Komkujiya Helebceyê 1988: Cudahiya di navbera guhartoyan de
Content deleted Content added
B r2.7.1) (robot serzêde kirin: fa:حمله شیمیایی به حلبچه |
B îy → iy |
||
Rêz 27:
Bi vê yekê, di serî de bi şêx Mahmud berzencî re levhatinak çêkirin ku wê "rêveberîyeke kurdistanî hebe. Li ser vê yekê li hev kirin. Bi wê levkirinê, ew li wir ji man. Lê Ingiliziyan de dixwestin ku haya ku herêm digihê [[herême Şat-ul arab]]ê serweriya xwe mayinda bikin. Bi vê yekê re [[bahsa Hurmuz]] ji di bin awlakariyan de dima.Lê ku welatî ku weke ku iro haya, Îraq û weke ku iro sînorê wê di kuderê ve diçin ku hatibana ava kirin. Ev yeke Hizreke wan bû. Ingliziyan ew Îraqa ku di dixwestin, xwestin ku sinorê wilo deynin, ku wan herênên din ji yên ku wan kifş kiribûn ji wir, bi rê ve bibin.
Li gor wan, ku her weha Îrakak hatibana ava kirin, wê di paşarojê de ji "wê ew li wir hiştibana".Wan ji ev îraqa iro ku sinorê wê hatiya kifşkirin, avakirin. Di wê demê de Ji [[arab]]an melikek bi navê [[Feysal]] anîn û xwestin ku dênin ser serê wê, ku Kurdistanê, ew qata wê ji di nav de.Kurd, hişt li dijî vê yekê rabûn. Ji ber ku ev yek ne li for jiyana wan û
==dem 2.==
Di wê demê û piştre de, Sovyet ji ava bûbû û hin bi hin ji mazin û bilind dibû. Ji bo ku li ber vê ji bê sekinandina rojava, ji ber ku di nav wê de welatê sosyalist dernekevin tetbir dihilda û li derve ji, herêmên weke herêmên rojihilat ji bi vê ve girêdayî hin tetbirên xwe dihildan.Bi vê yekê ku Ew Îraqa ku avakiribûn ji di nav ve de [[Kembera Şîn]] ku ji [[Welatên Îslam]] pêk dihat çêkirin. Ve yekê ji bandûra xwe hin bi hin li kurdan kir. Kurd, di wê demê de di rewşeke pir zor de bûn. Li [[Bakûrê Kurdistanê]] ji, ew herêma kurdistanê yan ku di deme osmaniyan de di bin destê wan de bû û piştre deme ku osmani têk çû û li cihê [[Komara Tirk]] hata demazirandin ji, ser hildanên kurdan hebûn. Di wê demê de li ber çavên Dinyê hemûkî Tirkan milyon û nîv bêhtir [[Ermenî]] qirkirin. Bi wan re ji bi sed hezaran kurd kuştin. Lê ti bertek ji ti hêze ne hat. Hêzn mazin yên di wê demê de ketibûbûna ber hevdû de yên weke [[Yekîtiya Sovyet]] û [[Amerîka]] ji ti bertek ne dan. Vajî wê, herdû hêzan ji bo ku wî welatî li cem xwe bibiin, ev komkuji ne anîn rojava xwe ji.
PIştî ku ev hata serê ermaniyan piştre li kurdan vegerahndin bû. Komara tirk di sala 1023an de hata ava kirin. Di serî de weke ku wan di [[Konfaransa Lozanê]] de ji anîbû ser ziman, wê bûbana komara kurd û tirk. Lê piştî paxt hata mohrkirin êdî ev gotinên ku gotibûn, hemû ji hatina ji bîr kirin.PIştî serpêatiya ermenî û kurdan, kurdên ku sax mabûn ji serî hildan û raparîn kirin. serhildana [[Şêd Riza]] û ya [[Şêx Saîd]] yên herî ku deng vedan bûn.Lê ew ji bi
Piştre çûna li ser kurdan berdewam kir ji aliyê komara tirk ve. Gelek kurd hatina kuştin. Ji 1923an de haya 1938an de bi sehezaran kurd ji aliyê komara tirk ve hatina kştin. Di sala 1938an de [[Komkujiya Dersimê]] hata kirin. PIştre weke demekî bêdengbûn bû. Haya sala 1960an de û piştre de.
Rêz 43:
Ew di nêvî de hiştin, piştre dibe bingihê xuruxandina wê ya dîrokî. Ji ber ku wê kembera şîn cewherê wê ya rast wî baş kifş kiribû. Ew politikaya Ingiliz bû.Lê wê ev yek, li ber hinek paxta berda û hişt ku Ingiliz bi ser bikevin.
Wê hiştinê, hişt ku ew rewşa li ser serê kurdan ji berdewam bike. Hişt ku kurd ji ew rewşe bi wan re heyî ya serî hildan û perçiqandin berdewam bike. PIştre li Îranê de ji [[Amerika]] bi hewldanakê rejîma Musaddaq da ardê û [[Ayatullah Humeynî]] Anî ser
Kurd. di wê demê de li başûre kurdistanê di bin serekatiya [[Mela Mistefa Berzanî]] serhildanaka nû dabû dest pê kirin. Wî bi wê serhildanê bi ser ketiban. Mistafa Berzanî ji sovyetê ji
Haya deme sala 1985an ev rwş berdewam dike. Di wê demê de kurd bi hêzeke mazin dikin ku rabina ser xwe û xwe bigihênin azadiya xwe. Bi vê yekê serî hildidin.
