Tsunamî: Cudahiya di navbera guhartoyan de

Content deleted Content added
MikaelF (gotûbêj | beşdarî)
BKurteya guhartinê tine
MikaelF (gotûbêj | beşdarî)
BKurteya guhartinê tine
Rêz 1:
[[Wêne:2004 Indian Ocean earthquake Maldives tsunami wave.jpg|thumb|250px|PelênPêlên tsunamiyê dikevin ser [[Maldîv|giravên Maldîvê]], 2004]]
[[Wêne:2004 Indonesia Tsunami Complete.gif|thumb|250px|Erdhej û tsunamiya [[Îndonêziya]]yê yên roja 26.12.2004]]
[[File:2004-tsunami.jpg|thumb|250px|Tsunamiya hût a Taylandê di sala 2004'an de]]
[[File:SendaiAirportMarch16.jpg|thumb|250px|Firokexaneya [[Sendai]]yê, [[Japon]], piştî rabûna tsunamiya roja 11.03.2011]]
]]
 
[[Tsunamî]] peyveke [[japonî]] ye, ya ku tê wateya ''pêla benderê'' (lîmanê). Ji 15ê hezîrana 1896an û bi vir de ye ku ev peyv ketîyeketiye nav zimanên cîhanê. Wê demê li Japonê tsunamiya mezin ya Meiji pêk hat û 21.000 kes mirin.
 
Piştî vê karesatê, japonan hawar-hawara alîkariyê kirin. Bi vê hawarê re ev peyv li cîhanê belav bû û ket nav zimanên cîhanê.
Line 17 ⟶ 16:
 
== Tsunamî çawa diqewime? ==
Tsunamî, di bin [[okyanûs]] yan jî behran de; di encama [[erdhej]] (zelzele) yan jî teqandina volkanan de erd dihedime yan jî dişemite. Bi van tevgerên erdê re enerjîyekeenerjiyeke mezin peyda dibe. Ev enerjî di behrê de pêlên mezin yên peryodîk ava dike. Ji van Pêlanpêlan re tsunamî tê gotin.
 
Tsunamî, di bin [[okyanûs]] yan jî behran de; di encama [[erdhej]] (zelzele) yan jî teqandina volkanan de erd dihedime yan jî dişemite. Bi van tevgerên erdê re enerjîyeke mezin peyda dibe. Ev enerjî di behrê de pêlên mezin yên peryodîk ava dike. Ji van Pêlan re tsunamî tê gotin.
 
Ferqa pêlên ku piştî tsunamî pêk tên ji yên din ev e: dema ku pêlên tsunamî tev digerin, molakulên avê bi xwe re kaş dikin. Ev kaşkirin tevgereke zêdetir dide pêlan. Bandora van pêlan di ava kûr de dîyar nabe. Dema ku digîjin ava bibinî; di peravên tîk û kendavên teng de bi qasî 30 metroyî bilind dibin.