Qilaban: Cudahiya di navbera guhartoyan de

Qilaban , pîvana qezayê 825 km² ye. Bi Êraq ê re xwedîyêxwediyê 56 km sînor e. Li rojhilatê bajarê Colemêrkê qezaya Çel, li rojavayê Şirnex û qezaya Silopî, li bakurrojhilatê qezaya Elkê, li başur Êraq ê heye.Di cihê erdnîgarî de bi çiya û banî ye.Haftanîn û Kêla Memê çiyayên herî bilndên herêmen e.Ji xeynî vê jî Siwar, Serêhe, Haftanîn, Meydan, Elcan û Şirîş jî zozanên giring in. Rêba wî bi girseyî karasal e.Havînên wî germ û zuha,zivistanên wî jî cemidî û baran e.Û Newala Hezîl qezayê dike du qet alîyekî wî Rubarê Qilaban reh dide qezayê.

Dîroka qezayê ji berîyaberiya mîlatê destpê dike.Di dîrokê de ketîye di bin Urartû, Med,Pers, Romayî, Arsaqî û Sasanîyanve.Di 1142’yan de I.Îmadeddîn Zengî di sala 1260’an de Hulagu bi destxistina herêma Colemêrgê,begên herêmê 1349’an de Karakoyinlî girêdana xwe qebûl dike.1386’an de Tîmur û 1502’yan ve di bin hikmê Safevî de Qilaban,di dewra Siltan Silêman’de bi girêdana ÎmparatorîyaÎmparatoriya OsmanîyanOsmaniyan ve îşê di nav xwe de serbest hate berdan.Begên eşîretan heqên xwe parastin,ji xeynî sistema erd a li OsmanîyanOsmaniyan bi şertê rêkirina eskeran heta cimhûriyetê jiyîn.Demê OsmanîyanOsmaniyan eşîreta Sindî serwerê civakê bu.

Piştî îlan kirina cimhuriyetê buyîna bucak û girêdana qezaya Elkê, Qilaban di dîroka 27.06.1957’an de bi qanûna hêjmartin 7033 bûye qeza.Ji vê dîrokê heya sala 1990 bû qezayekî girêdayî Colemêrk e bu.Heta dîroka 16.05. 1990’an de 3474 qanûna bi hêjmartin bi bajarê nû Şirnex ve hate girêdan. Qilaban,girêdayî Şirnexê ye û dûrehî ya wî 48 km ye. 12 gund û 3 bajarok hene.BeledîyaBelediya Qilabanê 1958’an de hatîye danîn.

Bi hebûna folklorîka dewlemend, navçeyekî giring ên Şirnexê ye. Bi zozan û newalên xwe xûdanê cihên gerîng e.Xudanê malên bê wekhev û axîn gelek girig e.Havînê darên bilind ên selwî, zivistanê jî bi berfa xwe cihekî bê wekhev e.Mehên biharê,ên ji zozanê tên komkirin, pincar, lûşik, kerenk, bîg lazimtîyalazimtiya kesen li Qlabanê dijîn pêk tîne.Fêkî jî,kereng û temtol, nêzî havînê li sûkan tê frotin.

Ji alîyêaliyê fora û flora ve qezayekî dewlemend e. Şînehî ya endemîk gulasork an jî gulasorka çiyan e. Li Tirkîyeyê bi tenê li Qilaban-Colemêrkê li çiyan tê dîtin heq dike bibe sembola Qilaban ê.

Ji xeynî vê jî,heya ku li sibat 1970’yan li Şirnex-Qilabanê ji alîyêaliyê Şehit Şen’ve tê kuştin Pilinge Hezarê li vir di jîyajiya. Ji alîyêaliyê jiyana wehşî ve jî dewlemend e. Ji sereke bizinen çiyan ve, hirç, beraza wehşî,xezal, rûvî,kew û gelek nirxên çûçikan hene. Ji erdnîgarî ji alîyêaliyê turizma zivistanê ve dewlemend e.

== ŞaredarîyaŞaredariya Qilabanê ==

|bgcolor=#f2f2f2| RiîyênRiiyên Di Cî De || 2 hezar 986