Helbest: Cudahiya di navbera guhartoyan de

Content deleted Content added
Heseni (gotûbêj | beşdarî)
Kurteya guhartinê tine
MikaelF (gotûbêj | beşdarî)
BKurteya guhartinê tine
Rêz 1:
{{Gotara bê çavkanî}}
'''Helbest/''' an jî '''şiîr''' di edebîyatêedebiyatê de beşek girîng e; ku di edebîyataedebiyata kurdî de beşa herî girîng e. Gor fikrên ekserîyetêekseriyetê li serê erdê destpêka edebîyatêedebiyatê bi helbestê bûye; ango berhema edebîyatêedebiyatê ya yekemînyekem helbest e.
 
==Helbest çi ye?==
Çira helbest tê gotin, ango helbest çîye? Helbest, hunera derbirîna tecrûbeya dilînî û hiş, bi lêhûrbûn û ji dervê awayên ji rêzê, wateyên ziman, [[deng]] û lêdanan bi pergaleke belî dixebitîne ye. Bi corekî din helbest şêweyek vegotina wêjeyî/[[wêje]]yî<ref>edebî</ref> ye ku bi sembolên dewlemend, bi peyvên birîtm û bi dengên ahangdar tê hûnandin. Lê dîsa jî tarîfeka ku herkes li ser ittîfak bike tune ye.
 
Di helbestê de bibîrxistin, [[nîgaş/]]<ref>xeyal</ref>, sehek, feraset cîhêncihên girîng digirin. Vegotin/<ref>îfade</ref> zêdetir porkirî ye, [[bilêvkirin/telafûz ]] zêdetir bi mûsîkîmuzîkî û bi tesîr e, hest zêdetir li pêş û hêzdar e. Hesteyên derûnî, rindîyek bandorker, nagihanîyeknagihaniyek bi sir heye. Pêwendîyên di navbera peyîvpeyiv û deng de bi awazî<ref>melodîk</melodîkref> e. Helbest heqîqetê bi tehayûlan bilêvdikebilêv dike û li ba her xwendevanekî curecur bandor, întîba û bibîrxistanan derdixe holê. Di helbestan de ruhek heye ku xwendewanên xwe curecur dorpeç dike. Di navbera helbest, stran, muzîk û govend de pêwendîyek zexm heye.
 
Kesên ku helbestan dinivisînin re jî [[helbestvan]] an jî şaîr tê gotin.
== Cureyên helbestê ==
 
=== CurênHelbesta Helbestêepîk ===
Helbestên ku mijara wan qehremanî û serborî, dikevin beşa [[helbesta Epîkepîk]]. MînakaMinaka helbesta Epîkepîk ya herî pêşî [[Destana Gilgamêş]] e. derDer birina hesta xwe bi ziman an ku bi nivisnivîs je re dibejindibêjin ''helbest''. herHer neteweiyekneteweyek ji xwe xwediyexwediyê helbestanehelbestan e. helbestenHelbestên 3 xishtexişte ananku ku 3 qade yenqadeyên xasmaniu uû taybei ye kurdaninkurdan in{{Çavk}}.
 
=== Helbesta Epîklîrîk ===
Helbestên ku hestên gel ên hevpar weke kêf û êşê yan jî hestên takekesî weke evîn, cudahî û bêrîkirinê digirin nava xwe, [[helbestên Lîrîklîrîk]] in. Ji ber ku helbestên bi vî rengî dema Yewnana kevin bi sazamûreke bi navê Lîrlîr dihatin xwendin, navê vî cureyê helbestê bûye helbesta lîrîk{{Çavk}}.
Helbestên ku mijara wan qehremanî û serborî, dikevin beşa helbesta Epîk. Mînaka helbesta Epîk ya herî pêşî Destana Gilgamêş e. der birina hesta xwe bi ziman an ku bi nivis je re dibejin helbest. her neteweiyek ji xwe xwediye helbestane. helbesten 3 xishte an ku 3 qade yen xasmaniu u taybei ye kurdanin.
 
=== Helbesta Lîrîkdîdaktîk ===
Ev cureyê helbestê bi armanca dersdayînekê tên nivîsandin. Herwiha ji hestyariyê dûr in. Di [[helbesta dîdaktîk]] de, armanc ew e ku ramanekî , an jî pend, şîret û zanînekê bidin mirov. Helbesta Dîdaktîkdîdaktîk hînker e{{Çavk}}.
Helbestên ku hestên gel ên hevpar weke kêf û êşê yan jî hestên takekesî weke evîn, cudahî û bêrîkirinê digirin nava xwe, helbestên Lîrîk in. Ji ber ku helbestên bi vî rengî dema Yewnana kevin bi sazamûreke bi navê Lîr dihatin xwendin, navê vî cureyê helbestê bûye helbesta lîrîk.
 
=== Helbesta Dîdaktîk ===
Ev cureyê helbestê bi armanca dersdayînekê tên nivîsandin. Herwiha ji hestyariyê dûr in. Di helbesta dîdaktîk de, armanc ew e ku ramanekî , an jî pend, şîret û zanînekê bidin mirov. Helbesta Dîdaktîk hînker e.
=== Helbesta Felsefîfelsefî ===
Helbestên bi têgînên felsefî hatine hûnandin ku wateyeke xwe ya kûr hene, bi navê [[helbestên felsefî]] tên bi navkirin{{Çavk}}.
 
=== Helbesta Dramatîkdramatîk ===
Mijarên ku heyecan û xemgîniyê didin mirov bi şêweya şano ango bi şêweya dram, trajedî û komedî tên nivîsîn, ev jî bi navê Helbestên[[helbestên dramatîk]] tên bi navkirin{{Çavk}}.
 
== Lîsteya pirtûkên helbestan ==