ra kir. Tûxrûl beg li [[Bexdad]] ji [[Xelîfe]] unvana Siltan girt.

Di bin kargera [[Alp Arslan]] (1060–1072) de keyîtî yek bû û ji pê serfiraziya di [[Cenga Malazgirt]] de di [[1071]] hembera [[Bîzans]] re dagir kirina Anatoliya û Sûrî dest pê kir. Di dema Alp Arslan de wan [[Fatimî]] yên li [[Meke]] û [[Medîne]] bin xistin û [[Xelîfetî]]ya Ebasî li Bexdad şunda saz kir. Di bin kargera Alp Arslan û paşwerê xwe [[Melik Şah I]] (1072–1092) û [[wezîr]]ê xweyê [[Farsî]] [[Nîzam el-Mûlk]] (1065–1092) de keyitîye dema xweya herî baş dîtî bû. Di wê demê de [[medrese]]yên Nîzam el-Mûlk hatin sazandin. Di wê demê de [[Selçûqiyênselcûqiyên Kerman]] li [[Oman]] hat sazandin..

Ji pê [[sedsala 11'an]] li Anatoliya [[Selçûqiyaselcûqiya Anatoliya]] bi paytexta [[KonyaQonye]] (demekî, Iconum) hat saz kirinsazkirin re, li Sûrî jî selçûqîselcûqî bûn çend paran mirnişiyan. Ew mirnişiyên li Sûrî ji pê re ji aliya [[Zengî|zengiyan]]yan di [[sedsala 12'an]] de hat yek kirinyekkirin û li şûnê [[Eyûbî|eyûbiyan]]yan hat sazandin.

Li Xorasanê dema [[Siltansiltan]] Sancar (1118–1157) de, lawê Melik Şah bû, Selçûqiyanselcûqiyan demeke xweya dina baş dît. Lê ji pê di [[1141]]an de li [[Semerqand]] hembera [[Kara Kitai]]yan de bin ket re çend salan şunda keyîtî hilwaşî ye. SelçûqiyênSelcûqiyên li Anatoliyayê ji pê binketîniyê di [[1243]]an hembera [[Îlhan]]an re lawaz bûn û di [[1307]]an de hilwaşî. Paşê bi awayê began dabeş bû û li ser bermayiyên vê dewletê [[Împeratoriya Osmaniyan]] ava bû.