|
Jiyannameya Derwêş Serhedî:
Derwêş Serhedî di payîza sala 1964an de li gundekî qeza [[Cilawiz]] (Susuz)`ê ku girêdayî bajarê Qersê ye, hate dinê. Gundê wî dikeve qontara çiyayê Qisirê, wê demê gundekî 70-80 malî bû. Mixabin ji sedema jîyana aborî û bi piştî destpêka şoreşa bakurê Kurdistanê gundê wan jî mîna gelek gundên din ji xelkê vala bû û gundî neşar man ku ji cihê bav û kalên xwe ber bi metrepolên Tirkiyê koç bikin. Ji bona wê jî niha di gund de tenê 20 heya 25 malan mane.
Derwêş Serhedî di payîza sala 1964an de li gundekî qeza Cilawiz(Susuz)`ê ku girêdayî bajarê Qersê ye, hate dinê. Gundê wî dikeve qontara çiyayê Qisirê, wê demê gundekî 70-80 malî bû. Mixabin ji sedema jîyana aborî û bi piştî destpêka şoreşa bakurê Kurdistanê gundê wan jî mîna gelek gundên din ji xelkê vala bû û gundî neşar man ku ji cihê bav û kalên xwe ber bi metrepolên Tirkiyê koç bikin. Ji bona wê jî niha di gund de tenê 20 heya 25 malan mane.
Derwêş ji malbatekê tê ku hal û rewşa jiyana wan baş û mîna salên berê di etmosfêrekî Kurdewarî de jiyana xwe didomînin. Wî xwîndina xwe ya dibistanê li gundê xwe bi dawî anî û piştî wê dibistana navîn jî li bajarê Qersê berdewam kir. Sala 1985an Derwêş bû esker û di Adar 1987an de eskeriya Romê bi dawî anî. Li Ilona 1987an de ji Kurdistanê derket û hat Ewropa û li welatê Elmaniya bi cîh bû.
Ji çaxê zarokatiyêde Derwêş di Serheda dengbêjperweran de bû evîndarê kilam û stranên Kurdî yên otantîk. Ev evîn û rûhiyet ji malbata wî mîna mîrasekê gehiştibûyê. Di malbata wî de herçiqas ji bilî bilurvan û dengbêjê navdar Rizayê Fetî (mamê Derwêş) hunermendekî bi nav û deng derneketibe jî, lê di nava rihê hemû endamên malbatê de rihekî hezkirinê yê ji bo folklor û stranên Kurdî heye. Ev bû sedem ku Derwêş him ji rûhiyeta malbatê û him jî hewesa xwe ya kûr ya ji bo hunera dengbêjiyê, hêz û evîneke bêdawî bistîne. Mirov dikare bêje ku ji temenê zarotiyê de Derwêş zû rêya xwe peyda kir û ket ser riya hunerê, lê hunera Kurdî ne ew hunera ku di xizmeta sîstema serdest de bû. Herçend ji bo firotina hunera Kurdî gelek derfet jî jere peyda bûn, lê wî nexwest ku bi hunera gelê xwe ticaretê bike. Derwêş di xeyal û ramanên zarokatiyê de xwe mîna hunermendekî pêşerojê didît. Ji ber wê yekê jî dibistan û xwîndin ji bo wî ewqas pêwîst nebûn. Lewra çûyîna zanistgehê zêde girîng nedidî.
Derwêş ji zarokatiyê guhdarekî radyoya Rewanê(Êrîvanê) bû û di şahî û govendên gelê herêmê de bi îsrar û evîneke bêdawî beşdarî dikir. Derwêş hemû şevên ku jêre şevbêrkên dengbêjan digotin, bi hesretek bêdawî li dengbêjên Kurd guhdarî dikir û xwe hînî fen û hunera dengbêjiya Kurdî dikir.
