Guherîna avhewayê: Cudahiya di navbera guhartoyan de
Content deleted Content added
Kurteya guhartinê tine Etîket: Guhartina mobîl Guhartina malpera mobîl Guhartina mobîl a pêşketî |
Kurteya guhartinê tine Etîket: Guhartina mobîl Guhartina malpera mobîl Guhartina mobîl a pêşketî |
||
Rêz 13:
[[Wêne:Land vs Ocean Temperature.svg|thumb|300px|înfografîka germahîya rûyê erdê ku ji germahîya rûyê derya zûtir zêde bûye, dide nîşan.]]Datasetên amûran ên ku bi awayekî serbixwe hatine hilberandin, nîşan didin ku pergala avhewayê germ dibe. Deh salên 2011-2020 li gorî dema bingehîn a berî pîşesaziyê a salên 1850-1900an, 1,09 °C cîhan gerim bûye. Germahiya rûyê erdê ji bo deh salan 0,2 °C zêde bûye û di sala 2020an de bi zêdebûna pîşesaziyê re germahiya rûyê erdê 1,2 °C bilind dibe. Ji sala 1950an û vir ve hejmara roj û şevên sar kêm dibe û hejmara roj û şevên germ zêde bûne.<ref>{{Cite journal|date=2016-03-04|title=Your estimate is not inconsistent with IPCC AR5|url=http://dx.doi.org/10.5194/acp-2016-30-rc3|doi=10.5194/acp-2016-30-rc3}}</ref>
Di navbera sedsala 18an û heya nîvê sedsala 19an de germahiya torê zêde çênebû. [[Proksiyon]]ên avhewayê, çavkaniyên agahiyên avhewayê yên ji arşîvên xwezayî yên wekî dar û qalibên qeşayê, nîşan didin ku guherînên xwezayî bandorên destpêkê yên Serdema Pîşesaziyê, kêm dike.<ref>{{Cite journal|date=1996|title=IPCC 96: Communication on the Fast Track. IPCC 96 Proceedings|url=http://dx.doi.org/10.1109/ipcc.1996.552574|journal=IPCC 96 Communication on the Fast Track IPCC 96 Proceedings IPCC-96|publisher=IEEE|doi=10.1109/ipcc.1996.552574}}</ref> Qeydên termometrê di sala 1850an de dest bi vegirtina gerdûnî kirin. Modelên dîrokî yên germbûn û sarkirinê, mîna Anomaliya Avhewayê ya Serdema Navîn û Serdema Cemedê ya Biçûk, di heman demê de li herêmên cuda neqewimîn, lê dibe ku germahî bi qasî yên dawiya sedsala 20an de li herêmên bi sînor gihaştine asta bilind.<ref>{{Cite journal|date=2016-03-04|title=Your estimate is not inconsistent with IPCC AR5|url=http://dx.doi.org/10.5194/acp-2016-30-rc3|doi=10.5194/acp-2016-30-rc3}}</ref> Germahiya wekî demên pêşdîrok, ''Paleocene-Eocene Thermal Maximum'', xelekên berê yên germbûna gerdûnî pêk hatine. Lê zêdebûna germê û {{CO2}} ya nûjen tê dîtin du kombûn ew qas bilez e ku tewra bûyerên jeofîzîkî yên nişkayî yên ku di dîroka Erdê de qewimîne jî nêzî rêjeyên heyî nabin.<ref>{{Cite journal|date=1996|title=IPCC 96: Communication on the Fast Track. IPCC 96 Proceedings|url=http://dx.doi.org/10.1109/ipcc.1996.552574|journal=IPCC 96 Communication on the Fast Track IPCC 96 Proceedings IPCC-96|publisher=IEEE|doi=10.1109/ipcc.1996.552574}}</ref>
Delîlên germbûna ji pîvandinên germahîya hewayê, bi gelek çavdêrîyên din têne tespît kirin. Bi dijwariya barîna zêde, helîna berf û cemeda axê û zêdebûna şilbûna atmosferê de zêde bûye.<ref>{{Cite journal|date=2006-11-17|title=U.S. Global Change Research Program (USGCRP)|url=http://dx.doi.org/10.1002/0471743984.vse8966|journal=Van Nostrand's Scientific Encyclopedia|location=Hoboken, NJ, USA|publisher=John Wiley & Sons, Inc.}}</ref> Flora û fauna jî bi awayekî li gorî germbûnê tevdigerin; Mînak, nebat zûtir di biharê da kulîlkan vedikin. Nîşaneyeke din a bingehîn jî sarbûna atmosfera jorîn e, ku nîşan dide gazên serayê li nêzî rûyê erdê germê dibarînin û nahêlin li fezayê biweşin.<ref>{{Cite web|url=https://earthobservatory.nasa.gov/features/GlobalWarming|title=Global Warming|date=2010-06-03|website=earthobservatory.nasa.gov|language=en|access-date=2021-10-11}}</ref>
==Bandora li ser pergala hawîrnasiyê ==
[[Wêne:Soil moisture and climate change.svg|thumb|300px|Projeyên rapora nirxandinê ya şeşemîn a IPCCyê, guherînên di nav axên navînî yên ku dikare çandinî û ekosîsteman xera bike. Kêmkirina nema axê bi yek ji pîvana standard tê vê wateyê ku nema axê ya navînî dê di navbera salên 1850 û 1900-1900an de li wê derê li hev bike.]]
| |||