Gimgim: Cudahiya di navbera guhartoyan de

Content deleted Content added
Kurteya guhartinê tine
Rêz 1:
[[Image:Flag_of_Turkey.svg]]
'''Gimgim''' navê merkeza [[Varto]] ye. Tirkan ev nav neguherîne. Varto li bakurrojhilatê Mûşê dikeve. Li bakurê Gimgimê Erzerom, li rojava Çewlîg (Bîngol), li rojhilat Kop (Bûlanik) û li başûr jî Çiyayên Şerevdînê (Şerefdîn) hene. Firehiya wê 1418 km² ye û bilindahî li bakur, aliyê Çiyayê Bîngolê 3000 m û li hêla Çiyayê Şerevdînê jî 2300 m ye. Li ser bingeha navê Vartoyê zelalî nîne. Pirr kes di wê baweriyê de ne ku, ev nav ji Ûrartûyan tê. Beriya Terteleya Filehan (1914-1915) çend gundên Filehan jî li herêmê hebûne û eşîreke Ermeniyan bi navê "Vartan, bera Vartan, Malbata Vartan" hebûye. Peyva "vart" bi Filehkî tê wateya "gul". Dîsa navê "gimgim" gorî hin îdîayan, ji ber erdhejan derketiye. Di 31.05.1946´de bi hêza 5,7 erdhejek mezin li Gimgimê pêkhatiye û 839 kes mirine. 19.08.1966´de bi hêza 6,9 erdhej çêbûye û 2394 kes jiyana xwe ji dest dane.
 
Dîroka Gimgimê heya Medan aşkera bûye. Li Gimgimê bermahiyên serdema Ûrartûyan hene. Pers, Rom, Bîzansî, desthilatdarî kirine. Di navbera Keyaniya Îranê û Osmaniyan de gelek caran Gimgim cih guhêstiye. Di Şerê Çaldiran a 1514´de maye di destê Osmaniyan de. Mîrîtiyên Kurdistanê di karên xwe yên navxweyî de azad bûne di dema Osmaniyan de. Di Serhildana Şêx Seîd de, Gimgim xwedî roleke dîrokî ye. Bi qasî demeke kurt be jî Varto azadî tehm kiriye. Dîsa Vartoyê di şerê netewî de bûye şahîdê lehengî û îxanetê. Li ser pira Evdirehmanpaşa ya di navbera Mûş û Vartoyê de Şêx Seîdê nemir dîl ketiye destê Dugela Tirk.
 
Hejmara niştecihên navenda Gimgimê niha gihîştiye 20.000´î. Bi tevî gundên xwe nifûsa Gimgimê 58.000 e. Aborî li ser xwedîkirina pez û dewar, firotina berhemên şîr e. Niştecihên Gimgimê bi zaraveyên Kurmancî û Kirdkî (Kirmanckî, Dimilkî yan Zazakî) diaxivin. Di aliyê olî de Sunî û Elewî ne. Li Gimgimê radeya perwerdehiyê bilind e. Niştecihên herêmê jiyaneke nûjen dijîn. Her sal li Girê Kox festîvalek tê lidarxistin. Herêma Vartoyê kaniya stran û govendên Serhedê ye. Leyîstika Çepkî navdar e.
 
== Gundên navçeyê ==
*[[Alingoz a Jêr]]
*[[Alingoz a Jor]]
*[[Anêr]]
*[[Avrêz]]
*[[Badan]]
*[[Baskan]]
*[[Çarbihur]]
*[[Caneseran]]
*[[Cîwarik]]
*[[Çarbihur]]
*[[Çorsan]]
*[[Dadînan]]
*[[Dapak]]
*[[Darebî]]
*[[Dêrik a Anêrê]]
*[[Dodan]]
*[[Emera]]
*[[Eynan - Ayînan]]
*[[Gaqir]]
*[[Geştamerd - Gestemerd]]
*[[Gundê Mîran]]
*[[Gundê Şêx]]
*[[Gulicî]]
*[[Gurçik - Qurçik - Kurçik]]
*[[Gomagolgol]]
*[[Gomahus]]
*[[Goma Zîlê]]
*[[Goşkarbaba]]
*[[Harik]]
*[[Hebîban - Hebîbaba]]
*[[Hemik - Hemûk]]
*[[Hecîbeg a Jor]]
*[[Hecîbeg a Jêr]]
*[[Înalyan - Înalî]]
*[[Înaqan]]
*[[Îspeyan - Spehiyan]]
*[[Îskender]]
*[[Keçan]]
*[[Kevirêhinguv]]
*[[Kêranlix]]
*[[Kimsoran]]
*[[Kûzik]]
*[[Kunav]]
*[[Kêrs]]
*[[Kovik]]
*[[Leyleg]]
*[[Mengel]]
*[[Mêrgemist]]
*[[Mişko]]
*[[Mûskan - Mûşkan]]
*[[Paşkendal]](Başkent)
*[[Rindaliyan]]
*[[Reqasan]]
*[[Sarinc]]
*[[Serçûk]]
*[[Seferek]]
*[[Sêgiran]]
*[[Sêmal]]
*[[Siltaşêr]]
*[[Stûkuran - Ustukran - Uskuran]]
*[[Stûkuran a Qij - Uskura Qij]]
*[[Şêxpîr]]
*[[Sofiyan]]
*[[Şîp]]
*[[Şorik]]
*[[Tatan]]
*[[Tanzîg]]
*[[Tep - Tepe]]
*[[Xaş - Xaşxaş]]
*[[Xelefan]]
*[[Xirbakûp - Xirabê Yaqûp - Xirbaqûv]]
*[[Xinzor a Jêr]]
*[[Xinzor a Jor]]
*[[Qasiman]]
*[[Qerqerût]]
*[[Qeremês - Qerwaşûn]]
*[[Qeregiwîj]]
*[[Qerepûngal]]
*[[Qereseyîd]]
*[[Qelinçûk - Qelencux]]
*[[Qulan]]
*[[Viranj - Viranc]]
*[[Yalê - Yayla]]
*[[Yekmal]]
*[[Zengel]]
*[[Ziring]]
*[[Zorava]]
[[Category:Navçe]]