Rêtînol: Cudahiya di navbera guhartoyan de
Content deleted Content added
B Bot: Otomatîk nivîs guherandin: (-îy(a|an|ê|ên) +iy\1 ) |
B îy → iy |
||
Rêz 38:
Li goreyê hilkevtina (konîfyorasyona) ''trans'' an ''cis'' a çar [[bendên duanî]] ên zincîra [[polîyen|polîyenê]], gelek [[îzomer|îzomerên]] endazeyî ên rêtînolê, rêtînalê û tirşê rêtînoyîk hene. Îzomerên ''cis'' bêtebat (unstable) in û bi sanahî dibin îzomerên hemî-''trans''. Bi her awayî, hindek îzomerên ''cis'' bi awayê xweriskî jî peyda dibin û xwedî erkên nemazeyî in. Ji bo mînak, îzomera 11-cis-rêtînal [[kiromofor (Chromophore)]] a [[rodopsîn|rodopsînê]], [[molêkyol]]a [[fotoreseptor]] a [[movikdran (vertebrate)]] ne. Rodopsîn ji 11-cis-rêtînal a ko bi awayê kovalans li [[bingehê Şîf (Schiff Base)]] bi [[protîn]]a [[opsîn|opsînê]] (opsîna lûleyî anko şîn an opsînên kulavkî (Kon=Cone) ên sor an gesik) ve bend dibit. Pêvajoya dîtinê îzomerandineka 11-''cis''an bo hemî-''trans''an e ko bi ruhnahiyê destpêdikit ko dibit sedema pêkhatin û çelengbûna (aktîvbûna) molêkyola fotoreseptor. Yek ji zûtirîn nîşanên kêmasî a vîtamîna A'yê şsvkorî û kêmbûna bînahiyê e.
[[Corc Wald|Corc Waldî]] (George Wald) li sala 1967'ê [[xelata Nobêlê ji bo jînewerzanistî an
Gelek erkên vîtamîna A'yê ko negirêdayî bînahiyê in bi tirşê rêtînoyîk dihên tenzîmkirin ko bi çelengandina (aktivasyona) [[wergirên tirşê rêtînoyîk]] ên navxaneyî (interselûlar) diyarbûna cînan (genes) kontrol dikit. Erkên nebînahîyane yen vîtamîna A'ê jibo erkên bergiriyê (îmyonolocîk), zaûzêye, werara (developmenta) movikên (vertebrates) vernîkî (embryo) giring e. Ev erk bi zêdebûna beratafî (susceptibility) a jibo hewdanan (infeksyonan), kêmbûna şîyînbûnê (growth) û şaşiyên afirandinê di nûzayan da li dema kêmbîna vîtamîna A'ê eşkira dibit.
Rêtînol di merhemên pîstî da jibo dermankirin zipkên cuwanan (akne) jî dihêt bikaranîn. Coreyekê tirşê rêtînoyîk, [[hemî-''trans''rêtînoyîk Asîd]] jibo çareserkirina kîmyayî ya [[Lûkîmya a promayelosîtîk a tîj (Acute Promyelocytic Leukemia]]ê, coreyekê [[Lûkîmyay a mayelogenîk a tîj (Acute Myelogenous Leukemia)]]ê dihêt bikaranîn. Sedema vê ew e ko xaneyên şêrpenceyî yên vî coreyê şêrpenceyê bersiva antagonîstên wergirên tirşê rêtînoyîk baş diidn.
=== Bînahî ===
Vîtamîna A jibo çêkirina rodopsînê, rengpinta
=== Xaneyên Dapoşînk (epithelium) ===
Vîtamîna A jibo karkirina dirist a [[xaneyên dapoşînk]] pêdvî e. Li dema nebûna vîtamîna A'ê, xaneyên ko giliyê (mucus) derdidin dibin xaneyên ko keratînê derdidin. Ev jî dibit sedem hişkiyê (xerosis).
Rêz 50:
=== Dozena (sîstema) Bergiriyê ===
Erkê dozena bergirî a laşî gelek hewcedar a vîtamîna A'ê e.
Rêtînol di pir [[
== Bandor ==
Rêtînol ji [[sîstêmê rîçalan]] ra rinde. Ew alîkariyê çêkirnê [[xûn|xûnê]] dike. Rêtînol pir ji [[çerm|çermî]] [[mirov]]an ra rinde. Ew ji [[çav]]an ra pêwîste. Eger Rêtînol hindik be di canî [[mirov]] da, mera nikane rind bi [[hêvar|hêvarê]] bibîne. Rêtînol ji [[hestî|
== Pêwîstî ==
|