Wîkîpediya

Augustus: Cudahiya di navbera guhartoyan de

Bi înteraktîvî li dîroka rûpelê bigere
← Cudahiya kevntirCudahiya nûtir →
Content deleted Content added
DîtbarîWîkînivîs
TXiKiBoT (gotûbêj | beşdarî)
Bot
19.321 guhartin
MikaelF (gotûbêj | beşdarî)
74.916 guhartin
çend sererastkirinên biçûk
Rêz 2:
'''Augustus''' an '''Gaius Julius Caesar Octavianus''' (zayîn, [[23'ê rezberê]] [[63 b.z.]] li [[Rom]]ê - mirin, [[19'ê gelwêjê]] [[14|14 p.z.]] li [[Nola]] nêzî [[Napolî]]) [[qeyser]]ê pêşîn ê [[Împeratoriya Romê]] bû.
 
Augustus zarokê xarzîyê [[Gaius Iulius Caesar]] bû û pêpiştî kuştina Caesar yê di [[44 b.z.]] de re wî ew micadeleyamucadeleya pê têkoşînekê dirêj re di [[31 b.z.]] de qezenc kir û bû [[Kaiser|Qayzer]]ê Romê. Dayika wî xarzêya Julius Caesar bû. Wî [[Cenga Hindur]]a Romê xelas kir û xanêdanîya[[xanedaniya JulienanJulî]] (Juliyen) dest pê kirin da. Ji bo aştîyaaşitiya di dema wî de li Romê serwerî ajotî re demê wî wek ''Pax Augusta'' (AştîyaAşitiya Augusta) tê salixdan.
 
== Jiyan û Kargeriyakargeriya wî ==
Navê wî Gaius OctaviusOctavianus bû û unvanainwana Augustus ji pê re ji hêlê [[Senatosenato]]ya Romê hat dane wî. Bi navê xwe ve ew wek ''Imperator Caesar Divi filius Augustus'' dihat nav kirinbinavkirin. ''[[Augustus (unvaninwan)|Augustus]]'' dihat maneyê zadegan û di dema paşwera wî [[Tiberius]] re bû unvana împaratoran. Bavê hîn ko Octavius 14 salîbû di sala 59 b.z. de miribû û apî xwe [[Julius Caesar]] ew wek zirkur girtîbû. Ew bi Julius Caesar re dema ko ew di 46 b.z. de çûbû [[Hispanya]]yê. Di sala 44 b.z. de wexta ko ew li [[Elbanya]]yê bû xebera kuştina Julius Caesar hatibû. Ew vegeriya Romê û hîn kir ko Julius Caesar ew wek pêmavanê xwe salixdabû. Lê ew bi [[Marcus Antonius]] ve kete têkoşînê desthildariyêinwana împaratoriyêîmperatoran.
 
Bavê hîn ko Octavianus 14 salî bû di sala 59 b.z. de miribû û apê xwe [[Julius Caesar]] ew wek zirkur girtîbû. Ew bi Julius Caesar re dema ko ew di 46 b.z. de çûbû [[Hispanya]]yê. Di sala 44 b.z. de wexta ko ew li [[Albanya]]yê bû xebera kuştina Julius Caesar hatibû. Ew vegeriya Romê û hîn kir ko Julius Caesar ew wek pêmavanê xwe salixdabû. Lê ew bi [[Marcus Antonius]] ve kete têkoşînê desthildariyê Împeratoriyê.
Pê têkoşînên herdu hêlan re bêserkeftî re di 43 b.z. de ewna Octavius, [[Marcus Antonius]] û [[Marcus Aemilius Lepidus]] li hev hatin û wan ''Triumvirate'' duyem pêk anîn. ▼
 
▲Pê têkoşînên herdu hêlan re bêserkeftî re di 43 b.z. de ewna Octavius, [[Marcus Antonius]] û [[Marcus Aemilius Lepidus]] li hev hatin û wan ''Triumvirate''Triumvîrat duyem'' pêk anîn.
Di 42 b.z. de Antonius û Octavian çûne [[Yewnanistan]]ê. Ewna li wir kujdarên [[Julius Caesar]] [[Brutus]] û [[Longinus]] re hatine hembera hev û ordiya Romê ewna bin xistin û Brutus hat kuştin. Li pê vê re wan kontrola împaratoriyê nav hev de parvekirin. Antonius [[Galya]], [[Hispanya]] û [[Îtalya]] da Octavius, [[Efrîka]] da [[Lepidus]] û bixwe çû [[Misir]]ê ba berdila xwe [[Kleopatra]]yê.▼
 
