Keleha Cizîrê: Cudahiya di navbera guhartoyan de

'''Kela Cizîrê''' ji yek cihêji cihên dîrokî û kevnarekevnar liên [[Cizîr]]ê ye.

Li bakûrê Cizîrê li ber ava [[Dicle]] ye. Ev kelha xwedîyêxwediyê şatoyek[[şato]]yeke mezin, di dema [[Gudî]]yan de hatîyehatiye avakirin, piştî wan di demê [[Aşûrî]]’yanyan de ji novenû ve hatiye tamîr kirintamîrkirin. Salên pêşî yê [[îslamiyet]]ê de hindek tamîrat lê hatine kirin û di demê [[EbasiyanEbasî]]yan de jî cîyên xirab boyîn ji alîyêaliyê [[Emerê kurê Ebdilezîz]] ve hatîne tamîr kirin. Hindek ji vê kehlê bi sê qetî, hindek jî bi du qetî hatiye ava kirin. Tevayê kelhê di demê tekûziya xwe de 365 ode bo.

Di nava kelhê de zindanek jî heye, niho jî dimîne. Derîyê zindanê dinêre alîyê başûr. Dîwarên wê pir sitûr, avahîya wê girover, serê wê jî bi qûbbe hatîye çêkirin. Dû pencereyên wê yê dinêrin alîyê jiderve û çar derîyê wê hene. Nava zindanê 3-4 metre ye, wekî bîrekê fireh e serê wê jî qûbbe ye. Te gotin di demê berî îslamiyetê de ew zindan wekî cihê [[potperestî]]yê dihate kar anîn. Li bakûrê kelhê, di navbeyna kelhê û ava Dicle de valahîke heye ji wê valahîyê re tê gotin [[Rezê Mîran]]. Wekî ji navê wê jî tê fêhmkirin ev valahî heta demê [[1700]]’an jî bi cûre cûre darên fêkî, darên gûl û çîçek û cûre cûre ajalên kedî ve wekî baxçeyek yên ajalan[[ajal]]an xwe nîşan dida.