Zerdeşt: Cudahiya di navbera guhartoyan de
Content deleted Content added
Kurteya guhartinê tine |
|||
Rêz 2:
{{ne rind kurdî}}
[[Wêne:Zarathustra.jpg|thumb|Zerdeşt]]
'''Zerdeşt''' pêxamberekî [[Îrani]] {{fact}}, 600 salan berî bûyîna [[Îsa]], bîr û baweriya xwe ya herdemî bi rêçenasên civakiyên wê demê belav kiriye.
== Kurtejiyan ==
Zerdeşt, di deme xwe de, jîyaneka dem dirêj buhurandiya. Ew, tê bawerkirin ku ew ji aliyê xwûdayê wî ve hatîya nqandin weke pêxember û bi riya wî pêyamên xwûdê hatina dunyê. Ji biçûkatiya xwe heta ku mazin dibe, ew li parastgahê mazin dide. Zerdeşt, perwerdehîya bingihîn ya mazin girtîya. Di parastgahê de, bi xwandin û şîrovekirina bineterên pîroz ya ji xalkê re ew jîyane xwe dibuhurêne. Piştî ku mazin dibe, êdî bidest hanîna li ser ziman ya hizrên xwe dike. Lê di serî de, ew weke ku ew dihasibêne, ew nayê herêkirin. Piştre ji aliyê keyê demê ve fermana wî tê derxistin û ew jî, di ancama wê de ji welêt bazdide û dide bi herêmên ên asya ve. Li wanderan, demeka dirêj dimêne. Her û devera ku ew diçîyê de, li wir, ew mirovên nû nas dike û hizrên wan ji wan re têne ser ziman. Bawerîya xwe bi wan dide herêkirin û wan ji xwe re dike aligir. ▼
Zerdeşt, Wê demeke jîyane xwe ya dirêj wê li pêneberîyê bi vî rengî bibuhrêne. Piştre ku hinekî pîr dibe û êdî bîra welatê xwe dike û êdî tişta wê were serê wî ew dide berçavên xwe û tê welêt. Di deme ku ew tê welêt, hingî, key, wî dibîne, û wî digazinê cem xwe. Di wê demê de, key bi wî re dikeve danûstandinê de. Zerdeşt hizrên xwe ji wî re têne ser ziman û jê re dibêje ku ya rast çîya. Piştre key ku hinekî dihizirê, piştre jê re dibêje ku "ezê şertekê bidina pêşîya ku ti pêk bêne, ezê te afû bikim û tê bimêne di aramiyê de. Ku tê pêk hanî, hingî ezê bawerkim ku ti yekî ku ji aliyê xwûdê ve jî hatî hilbijartin î." Zerdeşt dibêje bila û wê şertê wî herê dike. Hingî, tê gotin ku haspê key yê ku wî pirr hijê dikir, lingê wê şikeştibû û ti hekimî nikaribû ku wî baş bikira. Lê key ji Zerdeşt dixwezê ku "madê ku ti yekî bizane û wilqasî mazin î haspê min baş bike". Piştre Zerdeşt dibêje bila û bidest başkirina wê dike. Di demeka kin de, Zerdeşt dike ku Hasp rabê ser xwe û were û bibe weke rewşa xwe ya berê. PIştre key pirr ji vê kêfa wî tê û êdî destûrê dide Zerdeşt ku li welêt bimêne. Êdî Key, wî weke serokê oldarên wir jî dihilbijêrê. Zerdeşt, bi vê yekê, li wir dimêne û hizrên xwe têne ser ziman. Hingî, Zerdeşt, pirtûka xwe ya pîroz ku li gor hin gotinna li ser 14 ayarên sawalan hatiya nivîsandin û li gor hin gotinna jî tê gotin ku li ser 18 hezar ayarên sawalan hatiya nivîsandin dinivîsêne. ▼
Zerdeşt, weke aqilmendê deme xwe êdî jîyane xwe dide domandin. Hizrên wî, yên ku wî nivîsandina, li parastgahê bicih dibin û têde weke hizrên pîroz tên xwandin. Hizrên Zerdeşt, wê bi xwe re demekê bidina vekirin. Wê bandûra wan li hemû pêşketinên ku wê êdî piştre bibin wê bibe. Zerdeşt, êdî piştî xwe re jî wê bi wan hizrên xwe bijî. Ew, weke yekî pîroz û weke ku heta roja me jî, di nava kurdan de biu bawerî heya ku ew pêxemberek bûya.▼
== Zerdeştî ==
Piştvanên Zerdeşt gelek exlaq bilind û kur û giranbuha ne. Li gor lêger û lêkolînên dîroknasan pirtûka wî ya bi navê "[[Avesta]]" di wê demê de, ji 21 beşan û ji hezar bendî pêk dihat. Ew jî sêsed û çil û pênç hezar û hefsed gotin bûn. Û bi awayekî helbestî hatiye nivisandin. Di ser bawerî û ramana Zerdeşt re pir demên dîrokî bihurine...
