Albert Einstein: Cudahiya di navbera guhartoyan de

Content deleted Content added
B min dema vê jiyannameyê guherand.çimkî bi kurdî tekstên bi vî rengî pirani bi dema niha ya çîrokî tên nivîsîn.spas
Kurteya guhartinê tine
Rêz 24:
Einstein, li [[Ulm]]ê, di 14'ê adara [[1879]]'an de, wekî zarokekî malbateke [[cihû]]yên [[Almanya]] ên xwedî [[raman]]a azad, ji dayîk dibe. Bavê wî [[endezyarî|endezyar]] e, lê belê mirovekî dewlemend nîne. Albert, zarokatiya xwe li [[München]]ê diborîne û tevî ku li malê gelekî jîr û hişmend tê dîtin jî, li dibistanê serkeftinên mezin bidest naxe. Di [[dibistan]]a navîn de, hez ji pergala (sîstem) hîndekari ya Almanî nake, tewer bi mamosteyên ku berovajî wî tevdigerin, dikeve nav pevçûnê. Ji ber van [[azmûn]]ên pêşwext, li hemberî meqamên fermî yên Almanî dibe [[dijmin]] û neyar. Şert û mercên neyînî yên aborî, di sala [[1894]]'an de, malbata Einstein'î ber bi koçberiyê ve dibe û berê malbata wî dide [[Mîlano]]yê. Lê Eistein ji bo hîndekariya xwe temam bike li Münchenê tê hiştin. Einstein bi hinceta [[nexweşî|nexweşiyê]] piştre tevî malbata xwe ya li [[Îtalya]]yê dibe. Einstein gelekî hez ji Îtalyayê dike û li wê derê di nava demeke kin de, ji Mîlanoyê heta [[Cenove]]yê 160 km rê, bi armanca gerê bi meşê dibihûrîne.
Einstein piştre serî li Zaningehadibistana[[Polîteknîk]] a li [[Zurih]]ê dide. Bi tevî ku di [[fizîk]] û [[matematîk]]ê de xwedî serkeftineke serdest be jî, ji ber ku [[bawername]]ya wî ya têr a [[Dibistana Amadehiyê]] tune ye, nekare [[azmûn]]a ketinêdestpêkê derbas bike û serlêdana wî nayê pejirandin. Ji bo qezenckirina azmûnê, ji bo dîtinawergirtina hîndekariyê diçe cîmnazyûma li [[Aarau]]yê. Li wê derê gelekî bextiyar dibe. Ew êdî evîndarê [[Swîsre]]yê ye; piştre derbasî [[hemwelatî|hemwelatiya]] Swîsreyê dibe û di dûmahîka jiyana xwe de careke din qet venaqete. Di dawiyê de dema ku dikeve Dibistanadibistana Polîteknîkê, profesorên matematîkê [[H. Minkowski]] û [[A. Huntwitz]] dibin. Her du jî zanyarên pola yekemîn in. Lê belê ne Einstein zêde tiştek ji wan werdigire û ne jî ew li Einsteinî hay dibin.
 
Dema ku dibe destûrdar ango mezûn dibe, ji bo ku debara xwe bike pêdiviya wî bi karekî hebûçê dibe û wî di kar dîtinê de zor û zehmetî kişandibûdikisîne. Di destpêkê de weke mamosteyê yêdek kar kirdike û dersên taybet ên [[fîzîk]]ê dadide. Di 1902’an de, li Daîreya Patentê ya li [[Kanton]]a [[Bern]]ê karekî dilnizm dîtibûdibîne. Di van deman de Einstein bi [[Mileva Mariç]] re zewicîdizewice. Ji malbata Einstein du zarok çêbûnçêdibin. Piştre yek ji van zarokan, di paşerojê de, di Zanîngeha Kalîforniya a li [[Berkley]]ê de, dibe profesoreke mûhendîsiyê yê pir bi bandor.
Karê li ofîsa Patentê gelekî li gorî Einstein bû. Dema ku li ofîsa xwe îcadên dihatin şandin lêkolîn dikir, di nav karê xwe de bêyî zêde xûya bike, ji xwe re wext peyda dikir. Wê demê, dest bi nivîsandina gotarên fîzîkê kir. Nivîsên xwe ji [[Annalen der Physik]] a di rêveberiya [[Wilhelm Wien|W. Wien]] ku bi cismên reş namdar bû re, dişand. Di 1901an lêkolînek, di 1902’an de du, û di 1903`an de û 1904`an de lêkolînek pêşkêş kir. Hemû jî di warên dînamîkzanî û dînamîka germ de, lêkolînên kûr bûn.