Sensûr: Cudahiya di navbera guhartoyan de

Content deleted Content added
MikaelF (gotûbêj | beşdarî)
BKurteya guhartinê tine
MikaelF (gotûbêj | beşdarî)
BKurteya guhartinê tine
Rêz 1:
[[Wêne:Zensur.jpg|thumb|Xwenîşandereke li dijî sensûrê (''zensur'', bi almanî ye), li [[Berlîn]]ê (2009).]]
'''Sensûr''', di dema ku pêşî li hatina hizireke li ser ziman were kirin û newê hiştin ku were ser ziman, hingî, dibe. Sensûr, ji aliyê [[dadgeh]]an ve pirr dihê bikaranîn bi biryarna ku didin. Bo mînak, di girtina [[siyesetmedar]] û [[rewşenbîr]]ên kurd de, dadgeha tirk, biryar daye ku wê ti kesek, dosyayên wan nebînê. Sensûrkirin jî, xoslet û teybetmendiyektaybetmendiyek ji xoslet û taybetmendiyê rejîmên totalîter e. Mînak, pirtûk û filmên bi kurdî, yên ku çand û kultura kurdan bi rengê kurdan tênina ser ziman, di çapemeniya tirk de tên sensûrkirin. Gotina "[[Kurdistan]]ê", hê qedexe ye, tê sensûrkirin li [[Tirkiye]]yê. Ji beşa Kurdistanê ya ku di nav sînorê [[Îraq]]ê de hatiye hiştin û ku navê wê [[Başûrê Kurdistanê]] ye, li tirkî di çapemeniya wê de navê wê qedexe ye û bi navê "[[Kuzey Irak]]"ê binav dikin û tênina ser ziman. Gotin û navê Başûrê Kurdistanê, qedexe ye û di çapemeniyê de di deme hanîna li ser ziman de bi vî rengî sensûrkirin tê kirin.
 
Wekî din jî, sensûr, di çapemeniyê de, li ser weşan û fîlm, û pirtûkên ku ne li gor ahlaqê civatê ne. Di nav civatan de bi demê re, kevneşopiyên wan diafirin. Ev kevneşopî jî, bi demê re karin bibin, temenê sensûrên ku werine kirin.
Rêz 26:
*[[Sensûr û qedexeyên destûrî]] ku li gor destûrê bê qedexekirin; yan jî bi [[giştîname]]yan û [[destûrname]]yan, pêşî birrîn. Bi taybetî, car bi car, li welatan, [[Hikimet]] bi [[biryarname]]yan, sensûran dike. Biryarnameya, hikimete tirkî ya di derbarê, ne hiştina birkaranîna tîpên "W", "X" û "Q" de. Ev herdû tîp, dû ji wan tîpên ku temenê kurdî diafirênin. Bi biryarê [[dozkar]] û [[dadgeh]]an heta vê dema ku em hê nû ketinê (10.01.2012) ya 2012´an, li [[rojnemaya kurdî]] [[Azadîya welat]] bi dehan caran bi biryarên dadgahê heyv bi heyv hatiye girtin. Ji ber ku ew bi kurdî weşandê dike û çand û dîrok têne ser ziman û zimanê kurdî bikardihêne, ew sensûr û qedexe li ser wê ne.
 
===Sensûra leşkerî===
 
===Sensûra siyasî===
 
===Sensûra korporasyonan===
 
==Sensûra korporasyonan==
 
Sensûr, li ser temenê qedexekirina mafên mirovan yên çandî, kulturî, zimanî, hizrî, bawerî, û hwd, bi rê ve diçêt. Sîstem an jî hikûmeta wê sistemê, hertimî dike ku li gor têgihiştina xwe bi rê ve bibe. Lê ku pêşketina ku dervî, têgihiştin û destûra wê ya ku ew li gor wê avaya ku bû jî, wê bi qedexekirinê bê û sensûrê bê ji holê dirakê. Bi vê yekê re, mirov karê bêje ku sensûr, temenê wê, têgihiştina desthilatdariyê serdest diafirêne. Li tirkî, qedexeyên li ser kurdî û baweriyên cuda ên weke elewîtiyê û hwd. Kurd, ser 25 milyonan re li Bakurê Kurdistanê yê ku di bin [[mêtinkarî|mêtinkariya]] tirkî de ya lê dijîn, lê tenê dibistaneka wan jî, nîna ku têde zaroyên xwe bi zimanê wan yê dayikê perwerde bikin. Dewlet û hukûmet, destûrê jê re nadê. Qedexe, asta sensûrê ya li ser wê re ye, asta wê ya bilind e û wê qedexe dike.