'''ÎmanuêlImmanuel Kant''' (bibixîne [[Elmanî]] Immanuel''Îmanuêl Kant)''; (* [[22'ê avrêlê]] [[1724]] li [[Königsberg]]; † [[12'ê reşemiyê]] [[1804]] dîsa li [[Königsberg]]) firmesunekî (filozof) [[Elmanalman]] bû. Ew yek ji kartêkertirîn û bibandortirîn hizirvanên Ewrûpayî û dawîntirîn feylesûfê [[rewşenhizrî (ronakbîrî)|rewşenhizrîyêrewşenhizriyê (ronakbîrîyêronakbîriyê)]] e. Kant mîna bavê [[Felsefa Rexneyî]] tê qebûlkirin.
== Jînenîgar ==
=== Destpêka JîyanêJiyanê ===
Li bajarê [[Prûsya]]ya rojhilat Königsbergê (Kaliningrad) ji dayik bû û heta dawiya jiyana xwe li vî bajarî ma. [[Xusla Te'mîd]] Îmanuêlî bi navê ''EmanuêlEmmanuel''î hat kirin, lê wî, paştir dema zimanê [[Îbrîîbrî]] hînbûyhînbûye, navê xwe guhart û kir ''ÎmanuêlImmanuel''. Ew zaroyî çarê ji neh zaroyên malabatê bû (pênc ji wan hêşta zaro mirin). Wî piranî ya jîyana xwe li bajêrê bûna xwe, ko li wî çaxî paytextê PrûşîyayêPrûsyayê bû, derbaz kir. Babê wî, Yohan Gêorg Kant (1682-1746), sin'etkarekê (hostayekê) Elmanîalmanî yê xelkê [[Memel|Memelê]] (niha [[Klaipeda]] a [[Lîtwanya|Lîtwanyayê]] e) bû. Dayîka wî, Anna Regina Porter (1697-1737), kîja (keça) kurtankerekî bû. Di zarotîyazarotiya xwe da ÎmanuêlImmanuel xwîndinkarekê baş bû. Di malbateka [[Luterîluterî]] da mezin bû ko bawerî bi xwe terxankirina jibo [[dîn|dînî]], xwe-şkandin û zahidîyêzahidiyê û vexwîndina peyvaneya [[Kitêba Pîroz]] hebû. Ji ber hindê, ÎmanuêlImmanuel bi awayekî rijd hat perwerdekirin-xwedî tertîb, hişik- ko li zimanê [[Latînîlatînî]] û rênumayîyênrênumayiyên dînî pirtir ji rîyazîyatrîyaziyat û zanistî rêz diigrtdigirt. Paştir, ÎmanuêlImmanurl behsa wê heyamê bi heyameka nexweş dikit.
Gava li zanîngehê xwendekar bû çend salan ders da xwendekaran. Gava xwendekar bû di bin bandora [[Leibniz]] û [[Woolf]] de ma. Di sala 1755'an de piştî ku bû [[doçent]] li zanîngehê dersên curbecur ên [[Zaniyariya Civatê]] da. Kant di destpêkê de di mijara [[fîzîk]] û [[astronomî|astronomiyê]] de nivîsand. Di sala 1755'an de berhema xwe ya bi navê "Dîroka [[Gerdûn]]iya Xwezayî û Teoriya [[Buhişt]]an" nivisand. Di sala 1770'an de bu serokê kursiya Mantiq û Metafîzîkê. Piştî 1770'an bi bandora [[Hume]] û [[Rousseau]] felsefa xwe ya rexneyî pêşve bir.
1770'an de bu serokê kursiya Mantiq û Metafîzîkê. Piştî 1770'an bi bandora [[Hume]] û [[Rousseau]] felsefa xwe ya rexneyî pêşve bir.....