==Gav bi gav çûna ber bi Helepcê ve==
Gav bi gav çûna bi ber bûna Helepçê ve, ya rastî ku mirov gavê wê ya pêşî vekişîna hêzên sovyetê yên ji rojhilatê kurdistanê bêne ser ziman. Divêt ku mirov gava duyemîn ji [[paxta Cezeyîre]] ya di naqabina [[Amerika]] û [[îran]] û [[Tirkiye]] û [[Îrak]]ê de ya. Di wê paxtê de ev hêzên herêmî dixwezin ku piştre kurdan bişikênin û wan bi dest bi hêlin. Vê yekê pêktênin ji. Amarika deste xwe ji ser wan di kişêne. Bi wê tirkî û Îran di xwestin ku ew xwasariya ku Di îrakê de wê bidest xistiban li
Saddam ji Huseyên ji di wê demê de serokê nû bû li Îrakê. Hingî di kongre [[Partiya Baas]]ê de hatibû Hilbijartin. Partiya baas aliyê wê li Îrakê ji weke yê li Sûrî li ser dengên herêmê yên politika di leyist. Xwe nêzîkî Sovyetê didan nîşandin, lê piştgiriya rojava ji digirtin. Piştî paxta Cezeyirê, berpirsîyara ku hêzên herêmê yên weke tirkî û Îranê dabû saddam dabû hîmê wê xwasariyê ji holê rake. Her çend ji sala 1980 pêde di naqabina Îran û Îrakê şer dest pê kiribû û bi hev re şer dikirin ji, di mesele kurdan ya vê xalê de di hizrekê de bûn.
Rêz 72:
Tirk, Îran û Sûrî, li cem sadam bûn. Heya wan ji komKujiya helepçe hebû. JI piştî ku şerê duyemîn yê li îrakê bû, hingî, wezîrê karê derve yê tirkî ku Îro Serokkomara, [[Abdullah Gul]] Gotibû ku "xaber dana me û gotine me, bi me re bi kurdan bikin me erê ne kir".LÊ kirnên wan yê piştre didina nîşandin ku ew ji bi wan re bûn.
heya tirkî ji hebû. Roje ku komkujiya Helepçê bû, piştî wê rojê bi du rojan piştre konfaransfa "Konfransa welatên Îslam" ku navê wê yê kin IKO ya bû, û hingî, tirkî bi serokkomar tevlî bûbû. Hingî ti welatekî [[Misilman]] ev komkujiya li hevberê kurdan ne hilda rojava xwe. Sûrî haya wê rojê di hin qadan de
==Bi teybetî welatê misilman, tevrên wan li ber komkujiyê==
Rêz 87:
Haya salakê wilo vê yekê berdewam kir. JI xwe, şerê yekemîn û ku yê duyemîn ji li duv bû, ji bo ketina hêzên saddam Huseyn li [[Kuweyt]]ê bû. Sedeme şerê yekemîn ji û duyemîn ji ew bû.
Saziyên netewêyên yekbûyî û BM ji, ji xwe komkuji ne hildana rojeve xwe ji. Kurdên dervî welatên xwe jîn bûn. pir xwepêşandin kirin. Gelek dosya amedekirin û dana saziyên
==Piştî komkujiyê==
PIştî komkujiyê bi du salan piştre hêzên Amrika ketina Îrakê de. Deme ku ketinê de HIngî di şerê yekemên de Saddam Ne dana Ardê. Di şerê duyemîn de dana ardê. Di wê demê de ji ji ber ku komkujiya li ser serê kurdn pir li ber çavan bû, pararela 36an afirandin û di hundurê wê de herêmên kurdan hiştin û ne hiştin ku hêzn saddam bikevine wê herêmê de. Lê herême kurdistanê hemû ne kete nav wê pararela 36an de. Herême kurdistanê ya [[Kerkuk]]ê ne kirina nav de.
PIştre hin bi hin kurdan li wir
PIştî komkujiyê re, ti carî herêm weke berê xwe ne bû. Êşên nû ru bi ru dan. PIştî êrîşê re mirovêên ku piştre dihatina dinyê ji bi wan re ji ber wê kîmyasala ku li hevberê wan hatibû bi kar anîn saqat dihatina dinyê. PIştre bi çend salan ji ji bo ku baş bibin tedevî didin. Ji xwe ji aliyê deronî ve ti carî ti tedevî li wan ne hata kirin. Herêm û mirovên herêmê bi xwe û rewşe xwe ve hata hiştin.
Rêz 109:
==Di qada navneteweyî de naskirin û erêkirina jenossîde helepçê==
Di qada navneteweyî de naskirin û erêkirina wê pir girînge. Ku bû, komkujî û jenosîdên nû yên ku wê li ser serê kurdan bibin wê bigirê. Wê li [[Tirkiye]], [[Îran]] û li [[Sûrî]] ji
LI tirkî îran û sûrî dîrokeke komkujiyan ya li hemberê kurdan heya.Ev yek, hê ne hatiya ji bîr kirin û ne didemeke dûr bû. Di demên nêzîk de bû.Ev yek ji li ber çava.
| |||