▲Di 42 b.z. de Antonius û Octavian çûne [[Yewnanistan]]ê. Ewna li wir bi kujdarên [[Julius Caesar]] [[Brutus]] û [[Longinus]] re hatine hembera hev û ordiya Romê ewna bin xistin û Brutus hat kuştin. Li pê vê re wan kontrola împaratoriyêÎmperatoriyê nav hev de parvekirin. Antonius [[Galya]], [[Hispanya]] û [[Îtalya]] da Octavius, [[EfrîkaAfrîka]] da [[Lepidus]] û bixwe çû [[Misir]]ê ba berdila xwe [[Kleopatra]]yê.
Di wê wextê de reqîbê wanî herî cidî Sextus Pompeius bû. Wî [[Sîcîlya]] kontrol dikir. Di sala 39 b.z. de jî bi peymanekê re Octavian heta penc salan [[senator]]îya wî ewleyî kiribû û desthildariya [[Sardûnya]], [[Korsîka]], [[Sîcîlya]] û [[Peloponnes]]ê dabû Sextus. Di sala 38 b.z. de Triumvirat bo penc salan dîsa hat dirêj kirin. Di 36 b.z. de Octavius Sîcîlya dest xwe xist û rojavaya împaratoriyê xiste bin serwerîya xwe. ▼
 
▲Di wê wextê de reqîbê wanî herî cidî Sextus Pompeius bû. Wî [[Sîcîlya]] kontrol dikir. Di sala 39 b.z. de jî bi peymanekê re Octavian heta penc salan [[senator]]îya wî ewleyî kiribû û desthildariya [[SardûnyaSardînya]], [[Korsîka]], [[Sîcîlya]] û [[Peloponnes]]ê dabû Sextus. Di sala 38 b.z. de Triumvirat''Triumvîrat'' bo pencpênc salan dîsa hat dirêj kirindirêjkirin. Di 36 b.z. de Octavius Sîcîlya dest xwe xist û rojavaya împaratoriyêÎmperatoriyê xiste bin serwerîyaserweriya xwe.
Antonius li Misirê bi [[Eşkanî]]yan re ceng dikir. Lê ew bi Kelopatra ve di wan cengan de bêserkeftî dibû. Di wê demê de desteka Antoniusa li Romê roj bi roj kêm dibÛ. Bi dawî di sala 32 b.z. de [[konsul]]itîya Antonius jê hat girtin û li hembera Misira Kleopatra hat şêr îlan kirin. Di şêrên dirêjên ko, ya herî girîngê [[Cenga Actium]] re,navbera wan re Octavius bi serkeftîya der ket û Antonius mir û [[Kleopatra]] jî xwe bi marekî kuştin da. Bi vê serfirazîyê re ew cenga hindira nêzî sed salî li Romê belavbûyî xelas bû. Wî heta mirina xwe komarîya ROmê karger kir û di sala 14 b.z. de jî mir. ▼
 
▲Antonius li Misirê bi [[Eşkanîeşkanî]]yan re ceng dikir. Lê ew bi KelopatraKleopatra ve di wan cengan de bêserkeftî dibû. Di wê demê de desteka AntoniusaAntonius a li Romê roj bi roj kêm dibÛdibû. Bi dawî di sala 32 b.z. de [[konsul]]itîyaitiya Antonius jê hat girtin û li hembera Misira KleopatraKleopatrayê şer hat şêr îlan kirinîlankirin. Di şêrênşerên dirêj dirêjênên ko, yayê herî girîngêgirîng ê [[CengaŞerê ActiumActiumê]] re,navbera wan re Octavius bi serkeftîyaserkeftiya der ketderket û Antonius mir û [[Kleopatra]] jî xwe bi marekî kuştin da. Bi vê serfirazîyêserfiraziyê re ew cenga hindira nêzî sed salî li Romê belavbûyî xelas bû. Wî heta mirina xwe komarîyakomara ROmêRomê karger kir û di sala 14 b.z. de jî mir.
Di jiyana wî de ji hêla senatoyê unvana Augustus hate dan wî. Navê mehêya şeşema di salnameya Romê de wek Sextilis bû bo şanazîya wî wek Augustus hat guhertin. Di sala 2. b.z. de jî unvana ''pater patriae'' (Bavê welatbavê ) hat dane wî.▼
 
▲Di jiyana wî de ji hêla senatoyê unvanainwana Augustus hate dan wî. Navê mehêyameha şeşemaşeşem dia salnameya Romê de wek Sextilis''sextilis'' bû bo şanazîyaşanaziya wî wek Augustus''augustus'' hat guhertin. Di sala 2. b.z. de jî unvanainwana ''pater patriae'' (Bavê welatbavêbavê welêt) hat dane wî.
[[Kategorî:Împaratorên Roma]]▼
 
▲[[Kategorî:ÎmparatorênÎmperatorên RomaRomê]]
 
{{Link FA|ceb}}
Ji "https://ku.wikipedia.org/wiki/Augustus" hatiye standin.