Hewlêr (parêzgeh): Cudahiya di navbera guhartoyan de
Content deleted Content added
BKurteya guhartinê tine |
BKurteya guhartinê tine |
||
Rêz 5:
| dûgel = [[Îraq]]
| parêzgeh =
| serbajar = [[Hewlêr]]
| rûerd = 15.074
| gelhe = 3.108.681 (2009)
Rêz 14:
| malper =
}}
'''Hewlêr''' an '''Erbîl''' (Parêzgeha Hewlêrê) (bi [[erebî]]: ''Arbīl'') paytexta Herêma Federal a Kurdistanê ye û yek ji bajarên herî mezin ê Kurdistanê ye. yek ji 18 [[parêzgeh]]ên [[Îraq]]ê ye ku dikeve bakûrê wê welatê. Bajarê Hewlêrê; bajarê Kela Hewlêr, Minare ya Çolî, alim û helbestvanan e...., bajêrê awazên Hesen Heyîran, Resûl Gerdî, Fuad Ehmed, Hesen Sîsawe û Osman Heyîran û gelek dengbêj û mêrxasane. Bajêrê ku Holako têkşeknan de, ye.▼
▲'''Hewlêr''' an '''Erbîl''' (Parêzgeha Hewlêrê) (bi [[erebî]]: ''Arbīl'') paytexta Herêma Federal a Kurdistanê ye û yek ji bajarên herî mezin ê Kurdistanê ye. yek ji 18 [[parêzgeh]]ên [[Îraq]]ê ye ku dikeve bakûrê wê welatê. Bajarê Hewlêrê; bajarê Kela Hewlêr, Minare ya Çolî, alim û helbestvanan
== Ji bajêrên Herêma Kurdistanê Hewlêr ==
Rêz 26:
Girê Qalînç Axa, dşkeve navenda bajêrê Hewlêrê û nêzîkê 4 hezar heya 5 hezar sal BM jiyan li wîderê de hebûye û pirşta hatiye vala kirin bo demê 3 hezar sal BM. Ev yek jî di det xuya kirin ku dîroka Girê Qalînç Axa ji bo çaxa Koyîle û Werka diçe.
==
=== Deşt û zozan ===
Deşta Hewlêr, Qerac û Kendênawe û Deşta Raniye(Bîtwên) ji girngtirîn deştên Hewlêrê ne. Deşta Qerac û Kendênawe li ser sata Hemû Iraq û Herêmê Kurdistanê yek ji wan derane ku bi awayek ecîb pir zêde genim û cih di de. Hewa zozanên ku di kevin Hewlêê pir xweşin. Li zozanê Hewlêrê zef pez hatine xweyîkirin, masta Hewlêrê bi awayek navûdengê wî bilav bûye ku di dîrokê de Hewlêrê derveyî Kel û Minare bi bajêrê Mast (masta pez û miyan) jî navû dengê wî bilav bûye.
===
Nifûsa bajar piranî musluman in, hejmara xiristiyanan pir kêm in. Piraniya nifûsê ji kurdan pêk tê, tûrkiman jî wek ciwaka duyemîn li herêmê hene.▼
Li Herêma Kurdistana Federal, gelek baweriyên cuda yên olî hene. Ev yek jî li Hewlêrê jî tê ditin. Li gorî agahiyên cûda, baweriyên olî ên li Herêma Kurdistana Federal dijîn ji sedî 96 îslam, ji sedî 2 êzdî, ji sedî 1 mezîhî (xiristyan), ji sedî 1 jî baweriyên kakeyî û Sanbiye mendayî di nava hevde dijîn. ▼
Bawermendên îslamê zêdetir li bajêrên Hewlêr, Silêmanî û Duhokê belav bûye. Bawermendên êzîdî li Duhok û Musilê belav bûne.Bawermendên mesîhî jî li bajêrê Hewlêrê li Ankawa, Şeqlawa û li Musilê jî li Siryan, Qerequş, Amdaniye dijîn. Bawermendên kakeyî herî zêde li bajêrê Diyaele û navçeya Xaneqîn û hin bajêrên Hewlêr, Silêmanî dijîn. Bawermendên Sanbiye mendayî jî bi giştî li gelek derên Iraqê dijîn. Lê Perestgeha wan dikeve nêzî çemên Zê û Firat ê.▼
Çiyayê herî bilind ê Iraq û Herêma Federal a Kurdistanê Kurdistanê li Hewlêrê ye, ev jî çiyayê Helgord e.
