Tengava Stembolê: Cudahiya di navbera guhartoyan de

Content deleted Content added
VolkovBot (gotûbêj | beşdarî)
B robot serzêde kirin: scn:Bosfuru
MikaelF (gotûbêj | beşdarî)
B +wêne
Rêz 1:
[[Image:Istambul and Bosporus big.jpg|thumb|240px|right|Tengava StenbolStenbolê - Jiji ezmên de]]
[[Image:Mk Istanbul SchwarzesMeer.jpg|thumb|240px|Tengav ber DeryaDeryaya Reş]]
[[Wêne:Most Bosfor Istambuł RB1.jpg|thumb|240px|Pira Bosforê]]
[[Image:Karte_bosporus.jpg|thumb|180px240px|Tengava StenbolStenbolê di sala [[1888]]'an de]]
'''Tengava StenbolStenbolê''', an jî '''BoğaziçiBosfor''' (bixwûne, boxazîçî), an jîtr: ''Boğaziçi'Bosphorus'''(bixwûne, bosforus[bilêvkin: Boxazîçî]) tengava [[Ewropa]] û [[Asya]] li hev vediqatîne ye. Ew [[DeryaDeryaya Reş]] û [[DeryaDeryaya Marmara]] digîhîna hev, li ser [[Tengava ÇanakkaleÇanakkaleyê]] re jî digîhine [[DeryaDeryaya EgeÊge]] û [[DeryaDeryaya Navîn]]. Dirêjahîya xwe 30 km, firehîya xweya herî biçûk di nevbara [[Kandilli]] û [[Aşiyan]] de bi 700 m ye. Nevbara [[Anadoluhîsari]] û [[Rumelîhîsari]] jî 750 m ye. Kûr bûna wê di 36 m. de heta 124 m. heye.
 
Li dor Tengavê, di Stenbolê da, kêmzêde 13 milonmilyon kes dijî yene.
'''Tengava Stenbol''', '''Boğaziçi'''(bixwûne, boxazîçî), an jî '''Bosphorus'''(bixwûne, bosforus) tengava [[Ewropa]] û [[Asya]] li hev vediqatîne ye. Ew [[Derya Reş]] û [[Derya Marmara]] digîhîna hev, li ser [[Tengava Çanakkale]] re jî digîhine [[Derya Ege]] û [[Derya Navîn]]. Dirêjahîya xwe 30 km, firehîya xweya herî biçûk di nevbara [[Kandilli]] û [[Aşiyan]] de bi 700 m ye. Nevbara [[Anadoluhîsari]] û [[Rumelîhîsari]] jî 750 m ye. Kûr bûna wê di 36 m. de heta 124 m. heye.
 
Li ser [[Boğaziçi]]yêTengava Stenbolê 2du piran hêne. Li wan yek [[Pira BoğaziçiBosforê]] ye, dirêjahîya xwe 10741.074 m. ye. Di [[1973]] de hat çêkirin. Piraya din jî [[Pira Fatih Sultan Mehmet]] e. Dirêjahîya wê jî 10901.090 m. ye û 1988 de hat temam kirintemamkirin. Li ser çêkirina pirakê sêyem jî li [[Tirkiye]] gotgot berê dehêne.
Li dor Tengavê, di Stenbolê da, kêmzêde 13 milon kes dijî ye.
 
Di Boğaziçiyê de rêhesinakê tengavê di bin avê re derbaz ke, bi navê [[MarmarayMarmara]], jî tê çêkirin e. Gorî planan ew dike di [[2008]]an de varê temam kirin. 1,.400 m. kûr bûna kê 55 m. de dike [[Boğaziçi]] ye derbaz bike.
Li ser [[Boğaziçi]]yê 2 piran hêne. Li wan yek [[Pira Boğaziçi]] ye, dirêjahîya xwe 1074 m. ye. Di [[1973]] de hat çêkirin. Piraya din jî [[Pira Fatih Sultan Mehmet]] e. Dirêjahîya wê jî 1090 m. ye û 1988 de hat temam kirin. Li ser çêkirina pirakê sêyem jî li [[Tirkiye]] gotgot berê dehêne.
 
Di Boğaziçiyê de rêhesinakê tengavê di bin avê re derbaz ke, bi navê [[Marmaray]], jî tê çêkirin e. Gorî planan ew dike di [[2008]]an de varê temam kirin. 1,400 m. kûr bûna kê 55 m. de dike [[Boğaziçi]] ye derbaz bike.
 
==Nav==
BosphorusBosfor di [[Yewnanî]] de ''bosphoros''(''Βόσπορος''), bigumanî ''Phôsphoros'' de ango "bihurka ga" de tê ye.
[[Image:Mk Istanbul SchwarzesMeer.jpg|thumb|Tengav ber Derya Reş]]
 
==Dîrok==
Gorî [[Erdnasîvan]]an berê DeryaDeryaya Reş deryakê hundur, wek golakê bû. Paş sîpan helîyan şinda, şîpakê lez di [[DeryaDeryaya Reş]] de berva [[DeryaDeryaya Marmara]] çû, û ji bo wê BosphorusBosfor pêk hat.
 
[[Image:Karte_bosporus.jpg|thumb|180px|Tengava Stenbol di [[1888]] de]]
 
Ji bo Tengava StenbolStenbolê [[DeryaDeryaya Reş]] û [[DeryaDeryaya Navîn]] digîhîştîna hev, di dîrok de gelek gerîng bû. Ji bo wê [[ConstantineKonstantîn I]] padişahî [[Roman]] di [[330 b.z.]] li wê derê dî û li wir bajarê [[CanstantinopleKonstantînople]] çêkir. Paş re jî bû paytexta [[Împaratoriya Romayê Rojhelat]]. Di [[1453]]an vir de jî, paş [[Mehmet II]] ew dera dagir kir şinda, bû Îstanbul û paytexta [[ÎmparatoriyaÎmperatoriya Osmanî]] ye.
 
==Îroj==
Ji bo cîh xwe, nevbara Ewropa û [[Asya]] de ye û ji bo barkêşî deryan, li ser wê gelek ceng bûbûn. Bi taybatî [[Şerê Cîhana Yekemîn]] de, ji bo ew derê kontrol kin [[Dijwarên Hevalbendî]](İttifak) êrîşa [[Tengava Çanakkale]] û wir kirin. Lê nikanîn dest xwe xin. Dûv şerê re di [[1936]]an de bi [[Peyvname Montreux]] re kontrol bi temamî dest [[Tirkiye]] de ma.
 
==Giredanê Derder==
*[http://www.turkeyhandbook.com/showpage.php?cid=50 Di pirtûkoka Tirkiye de Tengava Stenbol]