Ew ramana civakê, ya ku xwedan çandeke pêşketî û jiyaneke nûjen û bilnind bû, her çiqas wek maneyî [[Ol|olî]] tê bi navkirin jî, ji bona diyarkirina regezeyên wî li ser elementên xweristiyê bûn. Ew çar elementên xwezayî, wek: [[ba]], [[erd]], [[roj]] û [[av]] yên bingehîn ji jiyanê re palda bûn. Tarî û ronahî, nexweşî û xweşî, xerabî û qencî û mîzana zaniyê û nezaniyê wekî fênomenên nakokî dihatin dîtin. Di baweriya Zerdeşt de fênomenek heye; ew ji pîrozkirina [[agir (ar)|agir]] e.
Line 16 ⟶ 27:
Di dema Zerdeşt de bingehê jiyanê bi regezeyên hevpar, bi dadi, azad û serbilind hatibûn danin. Demê ku ew olên din ji hatin afirandinê ji xwere ew bingeh esas girtin û serketin. Piştre ji bo meslehatên xwe û yê wan desthelatan der û dor ê xwe, her tişt guhêrandin û nakokiye ke dijwar xistin bingehê jiyanê. Û jiyana civakê xistin taxê dubendiya belengaz ketiyê û dewlemend buyinê,u xirabi xistin nav jiyanê. Ev nakokî bû xwîn kete nav civakê, mirovan ji hevre tehemül nekir in,ked û mafê wan ji holê rabû. yên dewlemend bi heyiya zêr û diravan bandureke tadeyi li civatê kirin. qanunên wan tenê ji bo parastina dewlemendi û malbatên wan bu bu..
===
Hizrên Zerdeşt, bi teybetî, li ser temenê qancî û neqanciyê ava na. Hizrên wî, bi navê [[Dûalîsm]]ê tên ser ziman. Temenê vê hizrê bi felsefîk wî li gor demê çêkiriîya û hanîya ser ziman. Bandûra wan nivîsên wî, li hemû hiizirvanên demê bûya. Dûalîsm, hizrek ji wan hizrên wî yê navdar a. [[Pirtûk]]a wî navê [[Avesta]] ya. Jê re heta î ro jî, di nav [[kurd]]an de Zend-avesta jî tê gotin. Di avesta de, ji wî bixwe re jî zarastra jî hatîya bi karhanîn. Zarastra, berî wê deme wî, navê keyekî medî ê kurd jî bûya.▼
▲Zerdeşt, di deme xwe de, jîyaneka dem dirêj buhurandiya. Ew, tê bawerkirin ku ew ji aliyê xwûdayê wî ve hatîya nqandin weke pêxember û bi riya wî pêyamên xwûdê hatina dunyê. Ji biçûkatiya xwe heta ku mazin dibe, ew li parastgahê mazin dide. Zerdeşt, perwerdehîya bingihîn ya mazin girtîya. Di parastgahê de, bi xwandin û şîrovekirina bineterên pîroz ya ji xalkê re ew jîyane xwe dibuhurêne. Piştî ku mazin dibe, êdî bidest hanîna li ser ziman ya hizrên xwe dike. Lê di serî de, ew weke ku ew dihasibêne, ew nayê herêkirin. Piştre ji aliyê keyê demê ve fermana wî tê derxistin û ew jî, di ancama wê de ji welêt bazdide û dide bi herêmên ên asya ve. Li wanderan, demeka dirêj dimêne. Her û devera ku ew diçîyê de, li wir, ew mirovên nû nas dike û hizrên wan ji wan re têne ser ziman. Bawerîya xwe bi wan dide herêkirin û wan ji xwe re dike aligir.
