Xiroka sor: Cudahiya di navbera guhartoyan de
Content deleted Content added
BKurteya guhartinê tine |
BKurteya guhartinê tine |
||
Rêz 1:
[[Wêne:Red White Blood cells.png|thumb
'''Xiroka sor''' an jî '''erîtrosît''' cureyek ji xaneyên xwîne ye. Di zanista bijîşkî de kurtenivisa wi RBC ye (Bi inglîzî; Red Blood Cell) [[Wêne:Erytrocyte1 951.jpg|thumb
Di nav [[xwîn]]ê de xaneyên herî zêde xirokên sor(erîtrosît) in.<ref>Johnson, Leland G. Biology. 2nd ed., Wm. C. Brown, 1987. ISBN 0-697-04972-8 ,p 307 </ref> [[Mox]]a sor a hestî xirokên sor berhem dike. Karê sereke yê xiroka sor, guhestina oksîjen û karbona dîoksîd e. Şêweya(şikil) xirokên sor, şêweya xepleyî ye. Rûyên xirokên sor bi herdu aliyan ve [[rûçal]] in.<ref>OpenStax, Anatomy & Physiology, OpenStax ,2013 , p 793 [https://openstax.org/details/books/anatomy-and-physiology] </ref> Bi vî awayê rûyê [[xane]]yê hê firehtir dibe û guhastina oksijen hêsantir dibe. Xirokên sor yên mirov, ne xaneyên asayî ne. Erîtrosîtên gihîştî, tu [[lebatok]] û [[dendik]] li xwe nagirin. Bi vî rewşa xwe xirokên sor ji xaneyê pirtir dişibin kisikokan. Xirokên sor [[proteîn]]ek gogî li xwe digirin. Navê vî proteînê, [[hemoglobîn]] e. Ji ber ku dendik, [[mîtokondrî]] û lebatokên din tune ne, di nav xirokên sor de ji boy hemoglobînê gelek cih dimîne. Di nav her xaneyek xiroka sor de bi qasî 250 milyon molekulên hemoglobînê heye. Her molekulek hemoglobînê, 4 molekul oksîjen li xwe girê dide û ji [[pişik]]an diguhezîne xaneyên laş. Li ser [[parzûna xaneyê]]n xirokên sor de molekulên glîkoproteîn û glîkolîpîd hene, van molekulan, komela xwîna mirov diyar dikin. Di [[moxa sor]] a hestiyê mirovên gihîştî de her çirkeyek (seniyekî) de bi qasî 2400000 xirokên sor tê çêkirin, her wisa her çirke ewqas xirokên sor jî tên hilweşandin. Temenê xirokên sor derdora 120 roj e. Xaneyên neçalak ji aliyê xirokên spî ve tên hilweşandin, hin beşên xirokên sor di [[kezeb]] û [[sipil]](fatereşk) de tê enbarkirin.<ref>Villee, Claude Alvin, et al. Biology. 2nd ed., Saunders College Publishing, 1989. ISBN 0-03-023417-4,p 951 </ref> Di nav 1 mm<sup>3</sup> (mîkrolître) xwînê de bi qasî 5-6 milyon xirokên sor heye.<ref>Campbell, Neil A., and Jane B. Reece. Biology. 8th ed., Pearson Education, Inc., 2008. ISBN 978-0-8053-6844-4, p 959</ref> Eger ji ber hin sedeman hejmara xirokên sor kêm bibe, mirov bi nexweşiya [[kêmxwîn]]ê dikeve. Navê din a kêmxwînê anemî ye.▼
▲'''Xiroka sor''' an jî '''erîtrosît''' cureyek ji xaneyên xwîne ye. Di zanista bijîşkî de kurtenivisa wi RBC ye (Bi inglîzî; Red Blood Cell) [[Wêne:Erytrocyte1 951.jpg|thumb|250px|Xiroka sor
▲[https://openstax.org/details/books/anatomy-and-physiology] </ref> Bi vî awayê rûyê [[xane]]yê hê firehtir dibe û guhastina oksijen hêsantir dibe. Xirokên sor yên mirov, ne xaneyên asayî ne. Erîtrosîtên gihîştî, tu [[lebatok]] û [[dendik]] li xwe nagirin. Bi vî rewşa xwe xirokên sor ji xaneyê pirtir dişibin kisikokan. Xirokên sor [[proteîn]]ek gogî li xwe digirin. Navê vî proteînê, [[hemoglobîn]] e. Ji ber ku dendik, [[mîtokondrî]] û lebatokên din tune ne, di nav xirokên sor de ji boy hemoglobînê gelek cih dimîne. Di nav her xaneyek xiroka sor de bi qasî 250 milyon molekulên hemoglobînê heye. Her molekulek hemoglobînê, 4 molekul oksîjen li xwe girê dide û ji [[pişik]]an diguhezîne xaneyên laş. Li ser [[parzûna xaneyê]]n xirokên sor de molekulên glîkoproteîn û glîkolîpîd hene, van molekulan, komela xwîna mirov diyar dikin. Di [[moxa sor]] a hestiyê mirovên gihîştî de her çirkeyek (seniyekî) de bi qasî 2400000 xirokên sor tê çêkirin, her wisa her çirke ewqas xirokên sor jî tên hilweşandin. Temenê xirokên sor derdora 120 roj e. Xaneyên neçalak ji aliyê xirokên spî ve tên hilweşandin, hin beşên xirokên sor di [[kezeb]] û [[sipil]](fatereşk) de tê enbarkirin.<ref>Villee, Claude Alvin, et al. Biology. 2nd ed., Saunders College Publishing, 1989. ISBN 0-03-023417-4,p 951 </ref> Di nav 1 mm<sup>3</sup> (mîkrolître) xwînê de bi qasî 5-6 milyon xirokên sor heye.<ref>Campbell, Neil A., and Jane B. Reece. Biology. 8th ed., Pearson Education, Inc., 2008. ISBN 978-0-8053-6844-4, p 959</ref> Eger ji ber hin sedeman hejmara xirokên sor kêm bibe, mirov bi nexweşiya [[kêmxwîn]]ê dikeve. Navê din a kêmxwînê anemî ye.
▲[[Wêne:BloodPlasma ku.jpg|thumb|250px|Xwîn ji plazma û xaneyên xwînê pêk tê]]
== Çavkanî ==
| |||