Meletî (parêzgeh): Cudahiya di navbera guhartoyan de

êê NAV meleti bı teabletê xuveliyamılêda bı nave (Melita) tê diyarkırın teabletê hitita de bı navê maldia tet bı navkırın melid bı hititi mehneya hıgivi bı tat karanin ango dıbe nave bı hingivini tate diyarkırın coğrafanasê bı çaxakev Strabon bı temami ne dıt nişandan jı dı bigıradayina 10 begiyên wexta komangane nave kurd dı zanın kıraliyeta nemrut ve gırıdayi dıke DİROK te zanin ku bı niziki 5000 hezar sale ku kurd dı meletiye hukum dıkıt kıraliyeta kevnar a komangane (nemrut) bı naw gelde de bı nave ne-mır angi na mırıt ebedi an jı ilahi ta qebulkırın hukum kırıyiyê heri kevın tetê dest nişankırın Kralê asur Sanherib (p.z. 705-p.z. 681)lê meletiyê hukumdar biye p.z sedsala 4. de kralê mekedon aleksendır ev bajar vegırti ji bi pıştre rêzê ve med farıs rum bizans u selçuqiya deste ser kırıye her çıkas hukumdar gohartın biye ji gel çanda u ola xwe hunda nekiriye dönema osmaniya sultanê zulumkar ê bı nave yavuz sultan selim kurdın elewi qetilkıriye le heman mınteqê kurdın elevi u hewvelatiyên ne musurman nav xweda xwedi derketi veşartiye parastiye eşira heri mezın a lı meletiyê dırêjan te zanin wexta osmaniyade xwasteka asimilekırına dırêjan de çen eşirên turkuman bı hatiye cıhkırın lê heman eşir kurd bine çanda tırk bı ber kurde hunda biye dırêjan kırşehir konya haymana polatlı veji iskan hatibi kırınjı çogu koçerbun bı serhev hatin u nıha çend qeza u derveyê meletiye semsur sêvas u teybeti lı meletiyê dıjın manaya navê heman eşiretê dı-rê-jan DI ango duvıgê kırın pêkanin çıkırın têt bı karanin RÊ manaya sıkak kolan cahde ango rê hatiye gotın a dawiji JAN ku manaya wê kul dert xem çiik tê bı karanin ango daku herkes bı zanit bı tirki DI(yapma eki ) RÊ (yol)JAN (dert)anlamındadır ango rê dıçe dert gırıt (yol gider dert )(alır )mana wê ewe nawê eşire ê tê zanin rodi bu pişti ku kanunên iskanın ê osmanliya bı nave dırêjan hate bı naskırın hejmara van niziki 800,000 kesiye ▼

COXRAFA meleti le roj hılatê kurdıstanê bı cıh buye rojava eleziz (98 km) amed (251 km)bakur semsur (185 km) rojhılat mereş (219 km) başur sêwas (245 km) u ezırcan (363 km) ve hatiye durpêçkırın ▼

HEJMAR salên 1927 ve hejmar dı be. li wi bajari nufusa heri dawi bı sala 2010 de 736.530 kes hatiye hejmartin ▼

lı meletiyê ekonomi asteki heri başdeye serida ZERZELE çandın peşketiye meleti qeysiya navdare 100 da 80 hevcedariya qeysiya jı meleti bersıv dıke ▼

SANAİ lı bajar 2 sanaiyên organize heye kargehen qeysiya le sanayêda cıheki balkêş dı gırit▼

GEHİŞTİN bajêr balafırgehık heye bı salên dawide riyên hêsın u qir (asfalt) heri asteki jorve durpeçbiye ▼

XANDEVANİ meleti xandevane xweve gor welat asta navindeye zaningehek wiji heye medreseyên baş ji bı vır cih bune ▼