Medreseya kurdî: Cudahiya di navbera guhartoyan de

 

Tesîra Medreseya Kurdi li ser civata kurd, pir zêde çêbûye. Lewra ew medrese ji sazgehtîtiya olî zêdetir, bo Kurdan bûbû qada nijadî û kurdperweriyê. Ji ber hindê çi tiştên Kurdan ên pîroz hebûne, pê hatine parastin û tê de hêwirîne.

 

Medrese, ji bo Kurdan hem dibistan, hem xwendegeh û hem jî unîwersîte bûne. Herweha ew mîna barîgehên parastinê, dadgeh û şaneşêntiya kêfxweşiya serbestiyê bûne.

Medrese ji her kesî re vekirî bûne û berambertiya tê de çu carê rê nedaye ku kes xwe li ser kesekî din mezin bike, yan kotekî bike û teşqeleyan derbixîne. Ji şênîtiya toreya kurdî û livaka wê zêdetir, medrese devera pêbawerî û piştrastkirinê bûne. Medrese hertim şênîka civata Kurd, li gund û bajarên Kurdistanê bûne.

 

Zimanê medresê yê resmî kurdî bûye, lê zimanê xwendinê erebî bûye. Çendî ku bi dehan pirtûkên bi zimanê erebî tê de dihatine xwendin jî, wergera wan tevek ji xwendevanan re bi zimanê kurdî dihate kirin.

Îcar ev yeka han dibû sedem ku zimanê kurdî bi pêş ve biçûna û xurttir bibûna. Çi di warê olî ango şerî‘et, Hedîs, Tefsîr û Eqîde, wekî din jî weke Serf û Nehw, Mentiq, Istî‘are, Mûnazere, Usûl û gelek şaxin din yên zanistiyê bûna, zimanê kurdî xwe jê re bi qîmê mişt dikir û şroveya wan tevek bi kurdî dihatine kirin.

 

 

 

Rola ango dilqê zanayên Kurd di pêşveçûna Doza Kurdî de, pir mezin bûye. Dema em dibêjin “alim“ ango kesê zana, hertim xwe berpirsyar dibîne û dilipike ku wê berpirsyariya xwe bîne cih.

 

Ez bi xwe di vî warî de dîdevanê pir tiştan im û rêveçûna jiyanê jî bi me gişan daye nîşandan ku me Kurdên Bakûr jiyana xwe, ziman, tore û hebûna xwe bi du tiştan heta îro parastiye ku yek jê desthelatiya feodalî bû ango eşîrtî, ya din jî Medreseyên Kurdistanê bûne. Eger ne ew herdu tişt bûna, niha aqûbeta Qibtiyên Misrê hatibû serê me jî.

 

 

Ew saziya bi navê MEDRESEYA KURDÎ ku hetanî nîvê Sedsala Bîstî jî hebûna xwe diparast, lê xasma jî piştî [[Cunta Leşkerî]] ya 1980yî hema bêje bi temamî ji holê hate rakirin, li ser bingeheke pir xurt hatibû damezirandin û tê de gelek şaxên zanistiyê yên cuda dihatin xwendin.

Niha eger mirov bipirse ka wateya peyvika rabest û kemerbestê çi ye, ji bilî hinek zanayên hêla Medreseya Kurdî, zêde kes pê nizane. Dema serdarê leşker dibêje rabest, leşker tev rêz dibin û didkevin kemerbestê. Ev herdu peyv jî, ji sed salî zêdetir e ku ji aliyê gorbihişt [[Şêx Fethulah Werqanisi]] ve hatine bikaranîn.

 

 

- Kovara [[Nûbihar]], lêkolîna [[Zeynelabidîn Zinar]], Stockholm 15 11 2007