|
'''HadîsHedîs''' (bi erebî حديث 'ḥadîth' pirane أحاديث Ahadîth'Aḥâdîth' agahî, kevneşopî) gotin û kirinên Hz. [[Mihemmed Pêxamber|Mihemmed]] in. Ji tiştên ku [[Pêxamber]] bê gotin red yan jî qebûl kirine jî hadîshedîs tên gotin. Ji hemû tiştên di derbarê Hz. Mihemmed ra jî [[Sinet]] a Pêxamber tê gotin.
Hemû HadîsHedîs ji naverokê (matnmetn) û girtekê (isnad) pêk tên. Girtek bi xwe jî ji mirovên ku hadîsekhedîsek riwayet kirine (rawî) tê holê. HadîsekHedîsek dikanî bi du aliyan lawaz be. Yan ji aliyê girtekê, yan jî ji aliyê rawiyan. Ji hadîsênhedîsên beşa yekemin ra di gora saxlemiya xwe musnadmusnaed, mursalmursel, mutasilmuttesil, munqatîmunqetî, mudal û muallaqmu'elleq tên gotin. Ji hadîsênhedîsên beşa duyemîn ra jî mevzumevzû', metrukmetrûk, munker û şaz tê gotin.
Mînakek ji bona girtekê: "A ji min ra got ku, wî ji B bihistîye û wî jî ji C bihistiye ku Pêxamber aha gotiye....."
[[Zanyar|Zanyarên]] ola [[Îslam]] ê hadîsanhedîsan ji gora rewacdariyê/bawermendiyê di çar beşan da parva dikin: sahîhsehîh - xurt, resen, zexm; hasanhesen - baş; zayîfze'îf - lawaz, bişik û maudumewzû' - nerast. Va parva kirina ji gora rewacdariya girtekê û rawiyan bi hev re dibe. Lê yê herî pirr dîsa şexsîyet û jiyana rawiyan rolekî mezin dilizî.
Di diroka Îslam ê da gellek [[pirtûk|pirtûkên]] hadîsanhedîsan hatine nivisîn. Niviskarên yê herî navdar [[Buxarî]], [[Muslim]], [[Malik ibn AnasEnes]] û [[ ExmedEhmed ibn HanbalHenbel]] in. ExmedEhmed ibn HanbalHenbel bi xwe imamê mezheba [[ HanbelîHenbelî]] yan e. ▼
Pirtûkên navdar yên hadîsanhedîsan: ▼▲Di diroka Îslam ê da gellek [[pirtûk|pirtûkên]] hadîsan hatine nivisîn. Niviskarên yê herî navdar [[Buxarî]], [[Muslim]], [[Malik ibn Anas]] û [[Exmed ibn Hanbal]] in. Exmed ibn Hanbal bi xwe imamê mezheba [[Hanbelî]] yan e.
* Sehîhê Buxarî, el-Cami` es-seḥîḥ
▲Pirtûkên navdar yên hadîsan:
* Sehîhê Muslim, el-Cami` es-seḥîḥ
* Ibn MadschaMace, Kitab ases- sunansunen ▼* AbuEbû Dawud, Kitab ases- sunansunen ▼* Et-Tirmizî, el-Cami` es-seḥîḥ fî s-sunen
* anen- Nasa'iNesaî, Kitab ases- sunansunen ▼* Malik ibn AnasEnes: alel-Muwatta` ▼* Ahmed Ibn Hanbel: Musned ibn Hanbel
* Yahya bin Şereful-Dîn en-Newewî, Kitab el-Erbe`în
Kitêba hedîsan '''[[Riyadu's-Salihîn]]''' ya îmamê [[Newewî]] bi kurdî jî hatiye wergerrandin.
* Sahih Bukhari, al-Dschami as-sahih
* Sahih Muslim, al-Dschami as-sahih
▲* Ibn Madscha, Kitab as-sunan
▲* Abu Dawud, Kitab as-sunan
* At-Tirmidhi, al-Dschami as-sahih fi s-sunan
▲* an-Nasa'i, Kitab as-sunan
▲* Malik ibn Anas: al-Muwatta`
* Ahmad Ibn Hanbal: Musnad ibn Hanbal
* Yahia bin Sharaful-Deen An-Nawawi, Kitab Al-Arba'in
| 