''' Xalit Begê [[Cibirî]]''' damezrêner û serokê [[rêxistinaRêxistina Azadî]] bû.
Di sala [[1882 da]]'î li [[Gimgim]]a [[Mûş]] ê hatîyehatiye dinêcîhanê. Ji eşîra [[malaMala Sur]] (Mala Sûwar) e.
Di dibistanên leşkerî ênyên OsmanîOsmaniyan yade da dixwûnedixwîne, dibe [[Mîralay]]. Ew û [[Şêx Seîd]] him pisxaltîyêpisxaltiyê hevinhev in him jî ew bûrayebûrayê Şêx Şêxêe.
Demekî Lili filîstêneFilistinê dixebete,dixebite. [[Şerê Cîhanê yê 1.]] dade li [[ErzûrûmErzirom]] eê û li [[Agirî]] dayê, dijî [[Rûs]]an şer dike. [[Piştî qirkirinaKomkujiya ErmenîyanErmeniyan]] dikeve nav hewildanahewldana rêxistanarêxistina Kurdan. Di sala [[1920]]'î an dade wek mîralay li Erzorom êErziromê desdest bi xebate dike.
Di sala [[1921]]'î an dade Rêxistina Azadî yêAzadiyê dadimezirînin. Di vî rêxistinarêxistinê dade gelek Şêxşêx û mîrên kurdan cîhcih digredigirin. Bi Taybetîtaybetî jî, Mebûsê [[Bedlîs]]ê [[Ûsiv ZîyaZiya]] di warê rêxistînabirêxistinkirina gel dade ristek mezin dilîze,. jiJi xwe ber vîvê yekê jî di gelek çavkanîyaçavkaniyan dade Xalid Beg him wek serok him jî wek berpirsîyareberpirsiyarê leşkerî, [[Yûsiv Zîya]]Ziya jî wek berpirsîyareberpirsiyarê sîyasîsiyasî tê rava kirinravekirin. LeLê mixabin hîn gelek derfetên lêkolînên li ser vê rêxistinê danîne û hîn gelek tişt baş nayê zanîn.
Di [[14'ê nîsanaavrêlê]] [[1925 da]]'î li BedlîsîBedlîsê bi tevtevî û Ûsiv ZîyaZiya 4çar hevalên xwe ênyên din tên dardakirin.
[[1925]]’de heta çirkeya dawîyê jî jibo [Kurdistan|Kurdistanek]] serbixwe xebitî û goncan bi [[Kemalîst|Kemalîstan]] re qebul nekir. Li Betlisê berê kû wî li sêdarê bidin wuha digot:▼
:“Ez li hemberê we ne tenê me, li pist min, li Îranê, li Mezopotamya’yê û li Tirkîyê neteweyaka mezin a Kurd di jît. Hûn îro min ji hêlê derdixin lê bas bizanin kû sibê wê sibê nevîyên me we ji nav bin”. ▼
▲Ew heya Çileya dawî ya [[1925]]’de’î, hetaango çirkeyaheya dawîyêdawiya jîjiyana jiboxwe ji bo [Kurdistan|Kurdistanek]] serbixwe xebitî û goncan bi [[Kemalîst|Kemalîstan]] re qebulqebûl nekir. LiGorî rojnameyên Tirkan ên wê demê û qeydên fermî, li BetlisêBedlisê berêberiya kû wî li sêdarê bidin wuhawiha digot:
:(Karşınızda yalnız değilim. Arkamda, İran, Mezopotamya ve Türkiye’de muazzam bir Kürt Ulusu bulunmaktadır. Bugün beni asıyorsunuz, fakat hiç şüphemiz yoktur ki yarın torunlarımız da sizi yok edecektir.)
▲:''“Ez li hemberê we ne tenê me,. liLi pistpişta min, li Îranê[[Îran]]ê, li Mezopotamya’yê[[Mezopotamya]]yê û li Tirkîyê[[Tirkiye]]yê neteweyaka mezin a, Kurd di jîtdijî. Hûn îro min ji hêlêholê derdixinradikin lê basbaş bizanin kû sibê, wê sibê nevîyênneviyên me we ji nav bin”.''
