Dabeşbûna nîvekî: Cudahiya di navbera guhartoyan de

Content deleted Content added
MikaelF (gotûbêj | beşdarî)
MikaelF (gotûbêj | beşdarî)
BKurteya guhartinê tine
Rêz 1:
[[Wêne:Binary fission anim.gif|thumb|200px|Zîndewerên yekxaneyi bi dabeşbûna nîvekî zêde dibin]]
[[Dabeşbûna mîtozî]] ji boy zîndewerên eukoryoti yên pirxaneyî dibe sedema zêdebûna xaneyan. Zêdebûna xaneyan ji dibe sedema girbûna şane û lebatên zîndewer. Zîndewerên yekxaneyî jî dabeş dibin, lê zîndewerên yekxaneyî yên wekî bakterî, amîb, an jî paramesyum bi mîtoza asayî dabeş nabin. Dabeşbûna van yekxaneyiyan wekî dabeşbûna nîvekî (bi Îngîlîzî;îngîlîzî: “'''Binary fission'''”) tê bi nav kirinbinavkirin. Dabeşbûna nîvekî dibe sedema zêdebûna zîndewer. Ango dabeşbûna nîvekî cureyek [[zêdebûna bêzayendî]] ye. Her çiqas dabeşbûna nîvekî bi gelek aliyan ve dişibe dabeşbûna mîtozî jî, lê dîsa jî bi hin aliyan ve navbera herdu dabeşînan da cudahî heye. Her wisa şiklê dabeşbûna nîvekî di yekxaneyên eukaryotî û prokaryotiyan jî mîna hev nîn e.
 
== Dabeşbûna nîvekî ya bakteriyan ==
 
[[Wêne:Binary_Fission_2 ku.svg|thumb|350px|Bakterî bi Dabeşbûnadabeşbûna Nîvekînîvekî zêde dibin]]
 
[[Duhendebûna ADN]] ya [[bakterî]] û [[sîtokînez]] bi heman demê de çê dibe, loma qonaxa S tune ye. Her wîsa qonaxên profaz, metafaz, anafaz û telofazê jî tuneyê.
 
Gavên dabeşbûna nîvekî ya bakterîyan;:
 
1.#ADNya pêçayî ya bakteriyê xwe vedike. Paşê ADN û [[plazmîd]] duhende dibin.
2.#Her kopiyek [[ADN]] û plazmîdê diçe cemserek xaneyê. Xane gir û dirêjtir dibe.
 
3.#Di navbera herdu ADNyan de çêkirina [[diwarê xaneyê]] dest pê dike.
2.Her kopiyek [[ADN]] û plazmîdê diçe cemserek xaneyê. Xane gir û dirêjtir dibe.
4.#Dabeşbûna nîvekî ya bakteriyan bê rîsên teşî çê dibe. [[Proteîn]]a bi navê FtsZ (Bi Îngîlîzî;Filamenting temperature sensitive mutant Z) xaneyê dike du beş.
 
5.#[[Xaneyên keçik]] ADNya xwe ya vekirî dipêçin û gilok dikin. Bi vî awayê, ji bakteriyek du bakteriyên nû yên bi ADN,[[rîbozom]], û plazmîd çê dibe.
3.Di navbera herdu ADNyan de çêkirina [[diwarê xaneyê]] dest pê dike.
6.#Herdu xaneyên nû çêbûyî, bi aliyê genetîkî ve heman yek in.
 
4.Dabeşbûna nîvekî ya bakteriyan bê rîsên teşî çê dibe. [[Proteîn]]a bi navê FtsZ (Bi Îngîlîzî;Filamenting temperature sensitive mutant Z) xaneyê dike du beş.
 
5.[[Xaneyên keçik]] ADNya xwe ya vekirî dipêçin û gilok dikin. Bi vî awayê, ji bakteriyek du bakteriyên nû yên bi ADN,[[rîbozom]], û plazmîd çê dibe.
 
6.Herdu xaneyên nû çêbûyî, bi aliyê genetîkî ve heman yek in.
 
== Dabeşbûna nîvekî ya eukaryotan ==
 
[[wêne:Dabeşbûna nîvekî.png|thumb|300px|Eukaryotên yekxaneyî bi Dabeşbûnadabeşbûna Nîvekînîvekî zêde dibin]]
 
Eukaryotiyên yekxaneyî, wekî mînak; amîb, paramesyum û euglena jî bi dabeşbûna nîvekî zêde dibin. Pêkhateya xaneyên eukaryotî ji yên bakteriyan aloztir e. [[Kromozom]]ên eukaryotan ne yek lê gelek in, kromozom di nav [[dendik]]ê da ne. Di xaneya bakterî de tenê rîbozom heye, lê xaneyen eukaryotî li gel rîbozoman hemû [[lebatok]]ên xaneyê jî li xwe digirin. Ji ber van sedeman dabeşbûna nîvekî ya eukaryotan bi gelek aliyan va dişibe mîtoza asayî. Cudahiya herî berçav, neparçebûna [[parzûna dendikê]] ye. Rîsên teşîyê an di hundirê [[dendik]]ê de çê dibin an jî di çavikên(por) parzûna dendikê de dikeve nav dendikê û kromozoman parve dike. Dabeşbûna nîvekî ya eukaryotan bi du cureyan pêk tê, dabeşbûna nîvekî ya bi berahî û dabeşbûna nivekî ya bi dirêjkî. Paramesyum bi dabeşbûna nîvekî ya berahî, euglena bi dabeşbûna nîvekî ya bi dirêjkî zêde dibin.