Melayê Cizîrî: Cudahiya di navbera guhartoyan de

Bi [[hizir]] û [[raman]]a ji xwe re ji mezin bû. Dema xwe baş û qanc fêhm kirî bû û tê gihiştî bû. Dema ku behsa wî têt kirin, têt gotin ku wî pir nivîsandiye. Lê ji wan [[pirtûk]]ên ku wî nivîsandina zêde ne hatina dema me. Gelek hê ji winda ne.

Hizre meleyê Cizirî pir mezina û pir bi kifşa. Ji ber vê yekê ji, pêşî em ji hizre wî dest pê bikin û behsa wî û jiyana wî bikin. Wî bi hizre xwe rê gelek kifşkirinên mezin dana çê kirin. Wî bi hizre ji xwe re demek da vekirin. Di [[sedsala 15'an]] wan de, hizir bi nêzîkatiyeke bi pergal bidest pêşketinê dikê. Ew ji di vê yekê de, li [[Kurdistan|Kurdistanê]] pêşavaniyeke mezin ji gel rê dikê. Ji ber vê yekê, çend ew û hizre wî werê fêhm kirin û tê gihiştin, ev çend ji wê rastiyê wî û pêşketinên ku wî bi hzirehizire xwe re pêşengitî ji wan re kiriye wê bêne dîtin. Bi vê yekê re, ew wê mezin werê fêhm kirin. Divêt ku ji ew baş û qanc werê fêhm kirin. Ku ew hata fêhm kirin hingî Wê baş û qanc werê fêhm kirin.

Meleyê Cizirî, di dema xwe de bi hizrê ji xwe re, temenê demekê diafirêne. Temenê hizrê [[hemdem]] û [[nûjen]] bi wî re li Kurdistanê di dema wî de mezin tê afirandin. Ew bi hizre ji xwe re pêşavaniye vê yekê dikê. Pişt wî rê, çend [[zanistvan]] werin, bandora wî, li ser wan xwe dide xuyakirin.

Meleyê Cizîrî, li Cizire Botan dimene. Li wir têt nav kirin. Meleyê Cizirî li wir mezin dibê. Ew bixwe, bi [[malbat]]î ji ji wir e. Ji derûdore wî re. Ne ji deştê lê ji torê ya. Ji ber vê yekê ji, ew zû bi pêşdikeve. Malbate wî bi ahlitiye xwe ve ji digihe malbatiye mîr. Nêzîkî hevdû ne. Ya rastî ku mirov bêje, malbate wî ji bi navê heya û mazinamezina û mîrîtiyeke wan ji heya. Bi vê yekê re mazina. Divêt ku mirov wî mazina bêne ser ziman. Malbate wî, ji ber rewş û waxtê wan xweşa, êdî ji bo [[xwandin]] û pêşketinê ji meleyê Cizirî re ji, gelek derfet derdikevine hole. Ew ji wan derfan, mezin bikar têne û û xwe bi pêş dixê. Piştî ku [[zarok]]tiye xwe li malê li [[gunde Hasetê]] Dibuhurêne, êdî ku tê dema [[ciwan]]iya xwe ji, êdî bi pêşavaniya bavê ji xwe re û xwedi derketine mîre botan rÊ, tê Cizîre botan û li wir bidest xwandina xwe dikê. Li wir ew xwandineke mezin dikê. Di nav ilm (hizir) de diçê. Kur dibe. Û mezina dibe. Bi vê yekê rê di demeke kin de bi [[hiş]]mediye xwe, derdikeve pêş di nav gelê de. Ji ber ku di xwandinê de jîr û bi fêhme, êdî zû bi pêş dikeve.

Meleyê Cizirî, bi wê zû pêşketine xwe rê, di demeke kin de xwe digihinê asteke mezine, di zanebûnê de. Bi vê yekê re, ku ew ji digihê wê qinyatê ku di hizir de mezin bûye, êdî dike ku xwe bigihinê [[zanist]]ên dema xwe û bi wan re bide û bistêne. Ji ber vê yekê ji, êdî ew bîryara xwe dide ku ji Cizîre Botan derkeve û herê herêmên din yên [[KurditanêKurdistan]]ê. Di wê demê de, herêmên ku navê wan hen, [[Sêrt]], [[Çemişgezeg]], [[Amed]], [[Xîzan]], [[Îdir]], [[Heskîf]] û hwd. Ev der, tenê derne ji wan derên ku navê wan hene. Ew ji dixweze ku xwe bigihinê wanderan.

Meleyê Cizîrî, piştî ku vegerihê ji, careke dî derdikeve geran û li herêman digerihê. Lê êdî ne weke berê derdikeve geran. Êdî ew demên xwe bêhtir li Cizîre Botan bi fêrdayina faqayên ji xwe rÊ dibuhurêne. Di wê demê de ji di nivîsene. Biqasî ku em zanin. Wî li ser gelek mijarên hizrî nivîsên mazinmezin nivîsandina. Gelek ji wan nivîsên wî ne gahana roja ma. Lê gelek ji wan ji, yên ku gahana roja ma bidev gahana roja me. Haya dawiya umrê xwe li cizîre botan dimene. Li wir li [[Medresa Sor]] ji, demeke mezin seydetiyê dikê. Gelek faqa jê fêran digirin. Gelek faqayên wî ji, dibine zanistvanên mazina, piştre. Piştre heya ku digihê dilovaniya xwe li wir dimen. Piştre ku digihê dilovaniya xwe, wî ji wî cihê ku wî lê fêr didana faqayan û şîret li mirovan dikirin, na vaqatênin. Mezele wî li wî medrese sor têt çêkirin û ew li wir têt bicihkirin.