=== Çem û gol ===
Çemê herî mezin ê herêmê, Zêya Mezin, dûra Zêyê biçûk û gelek çem û gol li wî bajêrî hene.
Line 48 ⟶ 44:
== Babetên heywanan ==
Ji ber avhewaya Herêmê Hewlêr zivistanê wî sar û bi baran e û havînê wî jî germ e. Hin caran jî berf tê. Lê herêmên çiya yî yên girêdrayî hewlêrê zivistanê wî pir sar û bi
==
=== Ol û civak ===
▲Nifûsa bajar piranî musluman in, hejmara xiristiyanan pir kêm in. Piraniya nifûsê ji kurdan pêk tê, tûrkiman jî wek ciwaka duyemîn li herêmê hene.
▲Li Herêma Kurdistana Federal, gelek baweriyên cuda yên olî hene. Ev yek jî li Hewlêrê jî tê ditin. Li gorî agahiyên cûda, baweriyên olî ên li Herêma Kurdistana Federal dijîn ji sedî 96 îslam, ji sedî 2 êzdî, ji sedî 1 mezîhî (xiristyan), ji sedî 1 jî baweriyên kakeyî û Sanbiye mendayî di nava hevde dijîn.
▲Bawermendên îslamê zêdetir li bajêrên Hewlêr, Silêmanî û Duhokê belav bûye. Bawermendên êzîdî li Duhok û Musilê belav bûne.Bawermendên mesîhî jî li bajêrê Hewlêrê li Ankawa, Şeqlawa û li Musilê jî li Siryan, Qerequş, Amdaniye dijîn. Bawermendên kakeyî herî zêde li bajêrê Diyaele û navçeya Xaneqîn û hin bajêrên Hewlêr, Silêmanî dijîn. Bawermendên Sanbiye mendayî jî bi giştî li gelek derên Iraqê dijîn. Lê Perestgeha wan dikeve nêzî çemên Zê û Firat ê.
=== Xwarênên herêmê ===
Xwarina herî navdar qeliya ye. Kifta "Abdigor" ji yek ji xwarinên mehelî ne ku li herêmê tên xwarin. Herwiha Dogewa, Birinc û Qeyîsî, Doleme û gelek babetên din yên xwarinê hene.
==== Goşteberx ====
Rûnê nivîşk, pîvaz, salçe, gihayên çolê baş bi goşt tê stran. Piştî baş hate strandin postê berx tê dijîkirin û di bin axa şil de tê veşartin. Piştre agir li ser axê tê dadan û tê bijandin..
==== Qelî ====
Ji goştê kar û berxan amade dibe. Di serî de goştê kar û berxan baş tê hûrkirin. Piştre di nava selçe û rûnê nivîşk de tê qelandin. Piştî ku baş pijiya tê sarkirin. Herî dawî sîrmastê ku cuda hatiye amadekirin li ser qeliyê tê rokirin û amadekirin.
=== Kincên herêmê ===
Zilam rank û çox li xwe dikin hin jî şalwar (qadi) li xwe dikin. Li ser şalwar kefiyek li pişta xwe girê didin.
Line 84 ⟶ 88:
* http://hawlergov.org/kur/home.aspx
* http://www.diclenews.com/hewlêr/serbazSiyamend/
*
{{Parêzgehên Îraqê}}
| |||