Mêzgir: Cudahiya di navbera guhartoyan de
Content deleted Content added
Kurteya guhartinê tine |
|||
Rêz 31:
| lon_deg = 39 | lon_min = 36 | lon_sec = 20 | lon_dir = E
}}
'''Mêzgir''' (tr: ''Mazgirt'') yek ji navçeyên [[Dêrsîm]]ê ye. Gelê wî [[Elewî]] ne. Gelê herêmî bi piranî zaravayê [[Kurmancî]] qise dike, belê [[Kirmanckî]] jî li bakurê navçeyê tê axaftin. Zaravayê [[Kirmanckî]] hinek li bakurê Mêzgirê tê qise kirin.▼
▲'''Mêzgir''' an '''Mazgêrd''' (
== Civak ==▼
Gelê Mêzgirê weke hemû herêmên [[Kurdistan]]ê hemû Kurd in. Piranî li Mêzgirê bi [[Kurmancî]] qise dike, lê li bakurê Mêzgirê jî hinek bi zaravayê [[Kirmanckî]] qise dikin.▼
Navça Mêzgirê, di bin çiyayê Mêzgirê binavê din Kêreyê bilind yên Mêzgirê hatiye avakirin. Peyva '''“Kêre”''' di devoka herêmê de tê wate yan jî maneya zinarên bilind û asê. Li bakûrê - rojavayê bajêr, Kela Mêzgirê heye. Û ew şahîdê wê ya ji dîroka dur û drêj e.
Li gorî şopên dîrokî herêm ji şaristaniya Hûrrî – Gûttî – Mîtanî û Hîtiyan heya îro çîroka xwe ya jiyanê bê navber dihone. Li rojhilatê Mêzgirê ku heya dawiya Deşta Oxî hemû rê û dirbên herêmê, li rojava hemû rê û dirbên deşta Pêrtag li bakur devê Gelîyê Mizûr û geliyê, Xarçikê; û li başûr jî hemû gundên viyalê û wiyalê di bin çavê Kela Mêzgirêde ne.
▲Navça Mêzgirê, di bin çiyayê Mêzgirê binavê din Kêreyê bilind yên Mêzgirê hatiye avakirin. Peyva '''“Kêre”''' di devoka herêmê de tê wate yan jî maneya zinarên bilind û asê. Li bakûrê - rojavayê bajêr, Kela Mêzgirê heye. Û ew şahîdê wê ya ji dîroka dur û drêj e.
▲Li gorî şopên dîrokî herêm ji şaristaniya Hûrrî – Gûttî – Mîtanî û Hîtiyan heya îro çîroka xwe ya jiyanê bê navber dihone. Li rojhilatê Mêzgirê ku heya dawiya Deşta Oxî hemû rê û dirbên herêmê, li rojava hemû rê û dirbên deşta Pêrtag li bakur devê Gelîyê Mizûr û geliyê, Xarçikê; û li başûr jî hemû gundên viyalê û wiyalê di bin çavê Kela Mêzgirêde ne.
Mêzgir, di dîroka Kurdistan, Mezopotamya û Anatoliayê de yek ji deh warên sereke herî kevn û navdar e. Li gorî pelg û şûnemayên dîrokî Semsor( Samosata), Amîd, Melîte (Meletî), Sawastia (Sêwaz), Mêzgir (Mazkêrt), Nisêbîn ( Nisîbîs) çend ji wan naven navdarin.
Her çiqas Mêzgir ewqas ji kurahiya dîrokê were îro jî pêşneketiye mixabin û mîna zarokek bi vîtamîn her roj ji teqetê dikeve. Lê gava mirov li dîroka êrîş û parastina artêş û dewletan dike: Eşkereye para cografyayê ya çetin heya serdema Kapîtalîzmê destxurtî ango advantajek ji wargeyên wekî Mêzgirê re peydekiriye jî piştî vê serdemê buye astengî û dezadvantaj an jî qelsî.
