Baruch Spinoza: Cudahiya di navbera guhartoyan de

'''Baruch Spinoza''' (24'ê [[Çirya Paşîn]] 1632'ê [[Amsterdam]] – 21'ê [[Reşemeh]] 1677'ê [[Lahey]]), [[felsefe|feylesofekî]] [[holandî]] yê ko bi eslê xwe cihuyê [[sefardî]] bû.

Ev nav mezinên cihûyan li wî kiribû. Lê Amesterdamiyan jê ra digot [[Benedictus de Spinoza]] an [[Bento d'Espiñoza]]. Bi [[René Descartes]] û [[Gottfried Leibniz]] ra ji [[rasyonalîst|rasyonalîstên]]ên herî mezin ên sedsala 17'ê ye. Ew ji ber Kitêba xwe ya herî grîng ''Ethica'' yê wekî yek ji mezintirîn [[sincbawerî|sincbaweran]] dihêt niyasîn. Ew bi pîşeya xwe berçaviksaz bû û [[nîskok]] (lênz) çêdikirin. Nivîsînên wî nîşa didin ko wî şehrezayîyeka mezin di warê [[matêmatîk|matêmatîkê]]ê da hebûye.

Bandora wî ya mezin li paş mirina wî, dema kitêba wî [[Opera Posthuma]] belavbûy, eşkira bû. Ew wekî rêxweşkerekê [[ruhnhizrî|ruhnhizriyê]] anko enlightmentê li sedsala 18'ê û wekî rexnegirê nûdem yê [[Tewrat|Tewratê]]ê dihêt niyasîn.

Daybabên cihû yên Spînozayî ji tirsa hindê ko bizor nebin [[Fele]] (Xiristan) ji [[Pirtogal|Pirtogalê]]ê revîn û çûn [[Holenda|Holendayê]]yê. Spinoza kurê bazirganekê dewlemend ê [[Portekîz|Portekîzî]]î bû. Di 6 saliya xwe da malbata xwe winda kir û li Amsterdamê li dibistaneka [[Cihû]]yan hat qeydkirin.Ji ber ramanên wî yên dijî dînî, di navbera wî û xwîndinkarên dî û berpirsiyarên dibistanê da arîşe derkevtin û li sala 1656'ê ji dibistanê hat derkirin.

Spinoza ji dibistanê veqetya û di atolyekê da xebitî. Piştî atolyê, li gundekêgundekî biçûk akincî dibit û het du sê salên dawî ya jiyana xwe xebatên xwe li vî gundî meşandin.