B
clean up, replaced: hatîye → hatiye (7), dinyayê → cîhanê AWB
B (îy → iy) |
B (clean up, replaced: hatîye → hatiye (7), dinyayê → cîhanê AWB) |
||
|
'''Begzade''' mîrêt qela Beresori û Kelêge, hakimêt Tergewer û Mergewer bûne. Ew li binemala mîrêt Hekariyê û Şemzîna bûne. Ew heta dumahîka sedsalêt 19-ê serokêt ‘eşîrêt wan herêma bûne.
== Lêkolîn ==
Bigotina Mîrza Reşîdi Edîb-ol-Şo’era, li dewrê Şa Soltan Miĥemedê Sefevî (“Şa Mihemedi Xweda Bendê“ 1577-1587-ê zayînî, bavê Şa ’Ebas I), Tergewer bin destê Mîrê kurda ’Emer Begê Mêhranî bûye.
Bigotina Vasilie Nikitine li kiteba Ansiklopediya Islamê Bîglerbîg ê Efşara li dewrê Şa ’Ebasê I (yêkê) Sefevî (1587 – 1629 zayînî) demê Mîr Imadedîn li [[Şemzînan]]
Li sala [[2006]]-ê zayînî, 3 li wan gunda li navça Mergewer in (Sêgirkan, Giriknasir û Nêrgi), 3 li navça Berandizê ne (Corni, Çereş û Mendedol) û sê li navça Rozê ne (Xelifetan, Kanîye Sipî û Kanîqizan). Li wan gunda 7 yêt ķavil bûy (Cêrmê, Bêtkar, Sêvikê, Rezga nik Beresori, Keçele Misto, Şalûna û Kelêge) û yêk jî paşi hingî yê awabûy (Helefele). Herweto paşi çêkirina awbenda rubarê Beresori 4 gundêt dîjî yêt ķavil bûy (Mîrawa, Xirê, Dolepêsan û Pîrhedî).
Navça Deştê yê li navbenda navçêt Tergewer û Mergewer da, lê belê [[Kurd]] navça Deştê qet bi kar naînin û li wê navçe pişkek kêm li ser Mergewer û pişkek zor jî li ser Tergewer hesab diken. Li rastî da navça Deştê tinê li nav Îraniya yê
Dr. (Doktor) Cochrani (Kakrani), misîonerê Emrîkî li Urmiyê, yê goti ku serokêt Kurdêt navçêt Tergewer û Deştê hêzek zor nînin, lê belê, car li dû carê da, ewan aşkera şorişêt çekdarane li hember dewleta Îranê yêt bi rê êxisti û her car ķelat û sitarêt wan li çiya yêt
Kurdêt Begzadêt serokêt Tergewer û Mîrêt Beresori (Deştê) li 1760-ê heta 1965-ê ewe bûne:
Mistefa Beg heta sala [[1789]]-ê zayînî Mîrê Beresori û Tergewer bûye, ku wê salê li gel Îraniya li şer da bû û bi destê 'ecema hate kuştin. Serêt birîyêt Mistefa Beg û Qadir Begê serokê Herkiya ku li gel Mistefa Beg hatibû kuştin, 3 roja li ber derê mizgewta Bazarbaşa Urmiyê, 'ecem didanêne pêşangehê. Dîwarê şûra bajêrê Urmiyê bi bêgarî, li êxsîrêt Tergewer û Beresori didene çêkirin.
== Birahîm Xanê I ==
Mîremadîn pênc kur û du kiç hebûne. Kurêt wi, Hesen Beg, Cangîr Beg, Temir Paşa, Meĥmed Se’îd Beg û ’Ebdal (’Evdal) Beg bûne. Kiçêt wi, Riĥevza Xanim, ku xêzana Birahîm Xanê II yê kurê Mihmed Begê I Begzade, û Miĥteber Xanim, ku xêzana mezina Şêx Ubeydula yê Nehriyê û dayîka Şêx ’Ebdulqadiri û Şêx Meĥmed Sidîqi bûye.
