Herran: Cudahiya di navbera guhartoyan de
Content deleted Content added
B Bot: {{bi-tr|}} |
Kurteya guhartinê tine |
||
Rêz 31:
| lon_deg = 39 | lon_min = 1 | lon_sec = 52 | lon_dir = E
}}
{{Infobox navçe
| Nav = Navçeya Herran
| Navê_din =
| Navê_fermî = Harran
| Wêne = Harran-beehouses.jpg
| Wêne_sernav = Xaniyên wek kewaran li Herranê
| Welat = [[Bakurê Kurdistanê]] <!--- KARGÊRIYÎ -------------->
| Dûgel = [[Tirkiye]]
| Parêzgeh = [[Riha (parêzgeh)]]
| Serbajar = Herran
| Qeymeqam =
| Hejmara_nahiyan = <!--- BINEBEŞ ---------------->
| Hejmara_bajarokan = 1
| Hejmara_taxan =
| Hejmara_gundan = 96
| Hejmara_mezran =
| Gelhê_navçeyê = 62.989<ref>[http://report.tuik.gov.tr/reports/rwservlet?adnksdb2=&report=idari_yapi_09sonrasi.RDF&p_il1=63&p_yil=2009&p_dil=1&desformat=html&ENVID=nufus2000db2Env tuik, 2009]</ref> <!--- GELHE û ERDNÎGAR ------->
| Gelhê_navçeyê_sal = [[2009]]
| Gelhê_bajaran =
| Gelhê_gundan =
| Rûerd_navçe = 701
| Berbelavî_navçe = 89,86
| Gelhe_serbajar = 5.995 <!--- BAJARÊ NAVENDÎ --------->
| Gelhê_serbajarê_sal= [[2009]]
| Rûerd_serbajar =
| Bilindayî_serbajar = 370
| Koda_postayê = 63510
| Koda_telefonê = (+90) 414
| nexşeya_cihan = Tirkiye
| lat_deg = 36 | lat_min = 51 | lat_sec = 53 | lat_dir = N
| lon_deg = 39 | lon_min = 1 | lon_sec = 52 | lon_dir = E
}}
'''Herran''' an jî '''Heran''' ({{bi-tr|Harran}}) yek ji navçeyên [[Riha]]yê ye.
Herêm xwedî dîrokeke gelek kevn û dewlemend e. Ev bajar weke bajarê kevnar ê Herranê tê zanîn ku gelek bermahiyên wî yên dîrokî hê jî peyda ne, bi taybetî li nêzî sînora Sûriyê. Bajar bi malên xwe yên celbî ku xwediyê xuyabûneke cuda ne - wek hêlînên mêşên hingivan - bi nav û deng e. Di sala [[1270]]'î de Mongolan hemî dewlemendiya herêmê rûxandine û talankirine.
Herran 44 km li başûr-rojhilatê bajarê Rihayê disekine. Jimara gelheya bajêr 7'370, ya navçê jî 61'520 e (sal 2008). Pirraniya rûniştvanên Herranê ereb in. Bajar û dora xwe di sala [[1987]]'î de bûne navçe. 76 gund û 14 mezreyê wê hene.
== Dîrok ==
=== Di pirtûkên pîroz de ===
Li gorî Încîlê, pirtûka pîroz a xirîstiyanan malbata Terach xwe li Herranê bi cih kiriye, piştî ku ew ji bajarê Ûr koç kirine. Pêxember Îbram Xelîl li wir jiyaye û pişre ji wir ve derbasî bajarê Kanaan bûye. Nêviyê wî Yakûb jî ji birayê xwe yê cewî Esau reviyaye Herranê.
=== Berî zayînê ===
Ji ber ku ev herêm beşek ji Mezopotamyaya şîn bû, civakên kevnar heta 3000 sal B. Z. xwe li wir bi cih kiribûn.
Navê bajêr ê akkadî 'Harranu' tê wateya 'seyran' û 'kerwanê'. Li gorî dîroknasan navê bajêr ê herî kevnar cuda bûye û bi derbasbûna demê ji aliyê gel ve wek 'Herran' hatiye guhertin.
Di dema Babîlona kevnar de Herran navendeke girîng a seyran û dan û standinê ya di nava bajarên Qarqamiş (li ber çemê Ferêt) û Nînîvê (li ber çemê Dîclê) bû.
Navê bajêr cara ewil di çavkaniyên dîrokî yên Ebla de an wek 'Ha-ra-an' an jî 'Ha-ra-anu' derbas dibe. Herwiha, di 'nameyên Marî' yên Zîmrî-Lîm de ev bajar wek beşeke federasyona bajarên Zalmaqqum derbas dibe. Hê di wê demê de qala perestgeha xwedayê heyvê Sîn tê kirin. Di wê perestgehê de kevira pîroz a Sîn dihate veşartin.
Ji 18'mîn sedsala B. Z. gelê hûrrîtî ji çiyayên Zagros û Taurusê derbasî bakurê Mezopotamyayê bûn û herêmê xistin bin kontrola xwe. Di sedsala 15'mîn û 14'mîn ên B. Z. de Herran kete nav împaratoriya mîtannî.Ber bi dawiya 14'mîn sedsala B. Z.'ê ve Herran ji aliyè hetîtên di bin 'emra Šuppiluliuma I. de hate wêran kirin. Dûvre herêm kete bin kontrola asûriyan.
Salmanassar III. li dora sala 850 B. Z. perestgeha pîroz a heyvê ji nu ve avakir û bajar wergeriya yek ji navendên herî girîng ên împaratoriya asûrî.
Heta sala 610 B. Z. Harran bajarê keyaniya asûrî bû: di wê demê de qiralê Aššur-uballit II. li vî bajarî dima. Lê dûvre bajar ji aliyê medî û babîloniyan ve hate fethkirin. Dayika Nabonîd (555 - 539 B. Z.), qralê dawî yê babîlonî, rahîba perestgeha Sîn a li Herranê bû. Nabonîd bi xwe di sala 542 B. Z. de perestgeheke din a heyvè ya bi navê Ebulhul da lêkirin û hewl da Sînê bike xwedaya herî girîng a îmaratoriya xwe. Lê rahîbên Babîlonê nerazîbûna xwe li vê yekê nîşan dan û evya bû sedema dawiya împaratoriya wî.
== Galerî ==
| |||