Şerê Sar: Cudahiya di navbera guhartoyan de

Content deleted Content added
Ferrus (gotûbêj | beşdarî)
Kurteya guhartinê tine
Ferrus (gotûbêj | beşdarî)
Kurteya guhartinê tine
Rêz 1:
'''Şerê sar''' (bi Inglîzî Cold War) binavkirina têkiliyên di nabera [[bloka rojavayê]] û [[bloka rojhilatê]] yên di salên [[1945]] - [[1990]]'ê ye. Herwiha Şerê Sar, heyama pevçûn, lihevnehatin, rikeberî û girjî ya navbera Welatên Yekgirtî yên Emrîkayê û Yekîtîya Komarên SowyetênSovyetên Sosyalîst û hevalbendên herduan ji salên nivî ya dehsala 40an heta destpêka dehsalên 90an ji sedsala 20ê ye. Hevalbendên WYEyê Ewrûpaya Rojava, Japon û Kanada bûn û yên YKSS jî Ewrûpaya Rojhilat û heyamekê jî Çîn bûn. Wekî tê zanîn bloka rojava di bin pêşengiya [[DYE]] û [[NATO]]'yê li dijî bloka [[SowyetSovyet]]ê di pêşbirk û têkoşîne de bû û bi hilweşîna Sowyetê ev nakokî û pêşbirk bi dawî bû. Bloka rojhilatê di bin pêşengiya Yekîtiya Komarên Sosyalîst ên Sowyetê (YKSS) û [[Pakta WarşawWarşova]] li dijî bloka rojava xwe parast û têkoşiya.
 
Bavê yan pêşengê vê polîtîkayê serokwezîrê DYE [[Harry S. Truman]] tê zanîn. Herdu blokan bi hev re rûbirû nediketin şer, lê bi metodên taybet bi hev re şerdikirin. Wekî bikaranîna welatên û rêxistinên neserbixwe, pêşbirk û şerê aborî, şerê psîkologîk, şerê îdeologîk hwd. Li ser şerê sar gelek fîlm, roman hatine holê. Dawiya şerê sar bi serkeftina bloka rojavayê hat û bloka rojhilatê hilweşiya.
Rêz 5:
==Dîrok==
===Destpêk===
Di [[Duwemîn SeraŞerê Cîhanê]] de Emerîka û Yekbûna Sovyet bi hev re hevkariyê dikirin da ku dewletên fasîst[[faşîst]] (ên wek Elmanyaya nasyonal-sosyalistsosyalîst, Îtaya[[Îtalya]] û [[Japonya]]) biskîninbişkînin, hevkariya her du welatan, bi dawî bûna serêşerê di sala 1945an de qediyabû. Di mijara ji nu ve avakirina Ewrûpa de, di nava her du hêzan de gelek bêahengî cêbûbû.
 
* Di sala 1947an[[1947]]an de Emerîka bi serokatiya Truman, ji bo ku Ewropa bikisînebikişîne hêla xwe, soz da ku ewê alîkariya hemî weatanwelatan bike yên ku hewl didin xwe ji komunîzmê[[komunîzm]]ê xeasxelas bikin.
* Di sala 1948an[[1948]]an de bi alîkarya serok [[Marshall]], Emerîka ji Ewropa re dest bi alîkariyên [[aborî]] kir û bi vî awayî xwest Ewropa bike hêla xwe. Bi reformên[[reform]]ên pereyê di nava Emerîka û Sovyetan [[krîz]] pêk hat û ev yek bû sedema gemaroya Sovyetan li dijî [[Berlîn]]: Êdî Emerîka nikaribû bi hêsanî alîkariya ElmanaElmanya bibûya. Lê li hemberî hemî dijwarî û rîskan, Emerîka alîkariya xwe ya aborî ji Berlîn re ne qedand, bi rêya balafiran[[balafir]]an xwarin û tistêntiştên din sandeşande Berlîn û ew tistantiştan ji ezmên ve cekiregihîştin erdê.
* Di sala 1949an[[1949]]an de Elmanya di nava Emerîka û Yekbûna Sovyet hate parvekirin, Elmanyaya rojava (alîgirê Emerîka) û Elmanyaya rojhilat (alîgirê Sovyetan) hatin avakirin. Di heman salê de yekbûyên eskerênleşkerên Ewropa [[NATO]] (alîgirê Emerîka) ji hate avakirin.
 
===Şerê Koreyê===