Keleha Cizîrê: Cudahiya di navbera guhartoyan de

Li bakûrê Cizîrê li ber ava [[Dicle]] ye. Ev kelha xwediyê [[şato]]yeke mezin, di dema [[Gudî]]yan de hatiye avakirin, piştî wan di demê [[Aşûrî]]yan de ji nû ve hatiye tamîrkirin. Salên pêşî yê [[îslamiyet]]ê de hindek tamîrat lê hatine kirin û di demê [[Ebasî]]yan de jî cîyênciyên xirab boyîn ji aliyê [[Emerê kurê Ebdilezîz]] ve hatîne tamîr kirin. Hindek ji vê kehlê bi sê qetî, hindek jî bi du qetî hatiye ava kirin. Tevayê kelhê di demê tekûziya xwe de 365 ode bo.

Ji mîrên Cizîrê [[Emîr Seyfedînê kurê Izedînê kurê Seyfedîn]], li ser navê xwe di nava kehlê de [[Medreseya Seyfiye]] da avakirin. Di demê îro de mizgefta wê medresê li ser piya ye dîwarên wê saxlem in, bes serbanê wê hatiye xwarê, lê belê mixabin medrese bi tevayî hilweşaye. Di navbeyna Medreseya Seyfiye û [[Birca Belek]] de cihek bilind û bervekirî hebo, ji wî cihî re [[Şaneşîn]] dihat gotin. Di nava kehlê de ji bilî wan tiştê me gotîn hemam jî hatibî avakirin. Ava kelhê bi borîyênboriyên kûzîn ji [[Cehfer Sadiq]] hatibû kişandin.

Di nava kelhê de zindanek jî heye, niho jî dimîne. DerîyêDeriyê zindanê dinêre alîyêaliyê başûr. Dîwarên wê pir sitûr, avahîyaavahiya wê girover, serê wê jî bi qûbbe hatîye çêkirin. Dû pencereyên wê yê dinêrin alîyêaliyê jiderve û çar derîyêderiyê wê hene. Nava zindanê 3-4 metre ye, wekî bîrekê fireh e serê wê jî qûbbe ye. Te gotin di demê berî îslamiyetê de ew zindan wekî cihê [[potperestî]]yê dihate kar anîn. Li bakûrê kelhê, di navbeyna kelhê û ava Dicle de valahîke heye ji wê valahîyêvalahiyê re tê gotin [[Rezê Mîran]]. Wekî ji navê wê jî tê fêhmkirin ev valahî heta demê [[1700]]’an jî bi cûre cûre darên fêkî, darên gûl û çîçek û cûre cûre ajalên kedî ve wekî baxçeyek yên [[ajal]]an xwe nîşan dida.