Derwêş li xerîbî û jiyana dûrî Kurdistanê jî di nava şahî û dîlanên gelê xwe de cihekî pir girîng digire. Ji bona wê jî di nava gel de xwedî qedir û qimetek gelek mezine.
[[Kakşar Oremar]]
Kakşar Oremar
07.01.2004
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
A short live story from Derwêş Serhedî
Derwêş Serhedî was born in the village Cilavuz (Suzus), next to Kars in fall 1964. The village is in the mountains of Kisir. The village had at that time about 70 to 80 houses. As well as the business situation and the dirty war in North Kurdistan were the reasons why many people left their home for good. The Kurdish people had left behind their native country and went to the Turkish metropolitains. At that time there were just about 20 to 25 houses left over. Derwêş Serhedî belonged to the upper-middle-class and had no financial problems. He belongs to a classic Kurdish family.
He visited the elementary school in his village. The grammar school and the comprehensive school did he visit in the providence town Kars. From 1985 to 1987 he served the Turkish Military Service. In September 1982 he left Kurdistan and went to Europe. He now
lives in Germany.
In his young years Derwêş was interested in the traditional authentic Kurdish music. His uncle Riza’é Fetî was a lurder-pipe-player and Kurdish minstrel (Dengebêj). Many of his relatives were interested in the traditional Kurdish music. The love to the Kurdish folklore and music in the family had impressed particularly Derwêş. Actually as one can say he felt in love with music.
Recapitulation: Derwêş was in his young years interested in Kurdish music and art. He did not want to serve the colony. He didn´t want to do business with his folk cultural values.
Derwêş had already dreamed in his boyhood to live an artistic life. For him, the study was not more important as his interesting in art or respectively music.
Derwêş was already in his young years a good auditor from radio Erivan (Kurdish broadcast). He was nearly on every wedding which was made in his region. He took with enthusiasm a part in it. It was for him a vitality to take part in his conference and singing from Dengebêj´s. He listened with a big pleasure and motivation to the traditional Kurdish music. With the option to sing one day, too.
Some singers from radio Erivan, like Şeroyê Biro, Karapêtê Xaço, Egîdê Tecir, Reşîdê Baso, Şewabê Egîd, Davûdê Xelo and Mey player Egîdê Cimo and Xelîlê Evdile.
The flute and lurder-pipe-player Şamilê Beko had left a very positive impression on Derwêş.
Derwêş had begun to play Saz in 1978. Later he played instruments like zurna and mey. Derwêş had realized very soon that the mey-player and their material didn´t accord to his flavour. They were not the melodies from the radio Erivan (Egîdê Cimo, Xelîlê Evdile). Derwêş´ aim always was to learn. His dream was to meet singers and artists from radio Erivan face to face. He had achieved his dream and went to Armenia and Georgia in 1995. He achieved his aim. He visited the numerous Kurdish artists. He met the Kurdish people who were displaced from their native country and lived in Caucasia. He met a lot of famous Kurdish artists, like Reşîdê Baso, Karapêtê Xaço, Egîdê Têcir, Efoyê Eset, Egîdê Cimo, Şeroyê Qasim (Pîr), Şiblîyê Çaçan and the Armenian Civan Gasparyan and Suren Asaturyan and more. Derwêş had went on with his artistic and social activity in Europe. He had worked together with professional bands and folklore groups.
In 1997, Derwêş released his first Kurdish cassette (Kûra Çayê). In 2000 he released his second album (Sitranên Gelerî-Xecê û Sîyabend). His third album came out on the market in 2004 (Şerê Girîdaxê).
Derwêş lives far away from Kurdistan. He lives in a foreign country, but he is always with his folk.
As well as on wedding and on other celebrations.
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Derwêş Serhedî’nın kısa özgeçmişi:
Derwêş Serhedî 1964 yılının sonbaharında,Kars’ın Cılavuz (Susuz) ilçesine bağlı bir köyde
dünyaya geldi.Köyleri Kısır dağı’nın eteğinde,o zamanlar 70-80 hanelik bir köydü.