Hizretê Şêx Seyîd Tehayê navdar, bi gazîkirina Mîremadîn, li navbenda sala 1810 ĥeta 1818 yê
Li sala 1820-ê zayînî Marşîmun ê Asurî bi navê Yuna (yan jî Nunah, Jonan) jîyana xwe li dest da. Qirar ew bû ku paşi wi birazayê wi Moxatîs (Mixaîl, Mikaîl) ê kurê Qeşe Mêku bibîte Marşîmun, lê belê xelkê Asurî xwast, ku Auraham, birazayek dî yê Yuna, bibîte Marşîmun. Moxatîs li Qudçanîsê sil bû û hate Şemsdîna. Felêt Şemsdîna, Gewerê, Dêrê (Mar Bîşo) û Tergewer pişta wi girtin û bi arîkariya Mîremadîn, ku Metranê fele mecbûr kir, ew Moxatîsi jî bikete Marşîmun. Li naw ĥemû Asurîyêt
Mîrê Rewandizê Mîr Miĥemed Paşa fermana girtina herêmêt Mukriya û Lacanê (Pîranşarê) dabû serdarê xwe Şa Murad Beg, û ewi jî heta Nexede girtibû destê xwe. Li sala 1832-ê zayînî Kurdêt Deşt û Tergewer li gel Kurdêt Serdeşt, Şino, Soma û Biradosta pêkwe, bo alîgiriya Şa Murad Begê serdarê Rewandizê, şorişek mezin kirin.
Mîremadîn li sala 1844-ê zayînî jîyana xwe yê li dest day û ew li gundê Dêmanê li Şemsdîna yê
== ’Elî Eşref Beg ==
’Elî Eşref Beg têkeli şorişa Bedir Xan Beg bû. Nûrula Begê Mîrê Hekariyê, ku yêk li hevkar û alîgirêt Mîr Bedirxan Begê Botanê bû, paşi têkçona Mîr Bedirxan Beg li sala 1846-ê du sala, li sala 1848-ê zayînî, dewam da şorişê. Lê belê li dumahîkê ewi taba artêşa Osmaniya ne anî û li dewrê ’Elî Eşref Beg pena bo Beresori îna. ’Elî Eşref Beg şerek zor li ser Nûrula Beg li gel Îraniya kir.
== Perev Xan ==
Cirikow Perev Xani mîrê Somayê dizanît û bigotina wi Perev Xani li sala 1851-ê Biradosta, li bakurê Tergewer, yê girtîye bidestê xwe.
== Hesen Beg ==
Hesen Beg kurê Mîremadîni û heta sala 1883-ê zayînî Mîrê Beresori û Tergewer bûye, hevkar û bûrayê Şex Ubeydula bû ku arîkariya şorişa wi kir û paşi şorişê 3 sala dewan da şorişê û paşi 3 sala şerê li gel Îraniya hate girtin û li girtîgeha 'ecema da li sala 1883-ê hate jehir dan û koça duwahî kir.
== Mîrĥac Beg ==
Yêk li bûyerên dewrê Mîrĥac Beg Mîrê Beresori (Tergewer û Deştê) çêbûna gera Dêrê bûye. Li meha gulana sala 1896-ê li dangu gundê Dêrê çiya hilweşiya û qolupî ber rûbarê Erzînê û 8 roja ava rûbari pengorî. Paşî xelkê gundê Dêrê ber wê ku av gundê wan neraket berayîka avê kolan, ku ew ava pengurî weresiya û dar li reheve li bax û baxçêt li ser rêyê derêxistin, parêz, zevî û dirang jorda şoştin û 5 gundêt li qeraxa rubari li deşta Urmiyê wêran kirin. Li ava pengorî golek (gerek) çê bû, ku paşi 111 sala hêşta jî yê may. Ew gere nêzîkî yêk hiktara gewreye!
== Gorgîn Beg ==
Gorgîn Beg kurê Hisên Beg û birazayê Mîrĥac Beg, ku bi navêt Sertîp, ber wê ku dereca sertîpiyê li dewleta Îranê wergirtibû, Qurto Beg û Kurdo Beg jî navdar bibû heta sala 1917-ê zayînî Mîrê Beresori û Tergewer bûye. Dewrê Gorgîn Beg kurdêt Tergewer û Beresori li gel Asuriya, Misîonerêt Emrîkî ber wê ku aliyê Asuriya digirtin, Urisa ew jî her li ser Asuriya û dewleta Îranê, şer da bûn!
== Nurî Beg ==
| |||