Diyarbekir (parêzgeh): Cudahiya di navbera guhartoyan de
Content deleted Content added
B robot serzêde kirin: mk:Диарбеќир (покраина) |
Ev gotar bû gotara Parêzgeha Diyarbekrê |
||
Rêz 18:
'''Diyarbekir''' (bi [[tirkî]]: ''Diyarbakır'') parêzgeheke [[Bakurê Kurdistanê]] ye. Serbajarê parêzgehê [[Amed]] e.
==Qezayên
*[[Diyarbekir (qeza)]] (tr: ''Diyarbakır''), 641.616 rûniştvan: [[Amed]], [[Pirînçî]] (senter: [[Qirxalî]])
*[[Bismil (qeza)]], gelhe 151.769, pîvana erdê 1.748 km² ye û navçe 60 km li başûrê rojhilatê bajarê Amedê ye: [[Bismil]], [[Tepabarawa]], [[Sînan]] (senter: [[Salata Jorîn]])
*[[Çêrmûg (qeza)]] (tr: ''Çermik''), gelhe 50.662, pîvana erdê 1.032 km² ye û li rojava yê bajarê Amedê ye e: [[Çêrmûg]] an [[Şamkuş]], [[Yogon]] (senter: [[Elos]])
*[[Çinar (qeza)]] (tr: ''Çınar''), gelhe 55.957, pîvana erdê 1.952 km² ye û li başûrê bajarê Amedê ye: [[Çinar]], [[Kîlvan]]
*[[Çinguş (qeza)]] (tr: ''Çüngüş''), gelhe 14.589, pîvana erdê 489 km² ye û li başûrê bajarê Amedê ye: [[Çinguş]]
*[[Pîran (qeza)]] (tr: ''Dicle''), gelhe 37.581, pîvana erdê 738 km² ye û navçe li bakûrê bajarê Amedê ye.: [[Pîran, Amed|Pîran]]
*[[
*[[Osmaniye (qeza)]] (tr: ''Ergani''), gelhe 87.182 e, 1.489 km² ye û li ser rêya Elezîzê û Diyarbekirê ye: [[Osmaniye]] ([[Kinikan]] (?) an [[Erxenî]]), [[Gûran]] (senter: [[Pîra Ehmed]])
*[[Hênê (qeza)]] (tr: ''Hani''), gelhe 28.459, pîvana erdê 415 km ye û li başûrê bajarê Amedê ye: [[Hênê]]
*[[Hazro (qeza)]]: [[Hazro]]
*[[Karaz (qeza)]] (tr: ''Kocaköy''), gelhe 13.660 e: [[Karaz]]
*[[Pasûr (qeza)]] an [[Qulb (qeza)]] (tr: ''Kulp''), gelhe 29.694 e: [[Pasûr]], [[Cixsê]] an [[Ciqs]], [[Aqçesîr]] (senter: [[Mehmedkan|Mehmedikan]]), [[Bahemdan]] (senter: [[Şêx Hemza]])
*[[Licê (qeza)]] (tr: ''Lice''), gelhe 18.696 e, pîvana erdê 1.083 km² ye û li başûrê bajarê Amedê ye: [[Licê]], [[Hezan]]
*[[Farqîn (qeza)]] (tr: ''Silvan''), gelhe 117.528 e, pîvana erdê 1.379 km² ye û navçe li rojhilatê bajarê Amedê ye. Bajar ciyekî kevn e û Kela [[Zembîlfiroş]] li vir e: [[Farqîn]] an [[Silîva]], [[Paşnîq]], [[Malabadî]]
Tevahîya gelhe herêmê 1.282.678 (1997) û 1.460.714 (2007)
=== Çiyayên herêmê ===
[[Qerejdax]] (1.919 m), [[Pîreceman]] (2.010 m), [[Mîhrap]] (2.100 m), [[Çiyayê Adem|Adem]] (2.100 m), [[Lîs]] (2.220 m), [[Suplis]] (2.280 m), [[Koz]] (2.283 m), [[Qirdîlek]] (2.350 m), [[Berbihîv]] (2.593 m), [[Andok]] (2.830 m)
=== Deştên herêmê ===
[[Gewran]] (Erxenî, 15.000 hektar), [[Qerexan]] (nêzî Qerejdax, 10.000 hektar), [[Deşta Diyarbekirê]] (40.000 hektar), [[Kîka]] (navbera Çinar û Bismilê, 25.000 hektar), Behremkî (Bismil, 18.000 hektar) û ber û berê çemê Dîcle ve jî pir deştên biçûk hene.
=== Çem û gol ===
Çemê Dîcle, çemê herî mezin ê herêmê ye. Çemê Embarê, Batman (Qulp û Farqîn), Medya (Çêrmûg) û Kalxane (Erxenî) jî yên din yê herêmê ne. Li Diyarbekirê golên siruştî tune ne. Golên bendavan wek Devegeçîdî, Qaraqaya, Qurtqaya, Ortavîran Goksu, Qralkizî û Gozegol.
Dîsa li Pasûrê, Çemê Sarumî, li Licê jî Çemê Şekiran hene.
=== Dewlemendiyên bin erdê ===
[[Hesin]] (asin), [[qirşûn]], [[çînko]], [[manganez]], [[asbest]], [[sifir]], [[barît]], [[fosfat]], [[malzem]]ên ji bo tuxla û kiremîdan, rijiya kevir û van salên dawiyê jî bi taybetî li hêla Farqîn û Bismilê damarên [[petrol]]ê jî hatine dîtin, lê ev hîn nehatine bikaranîn.
=== Babetên ajalan ===
Ji bilî heywanên kedî li herêmê, sewalên wek [[hirç]], [[çeqel]], [[rûvî]], [[kevroşk]] û babetên teyran jî, [[qertel]], [[legleg]], [[qijak]], [[kevok]], [[bilbil]], yên herî pir in ku karin li herêmê peyde bibin.
==Çavkanî==
| |||