Ne yazıkki daha sonra hem ekonomik koşullar ve hemde Kürdistanın kuzeyinde başlayan kirli savaştan dolayi onların köyüde Kürdistandaki diğer köyler gibi boşaldı,insansızlaştı.Ve köylüler mecbur ata baba yurdundan kopup Türkiye metropollerine göçtüler.Dolayisiylede şimdi sadece 20-25 hane ancak kalmıştır.
Derwêş orta hallı,günün koşullarına göre ekonomik sorunları olmayan,örf ve adetlerıne bağlı gerçek Kürdistani bir ailedendır.
İlk okulu köyünde,orta okul ve liseyide Karsta bitırdi.1985 yılında TSK’nın askeri oldu ve 1987 yılında terhis oldu.1987 yılının Eylül ayında Kürdistandan çıkti ve Avrupaya geldi.Şuan yaşamıni Almanyada sürdürmektedır.
Derwêş küçük yaşta,dengbêjler diyari Serhatta,otantik Kürt halk ezgilerine,sıtıranlarına aşık oldu.Bu aşk ve bu ruhiyet bir miras gibi ailesinden ona geçmişti.Ailesınde hernekadar amcası Kaval ustadı ve Dengbêj; Rıza’ê Feti(merhum) haricinde pek bilinen bir sanatçı veya müzisyen çıkmamış olsada,hemen hemen tümünün ruhiyetinde Kürt folkloruna ve sıtıranlarına duyduklari bir sevda vardır.Hem ailedeki o özellik ve hemde Derwêşın ruhunun derinliklerine işleyen dengbêjlik ve müzisyenlik hevesi,Derwêşte böylece ölçüsüz bir güç ve aşka dönüştü.
Kısaca insan diyebilirki; Derwêş çok erken,hatta çocuk yaşta Denbêjlik ve sanatçılık yoluna baş koydu.Tabi özellikle Kürt sanatı ve kürt sanatçılığı.Yoksa sömürgeci sistemın allı-pullu uyduruk sanatı değil.Hernekadar o istikamette kendisine bazı imkanlar sunulduysada,o hiçbir zaman kendi kültürel değerlerini satmak veya kendi kültürel değerleriyle ticaret yapmak istemedi.
Derwêş çocukluğunda kendini geleceğin sanatçısı yada gelecekte kendini bir sanatçı olarak hayal ediyor ve öyle düşünüyordu.O nedenlede okul veya okumak onun için fazla önemli gelmiyor,fazla mana teşkil etmiyordu.Dolayisiylede üniversiteye gitmeyi,yüksek tahsil yapmayi tamamen kulak ardı etti.
Derwêş çocuk yaşta iyi bir Erivan radyosu(Kürtçe bölümü) dinleyicisiydi.Ve yöre düğünlerini hiç kaçırmaz,zevkle katılırdı.Dengbejler muhabetine katılmak onun için büyük mutluluk,büyük özlemdi.Hevesle Kürt dengbêjlerini dinler ve kendini dengbêjlik sanatının taktik ve inceliklerine (öğrenmek amaçlı) konsantre ederdi.
Erivan Radyosu sanatçılarından; Şeroyê Bıro,Karapêtê Xaço,Egidê Têcır,Reşidê Baso,Şewabê Egid,Dawudê Xelo,
Meyi ile; Egide Cımo,Xelilê Evdıle
Kaval ve Zurnasiylada; Şamılê Beko’nun çok çok büyük tesiri oluştu Derwêşın üstünde.
Yani sıra Amcası (merhum) Rızayê Feti’nın dengbêjlik,Asker Demirbaş’ın ise hem dengbêjlik ve hemde enstrümanistliği ile katıldıkları dengbêjler muhabeti,Serhadi Derwêşın Kürt Sanatıni okuduğu-öğrendiği üniversite oldu.
