Ronesans: Cudahiya di navbera guhartoyan de

Content deleted Content added
MikaelF (gotûbêj | beşdarî)
BKurteya guhartinê tine
Rêz 1:
{{Gotara bê çavkanî}}
'''Ronesans''', demeka ku bi di navbera sadsale 15´min û 16´min de ku jîya ya. Ev dem, weke dema "ji nû ve bûyîn" û ankû weke dema reformasyonl jî tê zanîn. Berî zayinê di dema antikê dema Athena de, bi felsefê re demeka pêşketî jîya bû. Piştre ku dem tê serdema navîn, wê bandûr û afirînerîya wê demê, wê weke ku ji holê ra bibe. Bi wê re, serdema navîn, ku ji sadsale 5´min û heta sadsale 13´min û ankû sadsale 14´min ku tê hasibandin, wê tenê bixwandin û fêrbûna li ser pirtûk, nivîsar û hwd ên wê dema antikî re bi buhurê. Di wê demê de awandanî û ankû mîmarîtî, felsefe, zanist û çand û hwd wê pêş bikeve. Lê piştre, ku ev dema serdema navîn b uhurt, êdî wê demeka nû destpêkê bike û jêre were gotin "ronasans". Ev dem, wê bi teybetî, wê di destpêekê de weke ku wan demên berê bibîr dike, pirtûkên wan dixwêne û ji nû ve dike ku weke wê demê bi zanebûn jî, ji ber vê yekê, jê re tê gotin ronasans û ankû bi wate gotinê "jinûvebûyîn".
 
'''Ronesans''', '''ronêsans''' demeka ku bi di navbera sadsale 15´min û 16´min de ku jîya ya. Ev dem, weke dema "ji nû ve bûyîn" û ankû weke dema reformasyonl jî tê zanîn. Berî zayinê di dema antikê dema Athena de, bi felsefê re demeka pêşketî jîya bû. Piştre ku dem tê serdema navîn, wê bandûr û afirînerîya wê demê, wê weke ku ji holê ra bibe. Bi wê re, serdema navîn, ku ji sadsale 5´min û heta sadsale 13´min û ankû sadsale 14´min ku tê hasibandin, wê tenê bixwandin û fêrbûna li ser pirtûk, nivîsar û hwd ên wê dema antikî re bi buhurê. Di wê demê de awandanî û ankû mîmarîtî, felsefe, zanist û çand û hwd wê pêş bikeve. Lê piştre, ku ev dema serdema navîn b uhurt, êdî wê demeka nû destpêkê bike û jêre were gotin "ronasans". Ev dem, wê bi teybetî, wê di destpêekê de weke ku wan demên berê bibîr dike, pirtûkên wan dixwêne û ji nû ve dike ku weke wê demê bi zanebûn jî, ji ber vê yekê, jê re tê gotin ronasans û ankû bi wate gotinê "jinûvebûyîn".
destpêke ronasansê, li bajarên wê demê ên ku di rêye xwe ya pêşketinê de bûn, ên weke Floransa, Venedîkê û hwd de destpê dike û piştre hin bi hin li hemû rojava belav dike. Piştî ku Paytaxta Bizans Costanipolis hat fetih kirin, êdî hemû zanist û zaynariyên wir jî, barî rojava dikin, wê bandûra vê jî di wê pêşketina ronasansê de bibe. Ji ber ku Piştî Fetihkirina Costanipolisê êdî ti zanist li vir ji xwe re mafê xwe hanîna ser ziman û pêşketinê nabînê.
 
==Destpêka Ronesansê û pêşketina wê==
destpêkeDestpêka ronasansêRonesansê, li bajarên wê demê ên ku di rêye xwe ya pêşketinê de bûn, ên weke Floransa[[Florans]]ê, Venedîkê[[Venedîg]]ê û hwd de destpê dike û piştre hin bi hin li hemû rojava belav dike. Piştî ku Paytaxtapaytaxta BizansBîzansê CostanipolisKonstantînopolîs hat fetih kirin, êdî hemû zanist û zaynariyên wir jî, barî rojava dikin, wê bandûra vê jî di wê pêşketina ronasansê de bibe. Ji ber ku Piştîpiştî Fetihkirinafetihkirina Costanipolisê[[Konstantînopolîs]]ê êdî ti zanist li vir ji xwe re mafê xwe hanîna ser ziman û pêşketinê nabînê.
 
Pirtûkên Aristo, Platon, wê weke ku ji nû ve werina kifşkirin û xwandin. Wê dibistanên bi navê wan di wê demê de ji nû ve werina vekirin. Zanyarin weke Aresmus wê derkevin. Awadanî, û ankû mamarî, çand û huner û hwd wê ji nû ve bidest pêşketina xwe bide. Mirov, wê weke ku ji nû ve ji xewê rabê wê lê were. ..
Line 7 ⟶ 10:
Bi olê re jî, oldarên weke martin Luther, wê destpêka protastantiyê ku weke mezhebê xiristiyatê re û li dijî keyê Şarkhan bi xwepêşandinê dest pê dike, û êdî bi wê re wê navê protastan li xwe bike wê pêş bikeve. Li ser wê re ol, wê êdî bikeve pêvajoya xwe re raformê de. "Şerên sihsalî", wê di wê demê de destpêkê bikin û mirovên weke Thomaz Munzer, wê di wê demê de weyneke xwe bileyizin. Ev hemû, wê bina temenê raformê. Piştre, êdî felsefe pêşketina xwe dike û êdî pêşşengtiya wê rewşê dike. Êdî bi aqil û mantiq, wê ji nû ve bêne ser ziman. Li ser wê re, weke ast û pîvana mirov, wê mantiq, were derxistin li holê û bi wê werênin ser ziman. Bi vê re, êdî pêşketina zanistê hin bi hin wê destpê bike. Dem, ji nû ve weke ku aqil kifş dike û bi kifşkirina wê û nivîsandina wê re, êdî xwe ji nû ve weke ku di afirêne ji her aliyê ve.
 
Mirovên weke IbnîIbn rûsdRuşd bixwe jî, ji wê pêşketina ronasansê re kedaka wan ya mazin heya. Ji ber ku Îbnî[[Ibn rûsdRuşd]] li rojava derdikeve li pêş ew li wir bi navê "[[Averroes"]] tê nasîn.
 
==Dawiya Ronesansê==
{{...}}
 
{{Kurt}}
 
[[Kategorî:Ronesans]]