|
'''Almanyaya Nazî''' navekî nafermî ye bo [[Almanya]]ya navebra [[1933]] heta [[1945]].
Di wê serdemê de [[Adolf Hitler]] ji [[Partiya Karkerên Alman a Nasyonalsosyalîst]] desthilatdarî ya Almanyayê dikir. Hinek caran bi wê serdemê ''Împeratoriya Sêyem'' ({{Bi-de|Drittes Reich}}) tê gotin. Naziyan digotin ku wan li dû ''Împeratoriya Yekem'' ([[Împeratoriya Romê ya Pîroz]]) û ''[[Împeratoriya Almanyayê|Împeratoriya Duyem]]'' diçin.[[Wêne:NS_administrative_Gliederung_1944.png|thumb|300px|Nexşe (1944)|çep]]
== Avabûn ==
Di sala 1933 -an de, pêşkeftinek û berxwedanek neteweyî ya mezin li ser gora Frederickê Mezin dest pê kir. Vê berxwedanê dîrok çêkir - ku wekî Roja Potsdam jî tête zanîn - û bi vî rengî qanûnên bingehîn û rêzikên bingehîn ên pir nû derxist holê. Di bingeh de, civakbûn û hevahengiya gelemperî ya hişmend, ku li hundurê welêt rûdine; Faktorek din ev e ku mafê me ye ku em karên ku têne kirin ji bo aramiyê biqedînin, û ew karê ku ji bo pêşkeftina gel û Reich - ango, împaratorî - tê kirin. Reichê Sêyemîn, ango Empiremparatoriya Almanya Sêyemîn, mîna ya duyem û ya yekem li ser esasên gel û welat bû. Hîtler xelasî pêşkêşî gelê Alman kir, ji ber şer, depresyon û enflasyonê westiyayî. Ji ber vê yekê, dema ku veguheztina hêzê di hilbijartinên eyaletê yên 5 -ê Adarê, 1933 -an de ji Adolf Hitler re hat dayîn, wî ji bo serokatiyê (nivîsgeha Führer) bihêz kir, şoreşa hukumeta Neteweyî -Sosyalîst, ku bi piştgiriya girseyek mezin pêk hat. mirov û bêyî xwîn rijandin hat pêkanîn, pêk hat. Cejna ku li Dêra Garnîzonê di 21ê Adarê de hat li dar xistin bû bûyîna Neteweperestên Sosyalîst.
Dewleta Elman a nû bi beşdariya Partiya Karkerên Alman a Sosyalîst a Neteweyî di hikûmetê û muxalefeta nasyonalîst a alîgirê hikûmetê - Partiya Gel a Neteweyî ya Elman de hate damezrandin. Empiremparatoriya Sêyemîn a Elman di bin rêveberiyek ku ji hêla Netewe -Sosyalîstan ve hatî rêve kirin û ji hêla neteweperestên din ve hatî yek kirin de hate damezrandin. Hikumeta Sosyalîst a Neteweyî, ji roja ku bû desthilatdar, ji bo derbaskirina qeyrana aborî û civakî ya li Elmanyayê xebitî, û hevdem bi van hewildanan re, hewl da ku sosyalîzma neteweyî bikeve nav hemî warên jiyana civakî. Di Adara 1933 -an de, Serok Hindenburg piştî şewata li avahiya Reichstag di Sibatê de rêzikên nû danî. Di heman mehê de qanûnek nû hate derxistin.
== Karbidestên Bilindên „Reich“ serastkirin ==
"Yekitiya gel û dewletê" ya ku di îdeolojiya Naziyan de hat îlankirin bû sedema rakirina veqetandina hêzan; ofîsên herî bilind ên hukûmetê reyên qanûndanîn, cîbicîkar û dadwerî hatin dayîn. Dema ku prensîba rêber di hemî warên hukûmetê û di hemî astên hukûmetê de bi bandor bû, ji aliyek ve navendîbûna daîre û daîreyên berê hebû, û ji hêla din ve, pir caran zêdebûna wan a çolê.
Berhevkirina erkên rayedarên dewletî yên navendîkirî û nû çêkirî û her weha nivîsgehên partiyê yên herî bilind bûn sedema gelek nakokiyên li ser jêhatîbûn û hevrikiyan, ku dûv re pir caran pêdivî bû ku bi biryardariyek Hîtler bi desthilatdarî biqediya. Wekî qaîde, di encamê de rayedarên îdarî bi ofîsên partiyê re bûn yek. Di encamê de hejmarek nû "Desthilatdarên Bilind ên Reich" derketin.
Guherandina Reich Chancellery
Article Gotara bingehîn: Reich Chancellery
Serokwezîrê Almanya Adolf Hitler bû, serokê dewletê serokwezîr von Hindenburg bû heya mirina wî di 2 -ê Tebaxa 1934 -an de. Bi qanûna li ser serê dewletê ya Reich a Alman 1 -ê Tebaxê, 1934 -an, ku dûv re bi referandûmê hate meşrû kirin, Hitler buroyên Hindenburg girt. Ji wê hingê heya dawiya sala 1938 -an wî sernavê "Rêber û cellêwirmendê Reichê Alman" bû, ji Januaryile 1939 -an tenê "Rêber". Heya nuha, herî dereng, hîna bi fermî di meriyetê de [5] Destûra permparatoriya Weimar de facto hate binpê kirin û hemî desthilatdariya dewletê di kesayeta Hitler de bû yek. [6]
Cihê fermî yê Hitler wekî Kancela Reich li Berlînê Kancela Reich bû. Ev wekî desthilatek ji bo birêvebirina karsaziya hukumeta heyî û di heman demê de wekî navenda partiya NSDAP tevdigeriya. Sekreterê Dewletê Hans Heinrich Lammers, paşê Martin Bormann, berpirsiyarê karûbarên hukûmetê bû. Di sala 1937 -an de Kancela Reich Dienststelle Berchtesgaden, ku wekî Kancelariya Reich -a piçûk jî tête zanîn, hate damezrandin.
Organa rêveberiya navendî ya NSDAP -ê û berpirsê koordînasyona Kancela Reich û wezaretan karmendên cîgirê serokê Rudolf Hess bû, ku bi pileya wezaretê ji Kabîneya Reich û Encumena Wezîran ji bo Parastina Reich bû. Wekî din, wî di fermanên girîng ên wezaretên Reich û di tayînkirina rayedarên payebilind ên dewletê de gotinek kir. Ji sala 1941 -an vir ve ev pozîsyon di bin navê Kancelariya Partiya Bormann de hate domandin. Nivîsgeha rêberê NSDAP -ê, ku di sala 1934 -an de wekî "kansela taybet a Adolf Hitler" hate afirandin, ku Philipp Bouhler serokatiya wê dikir û tê de birayê Martin Bormann Albert Bormann jî çalak bû, xwe bi daxwaznameyên dilovanî û daxwaznameyên partiyê ve sînordar kir. girîng e, lê "Aktion T4" jî kontrol kir.
== Mijarên têkildar ==
| 