Guhartoya 12:46, 13 tîrmeh 2018 biguhêre Franzstrauss (gotûbêj \| beşdarî) 91 guhartin →‎Çîrok û Roman ← Cudahiya kevntir		Guhartoya 13:03, 13 tîrmeh 2018 biguhêre betal bike Franzstrauss (gotûbêj \| beşdarî) 91 guhartin Kurteya guhartinê tine Cudahiya nûtir →
Rêz 62: ==== Dengbêjî ==== [[Wêne:Http://krd.riataza.com/2018/05/16/milyaketen-parezkar-en-muzika-kurdi/\|thumb]] ~~{{gotara bingehîn\|Dengbêjî}}~~ ~~[[Wêne:Dengbêj Silêmanê Dengizî.jpg\|thumb\|left\|Dengbêjek (Mêrdîn)]]~~ [[Dengbêjî\|Dengbêj]] (bi zazakî ''lawikvajîye~dengbêjîye''), gundiyekî hosta ye ku xwediyê dengekî pir xweş e û carinan hostayê lêdana amûrekê ye. Dengbêjên kurdan, li ser hemû bûyerên takekesî, civakî û siyasî kilam û destan afirandine<ref>[http://rojevakurdistan.org/kurdi/16491-ciroken-kecelok-2-u-3 Çîrokên Keçelok 2 û 3/Abdusamet yigit] </ref>. Ji ber vê yekê, dengbêj arşîva devkî ya kurdan in. Bi alîkariya kilaman haya kurdên ji herêmên cihê, ji hev çêbûye. Ji vî aliyî ve kilama kurdî, peywira medyayê jî bi cih aniye. Di rewşeke weha de bi giştî folklora kurdî û çanda devkî, bi taybetî jî muzîka kurdî, di sazkirina nasnameya çanda kurdî de xwediyê roleke sereke ye. Destpêka vê hunerê gelekî kevin e<ref name=":1" />. Çanda dengbêjiyê; ji bo dîrokê, wêjeyê, erdnîgariyê, civaknasiyê, kevneşopiyê, derûnnasiyê û mûzîkê xîmeke pirqewi ye. Bi saya dengbêjan, çanda kurdan gihiştiye hetenê nifşên îro<ref name=":2" />. Yekemîn dengbêj Evdalê Zeynikê ye. Evdalê Zeynikê, hunermendê bi nav û deng ê wêjeya devkî yê kurd û Kurdistanê û dengbêjê dîwana Surmelî Mehmet Paşa bû<ref name=":2" />. Kilamên li ser [[Filîtê Quto]]<ref>[[Salihê Kevirbirî]], ''Filîtê Quto'', [[Nefel (malper)\|Weş. Nefel]], 2002.</ref>, [[Lawikê Metînî]], [[Memê Alan]], [[Evdalê Zeynikê]], [[Derwêşê Evdî]], Bavê Feqrîyo, Bavê Bexçet,<ref>Uzunoglu Yekta ( Geylanî Yekta)http://yektauzunoglu.com/de/kurdische-musik-1985/</ref>, Xalê Cemîl, [[Geliyê Zîlan]], Şerê Ûriz, Xezalê, Têlî nav kurdan gelek bi nav û deng in. == Wêjeya kurdî a nivîskî == Di wêkjeya devkî û nivîskî de wê destanên kurd ên weke rûstemê zal, şahmaran, destana kawayê hesinkar<ref>[Destana Kawayê Hesinger, destan, 2009, Han, Berlin. ISBN 978-3-942735-01-8 Destana kawayê hesinger pirtûka nivîskarê kurd Abdusamet Yigit]</ref> û her wusa bi dehan destan û çîrokên kurdî wê derkevina li pêş. BI zêdeyî kurdan giranî daya bi devkî û dengbêjên kurd wê destanan wê jiberbikin û wê weke ku ew bûya ji destpêkê heta dawî wê bi awayekê levkirî wê vebêjin. Wêjeya kurdî a devkî wê, bi dengbêjan re wê were parastin. Dengbêjên kurd û dayikên kurd wê erkek netewî wê, di wê warê de wê bênina li cih. Mamikên ku wan bi devkî ji zaroyên xwe re digotin wê pişt wan re wê bidom in bi keç û lawn wan re. Çîrokên keçelok wê, weke ku Nivîskarê kurd Abdusamet Yigit heta nûha çar cildên wê yên stûr weşandina wê, di wan pirtûkên pirr zêde stûr de wê, ew çanda vegotinîya çîrokên keçelok wê, bê rijandin li nivîsandin û bê parastin. Nivîskar Abdusamet Yigit wê, di pirtûka xwe ya bi navê keçelok de wê, bahse gelek rewşên jîyane civakî a civake kurd bi awayekê şenber bikê. Di navaroka cilda duyem a pirtûka çîrokên keçelok, wê hem weke rêza pirtûkeka ku ew di dewama cilda yekem a pirtûkê de bê. Lê wê bi serê xwe jî wê xwediyê wateyekê bê. Navaroka pirtûkê, ji gelek beşên piçûk û mazin wê pêkwere. Di vê cilda duyem a pirtûkê de wê dîmenekî giştî a jîyane civake kurd a demn kevn jî wê bi xwe re wê bînê ser ziman. Serborî, dîrok, efsûnkarî, û hwd wê ji gelek aliyan ve wê di pirtûkê de wê bi zimanekî hesan û dewlemend wê were ser ziman.

Wêjeya kurdî: Cudahiya di navbera guhartoyan de