== Jiyan ==
Melayê Cizîrî, zanyarêkîzanyarekî kurd yêe ku di [[1570]] û wan de hatiye dinê. Weke ku tê gotin ji, di sala [[1640]] wan de çûya li ser dilovaniya xwe. Meleyî Cizîrî, kuKu mirov behsa wîMelayê Cizîrî bike, divêt ku mirov hinekî mezin behsa wî bikê. Ji ber kuZîra ew ji, mirovekî kî mezin bû. Bi hizrehizra xwe re di dema xwe de gelek kifş kirinênkifşkirinên mezin dana çê kirinçêkirin.
Bi [[hizir]] û [[raman]]a ji xwe re ji mezin bû. Dema xwe baş û qancqenc fêhm kirî bûkiribû û tê gihiştîtêgihiştî bû. Dema ku behsa wî têt kirin, têtTê gotin ku wî pir nivîsandiye., Lêlê ji wan [[pirtûk]]ên ku wî nivîsandinanivîsandine zêde ne hatinanehatin dema me. Gelek hê jijî winda ne.
HizreHizra meleyêMelayê Cizirî pir mezinamezin û pir bi kifşakifş e. Ji ber vê yekê ji, pêşî em ji hizrehizra wî dest pê bikin û behsa wî û jiyana wî bikin. Wî bi hizrehizra xwe rê gelek kifşkirinên mezin dana çêçêkirin kirin. Wî bi hizreû ji xwe re demek da vekirin. Di [[sedsala 15'an]] wan de, hizir bi nêzîkatiyeke bi pergal bidest pêşketinê dikêdike. Ew jijî di vê yekê de, li [[Kurdistan|Kurdistanê]] pêşavaniyeke mezin ji gel rêre dikêdike. Ji ber vê yekê, çend ew û hizrehizra wî werêçiqas fêhmwere kirinfêhmkirin û tê gihiştintêgihiştin, evewçend çend ji wêjî rastiyêrastiya wî û pêşketinên ku wî bi hizirehizra xwe re pêşengitî ji wan re kiriye, wê bêne dîtin. Bi vê yekê re, ew wê mezin werê fêhm kirin. Divêt ku ji ew baş û qanc werê fêhm kirin. Ku ew hata fêhm kirin hingî Wê baş û qanc werê fêhm kirin.
Meleyê Cizirî, di dema xwe de bi hizrê jihizra xwe re, temenê demekê diafirênediafirîne. Temenê hizrêhizra [[hemdem]] û [[nûjen]] bi wî re li Kurdistanê di dema wî de mezin tê afirandin. Ew bi hizre jihizra xwe re pêşavaniyepêşavaniya vê yekê dikêdike. PiştPiştî wî rê, çend [[zanistvan]] werin, bandora wî, li ser wan xwe didexuya xuyakirindibe.
Di wê demê de, Li [[Anatoliya]] hinek pêşketin hene. Lê pêşketinên ku dibin jijî, pêşavaniya wan herêmê [[Mezopotamya]] dikêdike. Bi zêdeyî jijî, naqabine Dijlê û Ferat, di vê pêşavaniyê mazinmezin bidest kirinê dikêdike. Di wê demê de, Wek [[Semerqend]]ê, [[Bexda]]yê û [[Şam]]ê, [[Cizîra Botan]] jijî navendeke kumezin mazinae. Li hewbûneke mazinmezin li wir dibêdibe. Ne tenê mirovên [[Misilman]], yên [[Fileh]] ji û [[Êzîdî]] jijî li wir dicivin. WêderêWê derê ji xwe re weke navendekenavendekê dibînin. Bi vê yekê re, divê mirov divêt ku bêje ku Cizîre Botan, navendeke kumezin mezinae. Bi vê navenditiyenavenditiya xwe re di li serê mirovan de û, di nav gelê degel û di pêşketinan de cih û war digirêdigire. Bi vê yekê rê, divêt kudivê mirov navê wê ji bi rêz hildêhilde û bêne libîne ser ziman.
MeleyêMelayê Cizîrî, li Cizire Botan dimene.dimîn Li wir têt nav kirin. Meleyê Cizirî li wirû mezin dibêdibe. Ew bixwe, bi [[malbatMalbat]]îa jiwî ji wir e. Ji derûdore wî re. Ne ji deştê lê ji torê ya. Ji ber vê yekê jijî, ew zû bi pêşdikeve. Malbate wî bi ahlitiyeehlîtiya xwe ve jijî digihe malbatiyemalbata mîr. Nêzîkî hevdû ne. Ya rastî ku mirov bêje, malbate wî jijî bi navê heyaheye û mezinamezin e û mîrîtiyeke wan ji heya. Bi vê yekê re mazina. Divêt ku mirov wî mazina bêne ser zimanheye. Malbate wî, ji ber rewş û waxtê wan xweşaxweş e, êdî ji bo [[xwandin]] û pêşketinê ji meleyêMelayê Cizirî re ji, gelek derfet derdikevinederdikevin holeholê. Ew ji wan derfan,derfetan mezinbaş bikarbi tênekar ûtîne û xwe bi pêş dixêdixe. Piştî ku [[zarok]]tiyeatiya xwe li malê li [[gunde Hasetê]] Dibuhurêne, êdî ku tê dema [[ciwan]]iya xwe ji,dibuhurîne êdî bi pêşavaniya bavê ji xwe re û xwedixwedîderketina derketine mîremîrê botan re, tê CizîreCizîra botanBotan û li wir bidestdest xwandinabi xwebdina xwe dikê. Li wir ew xwandineke mezin dikêdike. Di nav ilmîlm (hizir) de diçêkûr kur dibediçe û mezin dibe. Bi vê yekê rêre di demeke kin de bi [[hiş]]mediyemendiya xwe, derdikeve pêş di nav gelê de. Ji ber ku di xwandinêxwendinê de jîr û bi fêhmefêhm e, êdî zû bi pêş dikeve.
Meleyê Cizirî, bi wê zû pêşketine xwe rê, di demeke kin de xwe digihinê asteke mezine, di zanebûnê de. Bi vê yekê re, ku ew ji digihê wê qinyatê ku di hizir de mezin bûye, êdî dike ku xwe bigihinê [[zanist]]ên dema xwe û bi wan re bide û bistêne. Ji ber vê yekê ji, êdî ew bîryara xwe dide ku ji Cizîre Botan derkeve û herê herêmên din yên [[Kurdistan]]ê. Di wê demê de, herêmên ku navê wan hen, [[Sêrt]], [[Çemişgezeg]], [[Amed]], [[Xîzan]], [[Îdir]], [[Heskîf]] û hwd. Ev der, tenê derne ji wan derên ku navê wan hene. Ew ji dixweze ku xwe bigihinê wanderan.
|