Împeratoriya Bîzansê: Cudahiya di navbera guhartoyan de

Content deleted Content added
GPinkerton (gotûbêj | beşdarî)
BKurteya guhartinê tine
Kurdî27 (gotûbêj | beşdarî)
Kurteya guhartinê tine
Etîket: Betalkirî Guhartina dîtbarî Guhartina mobîl Guhartina malpera mobîl
Rêz 91:
 
== Serdema Bîzansê Derengtir ==
[[Wêne:LatinEmpire2.png|thumb| Sefera Xaçiyayê Çaram şunda Împeratoriya Romê {{Nêzîkî}}1204.]]Paş [[Împeratoriya Latînan]] Konstantînopolîs dagir kirin Rûm kirina sê paran; {{Girêdan|Împeratoriya Îznîkê|en|Nicene Empire}} ([[Nikaia]]), {{Girêdan|Despotiya Epirosê|el|Δεσποτάτο της Ηπείρου|tr|Epir Despotluğu|en|Nicene Empire}} û [[Împeratoriya Trebzonê]]. [[Theodoros I Laskaris]] di [[1208]]an1208an de Împeratoriya Nikaia de wek împeratorê Roma danezanîn û împeratoriya îznik li Ewropa û [[Anatolî]] fireh kir. Ji dûv wî re {{Girêdan|Ioannês III Doukas Vatatzês|el|Ιωάννης Γ´ Δούκας Βατάτζης|tr|III. İoannis|en|John III Doukas Vatatzes}} (1222–1254) sînorên împeratoriyê Îznîk li rojhelat, di siya selçukan li hemberan [[Mongol|Mongolan]] di [[1243]]an1243an dagir bûbû, şunda fireh kir.
 
Pişt re {{Girêdan|Mixaêl VIII Palaiologos|en|Μιχαήλ Η´ Παλαιολόγος|tr|VIII. Mihail|en|Michael VIII Palaiologos|fr|Michel VIII Paléologue}} (1259–1282) di [[1259]]an1259an derbaza texta Împeratoriya İznikê bû şunda di [[1261]]an1261an de Konstantînopolîs ji Latîniyan stand û dawiya Împeratoriya Latîni de. Li wê şunda li taxtê {{Girêdan|xanedana Palaiologoi|el|Δυναστεία των Παλαιολόγων|tr|Paleologos Hanedanı|en|Palaiologos}} dest pê kir û wan Rûm heta dawiya karger kir.
[[Wêne:ByzantineEmpire1265.svg|thumb|Împeratoriya Romê di [[1265]]]]Dûv [[Selçuk]]an helweşiyan re li Anatolî hin [[Mîratî]]yên wek [[MenteşeyanMîrektiya Menteşe|Menteşe]], [[Aydın]]an, [[Dewleta Germiyan]]an, [[Saruhan]]an, [[Karasi]]yan û [[Osmanan]] hati bûn sazkirin. Wê demê li Rûm jî gelek şerên hûndur der di ketin. Di [[1282]]an de heta [[1354]]an1354an 4 şerê hûndurî der ketî bûn.
 
Di [[sedsala 14'an]] de ji bo li Anatolî [[Osmanan]] li ewropa jî [[Bulgar]]an û [[Sirb]]an xak ji dest Rûm distandin Rûm ancax bi Konstantînopolîs, [[Selanik]] ([[Tesalonîkî]]) û bi çend bajaran din ma bû. Dema Xiristîyanan li Ewropa ji hev re ceng dikirinî, ji [[1352]]an1352an de, Osmanan li Ewropa û [[Trakya]] ji xak dest xwe dixistin. Heta [[1370]]anan1370an [[Trakya]]yiyan bi pirani hati bû dagir kirîn. Di [[1362]]an1362an de jî paytext ji [[Bursa]] de biri bûn [[Hadrianopolis]] ([[Edirne]]) Paş serfiraziya di [[1371]]an1371an de di [[Cenga Maritza]] de hembera [[Serb]]an, [[Osmanan]] [[Makedonya]] jî hel girt û Rûm herî biçûk bû. Rûm pir caran li yekbûnaka xiristiyanan û [[dêr]]an ji bo Osmanan ji Ewropa derxin digerîyen. Lê gelê Rûm bi gotina 'Fesan Osmanan şaşikan [[Kardinal|Kardinalan]] çêtir e' beşdar ne dibûn. Dûv binketinên hembera Osmanan di [[Cenga Kosovaya Yekem]] de di [[1389]]an1389an re di [[1391]]an1391an de Osmanan Konstantînopolîs dorpeç kir. Paş dorpeçkirinakê heft mehan re Rûmê danê Osmanan dayî û sazkirana taxaka misilmanan li Konstantînopolîs pejirand û derpêçkirin hat ra kirin. Paş di [[Cenga Nikopolis]] (Niğbolu) di [[1396]]an1396an de artêşa leşkeran xaçan de pêk hati bû bin xist. Dawiya Rûm êdî xwuya dibû. Lê ji bo [[TimurTîmûrleng]] Osmanan di [[1402]]an1402an li [[Enqere]] bin xistin ûmre dewleta Rûm çend deh salan din dewam kir.
 
=== Ruxîn ===
Paş Osmanan [[Dema Fetret]] derbaz kir şunda vegirtina Konstantînopolîs armanç kirin. Çi qas Konstantînopolîs ne bajarê wek berê mezin bû jî. her dem armanca Osmanan de bû. Bi dawî di [[29'e gulanê]] 1453an de [[Osmanan]] bi fermandariyan Mehmet II Konstantînopolîs vegirtin. Împeratorê Rûmê dawî {{Girêdan|Konstantinos XI Palaiologos|el|Κωνσταντίνος ΙΑ΄ Παλαιολόγος|tr|XI. Konstantinos|en|Constantine XI Palaiologos|it|Costantino XI Paleologo}} dema cengê mirî bû. Ew roja [[Serdema Navîn|serdema navîn]] dest pê dike ye.
 
Osmanan paş Konstantînopolîs di [[1461]]an1461an de jî dawiya Împeratoriya Trebzonê de.
 
== Çand û avakarî ==