Selcûqî: Cudahiya di navbera guhartoyan de

'''Selcûqî''' an jî [[selçûqî]] ({{bi-tr|Selçuklular}}; bi [[farsî]]: سلجوقيان, ''selcûqiyan'')<ref> Tetley, G.E (2009). Hillenbrand, Carole (ed.). The Ghaznavid and Seljuk Turks: Poetry as a Source for Iranian History. London and New York: Routledge. pp. 1–16. ISBN 0-415-43119-0.</ref> dewleteka dîrokiya ji aliya [[turkmen|tirkmen]]ên<ref> Josef Matuz: Das Osmanische Reich. Grundlinien seiner Geschichte. Darmstadt 1985, S. 14</ref> Oxûzan li [[Asyaya Navîn]], [[Kurdistan]], [[Îran]], [[Îrak]], [[Sûrî]] û [[Anatoliya]] hatî bû sazandin.<ref> 5] Fleet, Kate (2009). The Cambridge History of Turkey: Byzantium to Turkey, 1071–1453: Volume 1 (PDF). Cambridge University Press. p. 1."The defeat in August 1071 of the Byzantine emperor Romanos Diogenes by the Turkomans at the battle of Malazgirt (Manzikert) is taken as a turning point in the history of Anatolia and the Byzantine Empire.</ref>

Selcûqiyan navê xwe ji [[Selcûq Xan]] (dor 1000), yê ku ji [[Oxûz]]an mila [[Kinik]]an bû,<ref>Concise Britannica Online [http://concise.britannica.com/ebc/article-9378199/Seljuq-dynasty Seljuq Dynasty] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070114233201/http://concise.britannica.com/ebc/article-9378199/Seljuq-dynasty |date=2007-01-14 }} article</ref><ref>Merriam-Webster Online – Definition of [http://www.m-w.com/cgi-bin/dictionary?va=seljuk Seljuk]</ref><ref>The History of the Seljuq Turks: From the Jami Al-Tawarikh ([https://books.google.com/books?vid=ISBN0700713425&id=jmMpaJZemk0C&pg=PA3 LINK])</ref><ref>Shaw, Stanford. ''History of the Ottoman Empire and Modern Turkey'' ([https://books.google.com/books?vid=ISBN0521291631&id=UVmsI0P9RDUC&pg=PA7 LINK])</ref><ref>Golden, Peter B. (1992). An Introduction to the History of the Turkic People. Otto Harrassowitz, Wiesbaden. p. 209</ref> di [[sedsala 9an]] de li rojhelata [[Gola Aral]] (îroj [[Qezexistan]], [[Ûzbêkistan]]) dijî bû, girtî bû.<ref> D.M. Dunlop (1966) The Khazars. The Dark Ages: Jews in Christian Europe, , 711-1096, . </ref><ref> Kevin Alan Brook, (2006) The Jews of Khazaria, 2nd ed. Rowman & Littlefield Publishers, Inc.</ref> Selcûq Xan ji pê bavê xwe [[Dukak Xan]] mir re bû kargerê Oxûzan. Di [[985]]an de Selçûq Xan bi Xanêdana xwe ve derbaza ola [[Îslam]] bû. Selcûq Xan cara pêşin di bin kargeran [[Qaraxan]]an de bû. Çar lawên [[Selçûq Xan]] Mikaîl, Îsraîl, Mûsa û Yûnûs hê bûn.

Di bin serdariya lawên Mîkaîl, Tûxrûl Beg (1038–1063) û [[Çaxri]] (1038–1060) de, Selcûqî di [[1030]]an de ji [[Xorasan]] derketin û di [[1040]]an de [[Cenga Dandanakan]] de [[Gaznawiyan]] bin xistin. Ji pê [[Tûxrûl Beg]] û Çaxrî Beg re dewleta Selcûqiyan bû du paran. [[Tûxrûl Beg]] rojavaya Keyîtî ji [[Îsfehan]] de, Çaxrî Beg jî ji [[Merw]] de rojhelata [[Keyîtî]] karger kir.<ref> Kevin Alan Brook, (2006) The Jews of Khazaria, 2nd ed. Rowman & Littlefield Publishers, Inc.</ref> Tûxrûl beg keyîtiya xwe li îran û îraqê fireh kir. Ji pê Bûyîdan hilwaşiyan re wî bandora xwe li ser [[Ebasî]]yan ra kir. Tûxrûl beg li [[Bexdad]] ji [[Xelîfe]] unvana Siltan girt.<ref> Josef Matuz: Das Osmanische Reich. Grundlinien seiner Geschichte. Darmstadt 1985, S. 14</ref>

Ji pê [[sedsala 11an]] li Anatoliya [[selcûqiya Anatoliya]] bi paytexta [[Qonye]] (demekî, Iconum) hat sazkirin re, li Sûrî jî selcûqî bûn çend paran mirnişiyan. Ew mirnişiyên li Sûrî ji pê re ji aliya [[Zengî|zengiyan]] di [[sedsala 12'an]] de hat yekkirin û li şûnê [[Eyûbî|eyûbiyan]] hat sazandin.<ref> Matuz (1985), S. 16</ref>

Li Xorasanê dema [[siltan]] Sancar (1118–1157) de, lawê Melik Şah bû, selcûqiyan demeke xwe ya dina baş dît. Lê ji pê di [[1141]]an de li [[Semerqand]] hembera [[Kara Kitai]]yan de bin ket re çend salan şunda keyîtî hilwaşî ye. Selcûqiyên li Anatoliyayê ji pê binketîniyê di [[1243]]an hembera [[Îlhan]]an re lawaz bûn û di [[1307]]an de hilwaşî. Paşê bi awayê began dabeş bû û li ser bermayiyên vê dewletê [[Împeratoriya Osmaniyan]] ava bû.<ref> Josef Matuz: Das Osmanische Reich. Grundlinien seiner Geschichte. Darmstadt 1985, S. 14</ref>