Rasyonalîzm: Cudahiya di navbera guhartoyan de

Content deleted Content added
VolkovBot (gotûbêj | beşdarî)
WîkîBot (gotûbêj | beşdarî)
B îy → iy
Rêz 1:
'''Rasyonalîzm''' (ji [[Latînî]] ''ratio'' – ango ''aqil'') yek ji ekolên [[felsefe]] û lênerîna jiyanê û dinêyê ko bi aqil realîteyan fehm dike. Ew bi felsefeya xwe li hembera [[Emprîzm]]ê ko agahîyênagahiyên mirov bi hesên mirov rave dike dime. Ew herdu ekolan çiqas li hembera hev dimên jî emprîst bitunî realîzmê, realîst jî bitunî emprîzmê red nakin. Di ciyawazîyaciyawaziya navbera wan de ewê ko rasyonalîst lênerînê xweya dinê li ber gîşkê didina ber aqil, emprîst jî li ber gîşke lênerîna xweyên dinê didina ber hesan.
 
Rasyonalîzm di [[sedsala 17'an]] de li [[Fransa]]yê derketibû. Pêşenga vê fîlozofîyêfîlozofiyê [[René Descartes]] bû. Descartes fikrên xwe bi zanyarî û felsefeya ko bi geometrî şirove kirinî der xistibûn. Wî digot ko bingehên feresatê bi êqil pêk tê. Yên li ser wê wan bilind kirin jî, mirov dikare bi têkdehatinê(deduktion) çareser bike.
 
Fîlozofê Holandî [[Baruch Spinoza]] û [[almanî]] [[Gottfried Wilhelm Leibniz]] rasyonalîzma kartezyênî pêşdexist. Fikrên wan li hembera [[emprîzm|emprîstîn]] [[brîtanî]] [[John Locke]] û [[David Hume]] disekinî. Dîsa rasyonalîzm bi armanca xweyê agahîyênagahiyên vebirî li hembera [[Skeptîzm]]ê disekinî.
 
[[Epîstemolojî]]yê (lêkolîna zanînê) Rasyonalîzmê li felsefe derve di beşên zanyarîyênzanyariyên din jî hat nerîtandin.