Prostat: Cudahiya di navbera guhartoyan de
Content deleted Content added
BKurteya guhartinê tine |
BKurteya guhartinê tine |
||
Rêz 6:
== Erk û pêkhateya prostatê ==
Di laşê mirov de qebareya asayî ya rijenê prostat bi qasê qebareya goga golfê ye.Prostat bi pêkhateya îsfencî ye<ref name="McGraw-Hill"> Losos, J., Mason, K., Johnson,G., Raven, P., & Singer, S. (2016). Biology (11th ed.). New York, NY: McGraw-Hill Education.</ref>. Giraniya prostata asayî bi qasî 40 gram e<ref name=" Essentials of Medical Physiology">Sembulingam, K., and Prema Sembulingam. Essentials of Medical Physiology. 6th ed., Jaypee Brothers Medical Publishers, 2012.</ref>.Rijênê prostat ji [[lûsemasûlke]] û şaneya derdanê pêk tê<ref name="OpenStax, Biology"> Rye, C., Wise, R., Jurukovski, V., Desaix, J., Choi, J., & Avissar, Y. (2017).Biology. Houston, Texas : OpenStax College, Rice University,</ref>. Ji bo avêtinê (bi înglîzî: ''ejaculation''), hêza serekî ya bo paldana [[sperm]] û [[Tovav|tovavê]], ji lûsemasûlkeyên prostatê tê bi destxistin. [[Şane (biyolojî)|Şaneya]] derdanê, şileyek mîna şîr berhem dike. Di nav şileya şîrî de ji bo destxistina [[ATP]], asîda sîtrad heye<ref name="visualizing-human-biology">Ireland, K. A. (2010). Visualizing Human Biology (3rd ed.). Hoboken, NJ: John Wiley & Sons.</ref>. Herwisa şileya prostatê hin [[enzîm]] û [[dijepeydaker]] (bi înglîzî: ''antigen'') taybet jî lixwe digire<ref name="OpenStax, Biology"/>. Di nav şileya prostatê de enzîma meyînê heye. Ev enzîm fîbrînojena ji [[Çikildana tovavê|çikildanên tovavê]] diguherîne bo fîbrînê, bi vî awayê meyîna tovavê rû dide. Bi meyîna tovavê sperm hê hêsantir li dîwarê coga zaûzê ya mê dizeliqin û ber bi coga hêkê dilivin<ref name="VILLEE"> Solomon, E., Martin, C., Martin, D., & Berg, L. (2015).Biology. Stamford: Cengage Learning.</ref>. Li prostatê dijepeydakerek taybet a bi navê PSA (bi înglîzî: ''prostate specific antigen'') tê derdan. PSA enzîmek hilweşînerê proteînan e. Di dema avêtinê de tovav dimeyînê, lê çend
Di dema avêtinê de [[Masûlke|masûlkeyên]] guşer (bi înglîzî: ''sphincter muscle'') ên prostat û [[Mîzdank|mîzdankê]], coga mîzerêyê heta mîzdankê digirin, bi girtina coga mîzerêyê, rê li ber sperm û tovavê tê girtin ko ber bi nav mîzdankê neherikin. Dema mîzkirinê, îcar masûlkeyên prostatê, cogên tovavê digirin nahêlin mîz tevlê tovavê bibe.<ref>https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK279291/</ref> Ango di laşê mirov de avêtin û mîzkirin di heman demê de rû nade.
== Nexweşiyên protstatê ==
=== Girbûna prostatê ===
Di temenê kaltiyê de, bi taybetî piştê temenê 60 saliyê prostatê hin mirovan gir dibe û diwerime<ref name="OpenStax, Anatomy & Physiology">Betts, J., Desaix, P., Johnson, E., Johnson, J., Korol, O., & Kruse, D. et al. (2017). Anatomy & physiology. Houston, Texas: OpenStax College, Rice University,</ref>.
=== Şêrpenceya prostatê ===
[[Şêrpence|Şêrpenceya]] prostatê yek ji şerpenceyên herî belavî ye di nav zilaman de. Di navbera girbûna prostatê û şêrpenceya prostatê de tu pêwendî nin e. Ango dibe ko prostat gir bibe lê bi şêrpenceyê nekeve<ref name="OpenStax, Anatomy & Physiology"/>. Di [[Xwîn|xwînê]] de bilindbûna asta rêjeya xestiya PSA, yek ji nîşaneyên giring e bo egera nexweşiya şerpenceya prostatê. Hin caran şêrpenceya prostatê gir dibe, paşê bêyî ko gir bibe an jî biguhere bi salan li heman cihê xwe de dimîne. Lê hin caran jî [[Xane|xaneyên]] şêrpenceyî roj bi roj zêde dibin û bi navbeynkariya [[Lûleya xwînê|lûleyên xwînê]] û [[Sîstema lîmfê|lûleyên lîmfê]], belavî laş dibin. Xaneyên şêrpencegirtî di endamên wekî [[Demaxê mirov|mejî]] [[hestî]] û [[Pişika mirovî|pişik]] de cih dibin û dest bi [[Dabeşbûna xaneyê|dabeşbûna mîtozê]] dikin, ango ewan endaman jî tûşê şêrpenceyê dikin. Şêrpenceya prostatê bi neştergeriyê, bi [[Hormon|hormonan]] an jî bi rêka radyoterapî tê saxkirin<ref name="VILLEE"/>.
[[Wêne:Benign Prostatic Hyperplasia nci-vol-7137-300 ku.jpg|thumb|486x486px|Prostata werimî mîzerêyê dişidîne, mîz di nav mîzerêyê de bi dijwarî derbas dibe.]]
[[Wêne:Digital rectal exam nci-vol-7136-300 ku.jpg|thumb|302x302px|Prostat li bin mîzdankê li pêşiya [[Tortorîk|tortorîkê]] de cih digire,loma nexweşiyên prostatê bi tilî ji aliyê komê (anus) ve tê kontrolkirin.|center]]
|