==== Bandora Hizrên Zerdeşt ====▼
▲Zerdeşt, Wê demeke jîyane xwe ya dirêj wê li pêneberîyê bi vî rengî bibuhrêne. Piştre ku hinekî pîr dibe û êdî bîra welatê xwe dike û êdî tişta wê were serê wî ew dide berçavên xwe û tê welêt. Di deme ku ew tê welêt, hingî, key, wî dibîne, û wî digazinê cem xwe. Di wê demê de, key bi wî re dikeve danûstandinê de. Zerdeşt hizrên xwe ji wî re têne ser ziman û jê re dibêje ku ya rast çîya. Piştre key ku hinekî dihizirê, piştre jê re dibêje ku "ezê şertekê bidina pêşîya ku ti pêk bêne, ezê te afû bikim û tê bimêne di aramiyê de. Ku tê pêk hanî, hingî ezê bawerkim ku ti yekî ku ji aliyê xwûdê ve jî hatî hilbijartin î." Zerdeşt dibêje bila û wê şertê wî herê dike. Hingî, tê gotin ku haspê key yê ku wî pirr hijê dikir, lingê wê şikeştibû û ti hekimî nikaribû ku wî baş bikira. Lê key ji Zerdeşt dixwezê ku "madê ku ti yekî bizane û wilqasî mazin î haspê min baş bike". Piştre Zerdeşt dibêje bila û bidest başkirina wê dike. Di demeka kin de, Zerdeşt dike ku Hasp rabê ser xwe û were û bibe weke rewşa xwe ya berê. PIştre key pirr ji vê kêfa wî tê û êdî destûrê dide Zerdeşt ku li welêt bimêne. Êdî Key, wî weke serokê oldarên wir jî dihilbijêrê. Zerdeşt, bi vê yekê, li wir dimêne û hizrên xwe têne ser ziman. Hingî, Zerdeşt, pirtûka xwe ya pîroz ku li gor hin gotinna li ser 14 ayarên sawalan hatiya nivîsandin û li gor hin gotinna jî tê gotin ku li ser 18 hezar ayarên sawalan hatiya nivîsandin dinivîsêne.
bandûra hizrên Zerdeşt, bi teybetî, weke pêşketinna demê û piştre ku derketina li hemû olên mazin ên yek-xwûdayî jî bûya. Têgihiştina qancî û xirabiyê li gor wê têgihiştina dûalîsma Zerdeşt, li wan bûya. Ji wê wirdetir jî, hizrên felsefîk ên ku hatina û pêşketina, li wan jî, bandûraka mazin ya van hizrên Zerdeşt bûya. Bi teybetî, [[Dûalîsma Zerdeşt]], bandûra wê di hemûyan de heya. gelekan ji wan, weke felefeyên demî ku î ro jî bi bandûrî navê wan heya û bahse wan tê kirin, êdî weke [[Kartenyennism]]ê û hwd heta ku tê û digihijê Kant û Hegel û hwd, li ser hemûyan bandûra hizrên wî heya. Ji ber wê bandûrê bûya ku Mirovên weke Niczhe rabûna û bi navî wî pirtûk nivîsandina.
Di roja me de, bandûra hizrên Zerdeşt, hem di olan de bê û hem jî di hizir û têgihiştinên felsefîk de bê, hebûna xwe diparêzê. Zerdeşt ji ber ku bi tememî û saf felsefe çêkir û hanî ser ziman, ew bandûra wî mazin bû. Ji deme wî, heta ku were vê demê, dem bi dem mirov karê bandûra wî bêne ser ziman. Pêşketinên di demên berî zayinê de ku li girêkk û dora wê li Athîna û hwd bûn, dîsa bandûra hizrên Zerdeşt heya. Bi teybetî, şopa dûalîsma Zerdeşt, mirov karê ji gelek aliyan ve wê bibîne. Dûalîsm, di roja me de, weke xetaka têgihiştinê ku jê sûd hatiya girtin û pergalîya demokratik jî tê pêşxistin a.
▲Zerdeşt, weke aqilmendê deme xwe êdî jîyane xwe dide domandin. Hizrên wî, yên ku wî nivîsandina, li parastgahê bicih dibin û têde weke hizrên pîroz tên xwandin. Hizrên Zerdeşt, wê bi xwe re demekê bidina vekirin. Wê bandûra wan li hemû pêşketinên ku wê êdî piştre bibin wê bibe. Zerdeşt, êdî piştî xwe re jî wê bi wan hizrên xwe bijî. Ew, weke yekî pîroz û weke ku heta roja me jî, di nava kurdan de biu bawerî heya ku ew pêxemberek bûya.
▲===Hizrên Zerdeşt===
▲Hizrên Zerdeşt, bi teybetî, li ser temenê qancî û neqanciyê ava na. Hizrên wî, bi navê [[Dûalîsm]]ê tên ser ziman. Temenê vê hizrê bi felsefîk wî li gor demê çêkiriîya û hanîya ser ziman. Bandûra wan nivîsên wî, li hemû hiizirvanên demê bûya. Dûalîsm, hizrek ji wan hizrên wî yê navdar a. [[Pirtûk]]a wî navê [[Avesta]] ya. Jê re heta î ro jî, di nav [[kurd]]an de Zend-avesta jî tê gotin. Di avesta de, ji wî bixwe re jî zarastra jî hatîya bi karhanîn. Zarastra, berî wê deme wî, navê keyekî medî ê kurd jî bûya.
== Zerdeşt û felsefa zerdeştî ==
| |||