Wêjeya kurdî: Cudahiya di navbera guhartoyan de

[[Dengbêjî|Dengbêj]] (bi zazakî ''lawikvajîye~dengbêjîye''), gundiyekî hosta ye ku xwediyê dengekî pir xweş e û carinan hostayê lêdana amûrekê ye. Dengbêjên kurdan, li ser hemû bûyerên takekesî, civakî û siyasî kilam û destan afirandine<ref>[http://rojevakurdistan.org/kurdi/16491-ciroken-kecelok-2-u-3 Çîrokên Keçelok 2 û 3/Abdusamet yigit] </ref>. Ji ber vê yekê, dengbêj arşîva devkî ya kurdan in. Bi alîkariya kilaman haya kurdên ji herêmên cihê, ji hev çêbûye. Ji vî aliyî ve kilama kurdî, peywira medyayê jî bi cih aniye. Di rewşeke weha de bi giştî folklora kurdî û çanda devkî, bi taybetî jî muzîka kurdî, di sazkirina nasnameya çanda kurdî de xwediyê roleke sereke ye. Destpêka vê hunerê gelekî kevin e<ref name=":1" />. Çanda dengbêjiyê; ji bo dîrokê, wêjeyê, erdnîgariyê, civaknasiyê, kevneşopiyê, derûnnasiyê û mûzîkê xîmeke pirqewi ye. Bi saya dengbêjan, çanda kurdan gihiştiye hetenê nifşên îro<ref name=":2" />. Yekemîn dengbêj Evdalê Zeynikê ye. Evdalê Zeynikê, hunermendê bi nav û deng ê wêjeya devkî yê kurd û Kurdistanê û dengbêjê dîwana Surmelî Mehmet Paşa bû<ref name=":2" />. Kilamên li ser [[Filîtê Quto]]<ref>[[Salihê Kevirbirî]], ''Filîtê Quto'', [[Nefel (malper)|Weş. Nefel]], 2002.</ref>, [[Lawikê Metînî]], [[Memê Alan]], [[Evdalê Zeynikê]], [[Derwêşê Evdî]], Bavê Feqrîyo, Bavê Bexçet,<ref>Uzunoglu Yekta ( Geylanî Yekta)http://yektauzunoglu.com/de/kurdische-musik-1985/</ref>, Xalê Cemîl, [[Geliyê Zîlan]], Şerê Ûriz, Xezalê, Têlî nav kurdan gelek bi nav û deng in.