Okyanûsa Hindî: Cudahiya di navbera guhartoyan de

Content deleted Content added
Penaber49 (gotûbêj | beşdarî)
Kurteya guhartinê tine
Etîket: Guhartina mobîl Guhartina malpera mobîl Guhartina mobîl a pêşketî
Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9
Rêz 11:
Gelek taybetmendiya Okyanûsa Hindî wî cûda dike. Okyanûs Hindî bingeha [[Ava Germ a Tropîkî]] ya mezin pêk tîne, ku dema bi atmosferê re têkildar dibe, hem li herêmê hem jî li gerdûnî bandorê li avhewa dike. [[Asya]] hinardekirina germahiyê asteng dike û rê li ber venekirina termokîna Okyanûsa Hindî digire. Ew parzemîn di heman demê de mûsona Okyanûsa Hindistanê, ya herî bihêz a li ser Dinyayê dimeşîne, ku dibe sedema guherînên demsalî yên mezin di herikên deryayê ku di nav de berevajîkirina Pêla Somalî û Herika Mosonê ya Hindî heye. Ji ber gera Walkera Okyanûsa Hindî, rojhilatên ekvatorî yên domdar tine. Bilindahiyên avê li nêzîkê [[Kevana Afrîka]] û [[Nîvgirava Erebistanê|Nîvgirava Erebî]] li [[Nîvkada Bakur]] û li bakurê bayên bazirganî li [[Nîvkada Başûr]] pêk tên.<ref>{{Cite journal|last=Schott|first=Friedrich A.|last2=Xie|first2=Shang-Ping|last3=McCreary|first3=Julian P.|date=2009-01-27|title=Indian Ocean circulation and climate variability|url=http://dx.doi.org/10.1029/2007rg000245|journal=Reviews of Geophysics|volume=47|issue=1|doi=10.1029/2007rg000245|issn=8755-1209}}</ref>
 
Avhewaya bakurê ekvatorê di bin bandora hewaya mûsonê de ye. Bayên bakur-rojhilat ên xurt ji cotmehê heta nîsanê dewam dikin. Ji gulanê heta cotmehê bayê başûr û rojava serdest dibe. Li Deryaya Ereban, Mûsona tund baran dibarîne ser parzemîna Hindistanê. Li nîvkada başûr, ba bi gelemperî nermtir in, lê bahozên havînê yên li nêzî Mauritius dikarin dijwar bin. Dema ku bayê mûsonê diguhere, carinan bager li peravên Deryaya Ereban û [[Behra Bengalê]] dikevin.<ref>{{Cite web|url=https://web.archive.org/web/20010802084832/http://oceanographer.navy.mil/indian.html|title=Indian Ocean Facts|date=2001-08-02|website=web.archive.org|access-date=2022-01-25|archive-date=2001-08-02|archive-url=https://web.archive.org/web/20010802084832/http://oceanographer.navy.mil/indian.html|url-status=bot: unknown}}</ref> Nêzîkî ji sedî 80 ji barana salane ya giştî li Hindistanê di havînê de diqewime û herêm ew qas bi vê baranê ve girêdayî ye ku di pêşerojê de gelek şaristanî jiber van baran ên zêde winda bûne.
 
Guherbariya mezin a di [[Monsona Havînê]] ya Hindistanê de jî ji pêş-dîrokî de qewimiye, bi qonaxek bihêz, şil a bi 33.500–32.500 BPyê; qonaxek qels û hişk 26.000–23.500 BZ; û qonaxek pir qels a bi 17.000–15.000 BPyê, ku bi rêzek bûyerên gerdûnî yên dramatîk ên wekî [[Bølling-Allerød]], [[Heinrich]] û [[Younger Dryas]] re têkildar e.<ref>{{Cite book|url=http://dx.doi.org/10.2307/j.ctt1gxp7rg.41|title=Govin Chunder Dutt, et al.|last=Dutt|first=Govin Chunder|date=2012-06-25|publisher=Anthem Press|pages=295–301}}</ref>