Eşkereye ku parastina wargehekî ji aliyê cografyayê ve de çiqasî zêde be, di serdema kapîtalîzmê de tê wê wateya zahmetî û bihatiya pêkanîna binesaziya wê derê ye. Wargeyên ku eraziya xwe kêm bin divê gundên dorê xurt bin daku ji hêla aborî ve li ser nigan bimîne.
Piştî hatina Tirkan a Anatoliayê, bi taybetî jî di demên Safewî û Osmaniyan de herêm, di navbera wan de her tim hatiye û çûye. Yanê dest goriye. Mîr Şerefxanê Bêdlîsî di Şerefnamêde delîlên berbiçav dide me. Mêzgir di wan deman de girêdayê sencax û Mîrê Melkîşê ango Çemîşgezekê ye. ▼
Di rewşa halê doh û îro de ew fersenda li vê herêmê bi dest neketiye. Gundiyên Mêzgirê jî têde tevahiya herêmê bi polîtîkayên Komara Tirk berê xwe ji bo xebate dane yan danê bajarên pîlot wekî Xarpêt, Erzingan, Meletî, yan jî bajarên Tirkiyê wekî Edene, Mêrsîn, Antalya, Îzmîr, Stenbol û hwd. ▼
▲Piştî hatina Tirkan a Anatoliayê, bi taybetî jî di demên Safewî û Osmaniyan de herêm, di navbera wan de her tim hatiye û çûye. Yanê dest goriye. Mîr Şerefxanê Bêdlîsî di Şerefnamêde delîlên berbiçav dide me. Mêzgir di wan deman de girêdayê sencax û Mîrê Melkîşê ango Çemîşgezekê ye.
Mêzgir jî hem ji ber hest û karakterên kapîtalîzmê û hem jî ji ber kiryarên ku di Berxwedan Dêsim deqewimîne Komara tirk aciz kiriye. Lewra bi hezaran însan li vê herêmê dane ber agir û gulebarana Mîtralyozan. ▼
Jisala 1980 derba 12ê îlonê vir ve çiyayên Mêzgirê dîsa gîhîştiye rola xwe ya serdemên borî û ji ber hakîmiyeta li ser herêmê komara tirk li ser KÛR /LÛTKE û tapikên wan bi qereqolan “xemilandiye”. ▼
▲Di rewşa halê doh û îro de ew fersenda li vê herêmê bi dest neketiye. Gundiyên Mêzgirê jî têde tevahiya herêmê bi polîtîkayên Komara Tirk berê xwe ji bo xebate dane yan danê bajarên pîlot wekî Xarpêt, Erzingan, Meletî, yan jî bajarên Tirkiyê wekî Edene, Mêrsîn, Antalya, Îzmîr, Stenbol û hwd.
▲Mêzgir jî hem ji ber hest û karakterên kapîtalîzmê û hem jî ji ber kiryarên ku di Berxwedan Dêsim deqewimîne Komara tirk aciz kiriye. Lewra bi hezaran însan li vê herêmê dane ber agir û gulebarana Mîtralyozan.
▲Jisala 1980 derba 12ê îlonê vir ve çiyayên Mêzgirê dîsa gîhîştiye rola xwe ya serdemên borî û ji ber hakîmiyeta li ser herêmê komara tirk li ser KÛR /LÛTKE û tapikên wan bi qereqolan “xemilandiye”.
Qereqola Stasyona Antêna Mêzgirê, Tabûra Weliyan, Tabûra Gaza Moxindî, mîlîtarîzekirina herêmê de rolên sereke dilîzin
==
▲Gelê Mêzgirê weke hemû herêmên [[Kurdistan]]ê hemû Kurd in. Piranî li Mêzgirê bi [[Kurmancî]] qise dike, lê li bakurê Mêzgirê jî hinek bi zaravayê [[Kirmanckî]] qise dikin.
== Navdarên Mêzgirê ==
* [[Mazlum Doğan]]
* [[Bêrîtan]] Komutaneke Gerîllayên artêşa [[PKK]]ê bû
| |||