Kartaca: Cudahiya di navbera guhartoyan de

Content deleted Content added
MikaelF (gotûbêj | beşdarî)
BKurteya guhartinê tine
MikaelF (gotûbêj | beşdarî)
B sherê pûnîk, sherê pirrî...
Rêz 1:
[[Wêne:Carthage_column.JPG|thumb|300px|Xopanên Kartaca]]
'''Kartaca''' an jî '''Kartago''' ([[latinî]]: ''Carthago'', {{ar| قرطاج }}, [[yewnanî]] Καρχηδών ''Karkēdōn'';, bi zimanê [[fenîke]]: קרת חדשת ''Qart-Hadašt'' ango kurdî „dewleta Nû“) dewleteke dema [[Antîk]] li [[Afrîkaya Bakur]] nêzî îroj [[Tûnis]] serfirazî ajotî bû. Paytexta Kartacayê bi hevşêwe navê bû. Niştêwarên Kartacayê ji alîyê [[Împeratoriya Romê|romayiyan]] de wek [[pûnîpûnîk|pûniyanpûnikan]] (ji Fenîkeyê hat afirandî bû) dihat navandin. Ew dera Kartacayê serfirazî ajotî bû îroj di fransî de wek ''Carthage'', [[erebî]] jî wek قرطاج ''Qartaca'') tê navandin û li [[Tûnis]] e.
 
== Erdnîgarî ==
Rêz 18:
Dewletê hêza xwe ji komeştîyen xwe distand. Di [[4'emîn sedsala b.z.]] û [[3'emîn sedsala b.z.]] de kartacayiyan bi 400.000 nitewarên xwe ve dewleta herî dewlemenda dor [[Deryaya Navîn]] de bû.
 
Di navbera 280 b.z. û 275 b.z. de navbera Roma û koloniyan kartacayiyan de [[Cenga PirrîkPirrî]] derket.
 
Ji pê sê [[Cengên PûnîPûnîk]] hembera [[Roma]]yan re dewleta Kartacayan hilweşî bûn. [[Şerê PûnîPûnîk]] ê pêşin (264 b.z. - 241 b.z.) romayiyan ji kartacayiyan [[Sardînya]] û [[Korsîka]] standin.
 
[[Şerê PûnîPûnîk]] ê duyem de (218 b.z.– 202 b.z.) ji pê der ketina sefera [[Hannibal]] (Hanîbal) ser Romayê re derket. Wî bi artêşa xwe ve li Îtalyayê êrîşa Romayê kir û gelek cengan de bin xistin. Ceng li Afrîka dewam kir û Romayê bi dawî artêşa Hannibal li wir bin xist.
[[Wêne:Phoenician_colonies.jpg|thumb|400px|Nexşeya fenîkiyan û koloniyên wan]]
[[Şerê PûnîPûnîk]] ê sêyem (149 b.z. - 146 b.z.) bi dorpêçkirina romayiyan a bajarê [[Kartaca]]yê re dest pê kir. Ji pê dorpêçkirineke sê salan re Romayê bi serdarîya [[Publius Cornelius Scipio Aemilianus Africanus]] Kartaca di 146 b.z. de Kartaca, paytexta dewletê, dagir kir. 50.000 dimatîyên dana Romayan û ji pê re jî wek [[sklav]] hatin firotin. Bajar bi tûnî hat talan û xopan kirin.
[[122 b.z.]] de kartacayiyan dîsa hembera Romayê serîhildan. Bi dawî [[Julius Caesar]] pê derbaza textê bû re [[46 b.z.]] de Kartaca şûnda saz kir. Di [[29 b.z.]] 3000 kes li Kartacayê bicih bûn.