Împeratoriya Osmanî: Cudahiya di navbera guhartoyan de
Content deleted Content added
Kurteya guhartinê tine Etîket: Betalkirina destî Betalkirî Guhartina dîtbarî Guhartina mobîl Guhartina malpera mobîl Disambiguation links |
Balyozxane (gotûbêj | beşdarî) B Reverted 1 edit by 212.183.49.73 (talk) to last revision by Balyozxane (TwinkleGlobal) Etîket: Xist şûnê Betal bike Betalkirî Disambiguation links |
||
Rêz 1:
{{bêçavkanî}}
{{Infobox Dewleta dîrokî
| nav kurdî = Împeratoriya Osmanî
| nav = Osmanlı İmparatorluğu
Line 42 ⟶ 43:
| paşê1_rûpel =
}}
'''Împeratoriya Osmanî''' an jî bi fermî: '''Dûgela Berz a Osmanî''', dewleteke dîrokî ye, û şe eşirêten [[Tirk]] derketîye.
[[Wêne: Sultans of the Ottoman Dynasty.jpg|thumb|Siltanên Osmanîyan]]
==Dîrok==
Osmanî bavikekî tirk ji [[Oxiz]]an e, navê bavê ku navê xwe dayê vî bavikî [[Osman]] bû. Di sedsala 13em û 14em de wekî mîrîtiyeke biçûk li sînorên [[Bîzans]]a ku êdî lawaz bû de bi cih bû. Di demeke kurt de li hemberî Bîzansê xwe birêxistin kir û serkeftinên leşkerî bi dest xistin. Dîsa bi riya siyaseta xwe ya bi bavikên cîran re erdê xwe mezin kir. Di nîşana 1453an de [[Konstantînopolîs]] ([[Stembol]]) bi dest xist û kir paytexta xwe.
Bi giştî 36 siltanên osmaniyan çêbûn. Osmanî di sedsala 16em û şûn de êdî bi pêş neketin. Di sedsala 18em û 19em de êdî gelekî lawaz bûn, herçend di sedsala 19em de hewl ji bo guhartinan hatiye dayîn û reform jî hatiye kirin êdî di dawiya sedsala 19em û di serê sedsala 20em de Osmanî bi navê [[Zilamê Nexweş ê Ewropayê]] dihate nasîn. Bi derbeya Jon Tirkan (1908) desthilata Osmaniyan kete bin destê [[Îtihad û Teraqî]]yê. Ew di [[şerê cîhanê yê yekem]] de di aliyê [[Elmanya]]yê de cih girtiye. Di dema şer de qirkirineke herî mezin ya cîhanê{{Çavkanî hewce ye}} li dijî [[ermenî]] û [[mesîhî|mesîhiyên]] din pêk aniye. Piştî şer bi dawî dibe osmanî têk çûye û qedera wan ketiye destê hêzên serketî yên mîna [[Fransa]] û [[Brîtanya]]yê. Bi dûçûna yek ji avakerên dewleta Iraqê ya modern Abdulmuhsin Sadun; sedema mezintirîn ya parçebûna Osmaniyan ew e ku tirkan heq û hiqûqa gelên din ên osmanî înkarkirin.<ref>Kerkük, Tarih, politika ve etnik yapı-Kemal Mazhar Ahmed, Weşanên Avestayê, r:193</ref> Piştî şerê azadîxwaz ê tirkan [[komara Tirkiyeyê]] hate damezirandin û bi awayekî fermî împeratoriya osmaniyan di sala [[1923]]an de bi dawî bû.
== Mijarên têkildar ==
|