Derwêş 1978 yılında,bağlama çalarak enstrümanistliğe başladı.Daha sonra mey ve zurna çalmayida öğrendi.Fakat en dikkat çekici nokta şudurki; Derwêş Türkiyeli ustaların yaptığı mey ve mey kamışında Kürt ezgilerinın,nağmelerinın tadıni bulamıyordu.Tınısı o nağme ve ezgilere,ondaki ruha çok uzaktı.Hiç Erivan radyosunun meyine (Egidê Cımo’nun,Xelilê Evdıle’nın meyine) hiç benzemiyordu.
Derwêş hep öğrenmeyi kendine ilke edinmişti.Ve içinde hep bir hasret vardı; o da birgün Erivan radyosunda dinlediği sanatçılari yakından,canlı görmekti.
Onun için,1995 yılında Derweş Ermenistana ve Gürcistana gitme hayalini gerçekleştirdi.
Dolayisiylede artık muradına ermişti.Bir taraftan sazlarıni toparlıyor,diğer taraftanda baba yurdundan göçertilmiş,Kafkasyaya sürgün edilmiş Kürtlerin içinde dolaşıyor,hayal ettiği Kürt sanatçılarini araştıriyor ve ziyaret ediyordu.
Böylece çok namıdiyar sanatçilarla tanışti.Bunlardan bazılari: Reşidê Baso,Karapêtê Xaço,Efoyê Eset,Egidê Cımo,Şeroyê Qasım(Pir),Şıbliyê Çaçan Ermenilerdende; Cıwan Gasparyan ve Suren Asaturyan,vb...
Derwêş hernekadar Kürdistanda olduğu dönem sosyal bir yaşam sürdürüyor,toplumsal etkinliklerde geri kalmıyorduysa da,o bu tarzıni Avrupada dahada genişletip,derinleştirdi.
Avrupadaki sanatsal çalışmalarıni da sosyal faaliyetleri gibi ve o paralellikte yürüttü.
Çok profesyonel orkestra,folklor ve halk dansları gruplariyla çalışti.
1997 yılında Derwêşin (Kura çayê) adlı ilk Albümü çıkti.Daha sonra 2000 yılında (Sıtıranên Geleri-Xecê û Siyabend) adlı ikinci albümü çıkti ve muzik severlerce büyük bir beğeni topladı.Ve 2004 Yılında (Şerê Girîdaxê) adlı üçüncü albümü dağıtıldi.
Derwêş Kürdistandan uzakta,gurbetçi yaşamıda da halkın düğün ve eğlencelerinde yıllardır önemli bir yere sahip ve halk arasında her geçen gün sevgisi,kadir-kıymeti dahada artmaktadır.
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Ein kurzer Lebenslauf von Derwêş Serhedî:
Derwêş Serhedî ist im Herbst 1964 im Dorf Cilavuz (Susuz) bei Kars auf die Welt gekommen. Das Dorf liegt in den Bergen Kisir´s. Das Dorf bestand früher aus 70 – 80 Häuser. Sowohl die wirtschaftliche Situation als auch der schmutzige Krieg in Nord-Kurdistan hat dazu geführt, dass viele Menschen aus ihrer Heimat weggegangen sind. Die Kurden haben ihr Heimatland verlassen müssen und sind in die türkische Metropolen gegangen. Zurzeit sind nur 20 – 25 Häuser übrig.
Derwêş gehört einer Mittelstandfamilie und hat keine finanziellen Probleme. Seine Familie ist eine klassischen kurdischen Familie.
Die Grundschule hat er in seinem Heimatdorf besucht. Die Mittelschule und das Gymnasium besuchte er in der Provinzstadt Kars. Von 1985 – 1987 hat er in der türkischen Armee seinen Militärdienst abgeleistet. Im September 1987 hat er Kurdistan verlassen und ist nach Europa gegangen. Heute lebt er in Deutschland.
