Guherîna avhewayê: Cudahiya di navbera guhartoyan de

Content deleted Content added
MikaelF (gotûbêj | beşdarî)
B OK?
MikaelF (gotûbêj | beşdarî)
B germahiya germê? = germahî?
Rêz 4:
'''Guherîna avhewayê''', '''guherîna seqayê''' yan jî '''germbûna cîhanî''', germbûna hewayê ye ku ji ber gazên serayê û zêdebûna gazên [[karbondîoksîd]] li seranserê cîhanê çêdibe. Her çend di serdemên berê yên guherîna avhewayê hebin jî, ji nîvê sedsala 20an û vir ve mirovan bandoreke bêmînak li ser sîstema avhewayê ya li seranserê cihanê pêk anîne û bûne sedem ku di asta global de guhertin çêbibe.
 
Sedema herî mezin a germbûnê, belavkirina gazên serayê ye ku bi giranî karbondîoksîd ({{CO2}}) û gazê [[metan]] e. Bi tevkariyên zêde yên çandinî, bêdaristanî û reaksiyonên kîmyewî yên di hinek pêvajoyên hilberînan de, bikaranîna şewata [[sotemeniya fosîl]] ([[komir]], [[petrol]] û [[gaza xwezayî]]) ku ji bo xerckirina enerjiyê tê bikaranîn, çavkaniya sereke ya van [[emîsyon]]an e. Heta îro sedemên ku rasterast bi destê mirovan a guheztina avhewa ji aliyê ti saziyek zanistî ya neteweyî an navneteweyî ve nehatiye nîqaşkirin.<ref>{{Cite web|url=https://climate.nasa.gov/scientific-consensus|title=Scientific Consensus: Earth's Climate is Warming|website=Climate Change: Vital Signs of the Planet|access-date=2021-10-10}}</ref> Germahiya germê, berga berfê ku germahiya rojê tê li ser rûyê erdê paşve vedigerine winda dike, sînorên erd û okyanûsa û karbonê zêde dike. Li bejahiyê, ku germahî bi qasî du caran, bi qasî navîna gerdûnî zêdetir bilind bûye, çol berfireh dibin, pêlên germahiyê û şewata li daristanan belav dibin.<ref>{{Cite journal|date=1996|title=IPCC 96: Communication on the Fast Track. IPCC 96 Proceedings|url=http://dx.doi.org/10.1109/ipcc.1996.552574|journal=IPCC 96 Communication on the Fast Track IPCC 96 Proceedings IPCC-96|publisher=IEEE|doi=10.1109/ipcc.1996.552574}}</ref> Zêdebûna germa îro li [[Antarktîka|Antarktîkayê]] jî ku bûye sedema helandina [[permafrost]]ê û windabûna qeşa ya deryayê, zêde bûye.<ref>{{Cite web|url=http://dx.doi.org/10.5194/egusphere-egu2020-164|title=Causes and consequences of Southern Ocean change: the IPCC SROCC assessment|last=Meredith|first=Michael|last2=Sommerkorn|first2=Martin|date=2020-03-23|website=dx.doi.org|access-date=2021-10-10|last3=Cassotta|first3=Sandra|last4=Derksen|first4=Chris|last5=Ekaykin|first5=Alexey|last6=Hollowed|first6=Anne|last7=Kofinas|first7=Gary|last8=Mackintosh|first8=Andrew|last9=Melbourne-Thomas|first9=Jess}}</ref> Ji ber zêdebûna germê rêjeya dûkela avê zêde bûye û ev jî dibin sedemên bahoz û bûyerên hewayî ya zêde. Zêdebûna germê bandoreke xerab li ser ekosîsteman dike. JiberJi ber germahiya zêde celebên ajalan ku li Antarktîkayê dijîn ji ber koçbûnî yê xelas dibin.<ref>{{Cite web|url=https://19january2017snapshot.epa.gov/climate-impacts/climate-impacts-ecosystems|title=Climate Impacts on Ecosystems|last=US EPA|first=OA|website=19january2017snapshot.epa.gov|language=en|access-date=2021-10-10}}</ref>
 
==Bêjenasî ==