'''Abdullah Öcalan''' ({{bi-ku|{{IPA-ku|A:|b|d|u|l||l|a:|h|_|o|c||a:|l|a:|n}}}}) ("Apo", [[4'ê avrêlê|4'ê nîsana]] 1949'an, li gundê [[Xelfêtî|Xelfêtiyê]] bi navê [[Amara, Xelfetî|Amara]]) [[siyasetmedar]]ekî kurd e. Öcalan damezrênerê [[PKK|PKKê]] bûye. Di 15ê Sibata 1999an de, Öcalan ji aliyêsixûrên [[DYA]]yê, vehatteslîmOcalan kirinîbi komployek revand û radestî dewleta Tirkiyê kir. Niha li girava [[Îmrali]] di nav vederê deyê girtî ye.
== Jînenîgarî ==
Rêz 85:
=== Zarokatîya wî ===
Abdullah Öcalan, di [[1949]]'an de li gundê [[Amara, Xelfetî|Amara]] yê navçeyabi [[Rihaser (parêzgeh)|Riha]]navçeya [[Xelfêtî|Xelfetiyê]] jiya dayikgirêdayî bûRihayê yeçêbûye. Dibistana seretayî li [[Cîbîn]]ê xwendxwendiye û hê di wê demê de di lîstik, limêj û parve kirinê de pêşengî dikirkiriye. Dibistana navîn li [[Nizip]]ê dibistana navîn jî li [[Enqerê]] li dibistana navîna Tapu Kadastro qedandqedandiye. Di 1969'an de li Amedê dest bi karmendiyê kirkiriye. Di karmendiya salekê de têkiliya dewlet û civakê û ya sazî û man feodal û dewletê ji nêz ve dîtdîtiye. Di 1971ê de vebuhandina xwe deranîderanîye Stenbolê û li wir di ber karmendiyê de xwe amade dikirkiriye ku bikeve zanîngehê jî. Heman sal qeydiya xwe li zanîngeha dadê çê kirçêkiriye û dev ji karmendiyê berdaberdaye.
=== Dest pêk ê jiyana wî ya Ramyarî ===
Di wan salan de [[Stenbol]] di bin bandora bayê 1968'an de bû. Ocalan jî kete bin bandora vî bayî û [[Marksîzm - Lenînîzm]] nas kir. Ew salana weke salên werçerxa jiyana wî ne û her wiha ew Sosyalîzm, yeksanî û azadî pir nêzîkî xewnayên xwe yên zarokatiyê dîtin. Ocalan bîryar da bû ku Sosyalîzm û pirsgirêka Kurd li hev biguncîne. Bi vê armancê bîryar da ku dest bi siyaseta çalak bike û qeydiya xwe li zanîngeha zanîngên ramyarî ya [[Enqere|Enqerê]] çê kirçêkir. Li vê derê xwe di nav atmosfereke tund a guftugoyan de dît û şeklek da ramanên xwe. Di 30yê [[adar]]a 1972'an de pêşengên şoreşê [[Mahir Çayan]] û hevalên wî li [[Kizildere|Qizilderey]]ê hatin kuştin û vê bûyerê şopên kûr di jiyan û ramanên wî de de hiştin. Di 7'ê nîsanê de di çalakîya şermezar kirina bûyera komkujiyê de hat binçav kirin û şandin girtîgeha Mamakê. 7 meh di girtîgehê de ma û di wê pêvajoyê de xwe gihand ramana wî ava kirina rêxistinekê û ji bo vê yekê gav avêt nav pêvajoyeke din a lêgerîn û lêkolînê. Piştî 1972'an [[pirsgirêka kurd]] bi gelek derûdoran re guftugo dike û di heman demê komela perwerdahiye bilind a demokratîk a Enqerê ava dike. Di heman demê de ew xebatên xwe yên bîrdoziyîbîrdoziyê yên ku di nava komekê de dimeşîne, digihîne gihaneka dawî. Koma di bin pêşengiya Ocalan de di dawîya sala 1975'an de civînekê li dar dixe û bîryarbiryar dide ku li Kurdistanê xebatê bimeşîne.
=== Avakirina PKK ===
Di [[27'ê mijdara 1978]]'an de jî Ocalan û hevalên xwewî li [[Amed]]ê li gundê [[Fîs]]ê yê Lîceyê careke din li hev kom dibin û bîryara ava kirina Partiya Karkerên Kurdistanê didin. Xebatên rêxistin kirinêrêxistinkirinê yên Ocalan û Partiya ya wî PKK yên li [[Kurdistan]]ê di demeke kin de bala [[dewleta tirk]] kişanddikişîne. Li ser vê şêweya nû ya Ocalan a li hemberî pirsgirêka kurd ku zikê nerm ê Tirkiyê bûye, dewleta tirk zextên xwe zêde kirindike. Dewletê bi awayekî vekirîeşkere li hemberî awakoma Ocalan şer didadide dest pêk kirindestpêkirin û ji ber vê yekê Ocalan disala 1979'an de derketderdikeve derve û çûdiçe Libnanê. Bi vî awayî meşa ku wêdê 20 salan li rojhilata navîn berdewam bikira, dest pêkdestpê kir. PKKê li Libanaê di 1982'yan de kongra xwe ya duyem pêk anî û bîryara vegera nava axa welatwelêt wergirt. Milîtanên PKKê di bin pêşengiya Öcalan de perwerdehiya xwe ya [[îdeolojî]]k û [[leşker]]î jî qedand kirî bûnqedandibûn. Di encamê de di 15ê [[tebax]]a 1984'an de li Bakurê Kurdistanê şerê çekdarî dest pêkdestpê kir. Ji wê gavê û şûn ve êdî pirsgirêka Kurd bi hemû dijwariya xwe di rojeva cîhanê de yebûye.
=== Girtina wî ===
Di encama şerê çekdarî de li ser daxwazên ku ji Tirkiyê tên, ji 1993'an û şûn ve PKKê 3 caran agirbest danezan kir. Ev gavên ku ji bo çareser kirinaçareserkirina pirsgirêka Kurd hatin avêtin, rastî pênûs û astengiyên derûdorên rentxwir hatî bûn. Di 9'ê dotmeha 1998'an de di encama hevanîyeke ku bi hevkariya hêzên navnetewî hat amade kirin, Ocalan neçar ma ku ji Suriyê derkeve. 9ê [[cotmeh]]ê de Ocalan dema dest bi rêwîtiya ber bi Ewrûpa kir wê wiha bigota: Ez ji niha û şûn ve dixwazim rola xwe di kanala siyasî de bilîzim. Ocalan dema li Îtalya bû gelek caran bangên ji bo aştiyê kirin lê belê ji yekîtiya ewrûpa hêviya ku dikir bi destbidest nexist. Ocalan di 2yê [[sibat]]a 1999an de bi zordayîna [[Yewnanîstan]]ê heta [[Kenya]]yê diçe. Di 15ê sibata heman salê de jî li paytextê Kenya Nayrobiyê li pêşiya avahiya sefaretxana Yûnanîstanê bi hevanîyeke navnetewî ber bi Tirkiyê ve tê revandin. Serokê giştî yê PKKê Abdullah Ocalan li girava Îmralî ya li nav derya Marmarayê bi tenê li serê xwe di girtîgehê de hat bi cîhbicîh kirin. Ocalan li [[Îmrali]]yê bi parêznameya xwe ya pêşî de daxwaz kir ku pirsgirêka kurd li ser bingeha aştiyê were çareser kirin.