Schon in jungen Jahren hat Derwêş sich für die traditionelle kurdische Musik interessiert. Sein Onkel Riza`ê Fetî war ein Hirtenflöte-Spieler und kurdischer Balladensänger (Dengbêj). Viele seiner Verwandten hatten sich für die traditionelle kurdische Musik interessiert. Die Liebe zur kurdische Folklore und Musik in der Familie hat ebenso Derwêş beeindruckt. Er hat sich im wahrsten Sinne des Wortes in die traditionelle kurdische Musik verliebt.
Zusammenfassend: Derwêş hat sich schon in jungen Jahren für die traditionelle kurdische Musik und Kunst interessiert.
Er wollte nicht den Kolonialisten dienen. Er wollte mit dem kulturellen Werten seines Volkes keinen Handel betreiben.
Derwêş hat schon in seiner Kindheit davon geträumt, ein kunstgerechtes Leben zu führen. Für ihn war ein Studium nicht wichtiger als das Interesse an Kunst bzw. Musik.
Derwêş war schon in jungen Jahren ein begeisteter Zuhörer von Radio Erivan (kurdische Sendung). Fast auf jeder Hochzeit in der Region war er dabei. Mit Begeisterung hat er daran teilgenommen. An die Besprechungen und Singen von Dengbêj´s dabei zu sein war für ihn eine große Lebensfreude. Mit großer Freude und Motivation hat er die traditionelle kurdische Musik angehört. Mit der Option, eines Tages auch selbst zu singen.
Einige Sänger von Radio Erivan, waren Şeroyê Biro, Karapêtê Xaço, Egîdê Têcir, Reşîdê Baso, Şewabê Egîd, Dawûdê Xelo und Mey-Spieler Egîdê Cimo und Xelîlê Evdile. Vor allem Zurna und Hirtenflöte-Spieler Şamilê Beko haben einen sehr positiven Eindruck auf Dewrêş hinterlassen.
Derwêş hat 1978 angefangen Saz zu spielen. Später hat er auch die Instrumente wie Zurna und Mey gespielt. Derwêş ist sehr früh aufgefallen, dass die Mey-Spieler und deren Material nicht seinem Geschmack Derwêş´s entsprachen. Sie waren nicht Melodien vom Radio Erivan (Egîdê Cimo, Xelîlê Evdile). Derwêş´s Ziel war es immer, mehr zu lernen. Sein Traum war, die Sänger und Künstler von Radio Erivan eines Tages persönlich zu treffen. Er hat seinen Traum verwirklicht und ist im Jahre 1995 nach Armenien und Georgien gegangen. Er hatte sein Ziel erreicht. Er hat dort viele kurdische Künstler besucht, sich mit den Kurden getroffen, die von ihrem Heimatland vertrieben wurden und nun in Kaukasus lebten. Er hat dort sehr viele berühmte kurdische Künstler kennen gelernt, wie z.B. Reşîdê Baso, Karapêtê Xaço, Egîdê Têcir, Efoyê Eset, Egîdê Cimo, Şeroyê Qasim (Pîr), Şiblîyê Çaçan und die Armenier Ciwan Gasparyan und Suren Asaturyan u.a.
Derwêş hat seine künstlerischen und sozialen Aktivitäten in Europa weiter verfolgt. Er hat mit sehr professionellen Orchestern und Folkloregruppen zusammen gearbeitet.
1997 hat Derwêş seine erste Musik kassette herausgebracht (Kura çayê). Im Jahre 2000 (Stranên Geleri-Xecê û Siyabend) brachte er sein zweites Album heraus. Sein drittes Album kam im Jahre 2004 (Şerê Girîdaxê) auf den Markt.
Derwêş lebt weit weg von Kurdistan. Er lebt in der Fremde, ist aber stets unter seinem Volk. Sowohl auf Hochzeiten als auf andere Feste…
Kakşar Oremar
07.01.2004
| 