Mîtolojiya yewnanî: Cudahiya di navbera guhartoyan de
Content deleted Content added
GPinkerton (gotûbêj | beşdarî) Kurteya guhartinê tine |
GPinkerton (gotûbêj | beşdarî) BKurteya guhartinê tine |
||
Rêz 29:
[[Wêne:Poseidon sculpture Copenhagen 2005.jpg|thumb|''Poseidon'']]
Piştî hêvîşkestinê Gê li benda fersendeka din ma ku zarokên xwe ji kûrahiya Tartaros derîne. Û bi kehanetekê got ku dawiya Kronos jî dê mîna ya bavê wî be.Lê Kronos bi baweriyeke mezin got ku “ ez dê qedera xwe biguherim”. Lê guhertina qederê ewqasî ne asan bû. Kronos ji jina xwe Rea pirr hez dikir û piştî demeka kin keçeke nazenîn a bi navê [[Hestia]] ji dayik bû. Dema Rea ew nîşanî bavê wê Kronos da qedera Kronos di serê wî de bi vîzîn buhurî û bi tundiya van hestan keça xwe Hestia bi carekî daqurtand. Paşê çar zarokên din ji Rea re çê bûn. Tev zarok jî bi heman hestên tund ên Kronos hatine daqurtandin: [[Poseidon]], [[Hêra]], [[
Ji ber van bûyeran dilê Rea bi janan tijî dibû. Dema ku bi zarokê şeşemîn avis bû, çû çem diya xwe Gê û alîkarî jê xwest. Gê got ku dema zayînê hat biçe Girava [[Krît]] û li wir li Çiyayê Dîktîsê li şkefta veşartî xwe veşêre. Gê got ku,” ez dê bi periyan alîkariya te bikim ku dê zaroka te bi şîrê bizihnan xwedî bikin û dê dergûşa wî bi darekê ve daleqînin ku Kronos ne li asîmanan ne jî li behrê nabîne.” Gê got ku ji bo xapanina Kronos jî tenê ferşekî bi qasî zarokekî bes e.[[Wêne:Zeus Otricoli Pio-Clementino Inv257.jpg|thumb|''Zeus'']]Bi vî awayî Rea, piştî ku [[Zeus]] çê bû ew li şkeftê hişt û bi kevirekî çû cem Kronos. Dema Kronos kevir dît berî ku lê binihêre ew bi çarekî daqurtand. Herwiha got qey min qedera xwe cardin guhert. Lê guhertina qederê ewqasî ne asan bû. Sal buhurîn Zeusê zarok mezin bû, bû xwedayekî gihîştî. Bêyî ku haya Kronos jê hebe.
Rêz 39:
Zeus û xweh û brayên wî Kuklops û Dêwên Sedmil ji Tartaros xelas kirin û bi alîkariya wan di şer de bi ser ketin. Tîtan jî di kûrahiya Tartaros de heps kirin.
Paşî xwedayan ji bo ku desthilatdariya xwe bibijêrin peşk avêtin. Ji Zeus re xwedahiya asîmanan, ji Poseidon re xwedahiya deryayan, ji Hadês re jî xwedahiya binê erdê derket. Zeus bi xweha xwe Hêra re zewicî û ew bû xwedawenda zewac û zayînê. Hestia bû parêzvana malbatê.
== Vebêjeyeka mîtolojîk ji yên yewnanî: Nivîsa estûr ==
===
Xwedawenda ku demsalan tîne, diyariyên ku ji bo domandina jiyanê pêwîst in dide,
Ji ber ku şîva mala cotyarekî ji şîvên qesrên mezin ên Olîmposê ,ku Hephaistos plana wan çê kir û Kuklopsan jî ava kirin, tercîh dike, xwedayên Olîmposî yên din dev diavêjin wê, lê ew tenê dibişire.
Şadiya jiyana
Rojekê Aphrodite, Mîre Miriyan Hadês ku bi erebeya xwe li Girava Sicîlyayê digere, dibîne. Mîrê siyan weke her demê kontrola Typhonê ku di bin Çiyayê Etna de xwe drêj kiriye û ji devê xwe agir direşîne, dike de ku mirovên mirinok ji van lerzînên erdê û derketina agir zerarê nebînin.
Rêz 55:
Aphrodîtea zêrîn bang dike kurê xwe Eros û wiha dibêje:” ji mirinokan pirr kêm kes qedr didin hêz û mezinahiya me. Bi baldarî binihêre ku çawa Athena, Artemis û Persephonê ji ramanên evînê direvin: Zeus û xweha wî û Mîrê Deryayan serî li ber çekên me tewandin. Vêga dor hatiye Mîrê Miriyan Hadês jî ku em desthilatdariya xwe pê bidin naskirin. Yekî ji tîrên xwe yên ku hedefa xwe tu caran şaş nakin bişîne dilê Hadês de ku mîna dînan di evîna Persephonê de noq bibe.”
Tîra Eros dike ku Hadês dil dikeve Persephonê û Hadês wê ji bavê wê Zeus dixwaze. Zeus wê demê jê re wiha dibêje:” helbet ev ê bibe şahiyeke mezin bo min, lê birayê min ê xoşewîst tu bizanibe ku xweha me
Rojekê ku Persephonê li mêrgên Sicîlyayê kulîlkan dide hev, kulîlkeke ecêb xweşik ku heta wê demê nedîtîbû dibîne. Hevalên xwe li pey xwe dihêle û ber bi kulîlkê diçe ku biçine. Nepêkan e bizanibe ku bavê wê bo Hadês wê birevîne ji axê ev kulîlk afirandiye. Dema Persephonê bo çinîna kulîlkê ber pê diçe ji nişka ve ax vedibe. Erebeyeke ku bi hespên reş e û mîrê miriyan Hadês bi xwe diajo derdikeve. Hadês bi destê xwe yê çepê dizgîn digire û bi destê xwe yê rastê jî Persephonêyê hildide erebeya xwe. Bêyî hevalên wê hay jê hebin wê direvîne û bi dûr dikeve.
Rêz 63:
Dema ku erebeya Hadês wê di nav golên kûr û hewzên ku dû derdixin de dibuhurîne, Persephonê hîna jî bangî diya xwe dike. Hêvîdar e, heta axa ku çandinê dide, deryaya ku bi lez diherike û Hêliosê ku li jor erebeya xwe diajo xuya ne hinek dengê wê bibihîzin. Piştî ku erd li pey wan tê girtin jî dengê Persephonê li ser çiyayan olan dide; li bin deryayan belav dibe. Dema xwedawenda mezin qêrîna keça xwe dibihîze dilê wê tijî jan dibe. Benê porên xwe yên xweşîk vedike, hewranê xwe ji milên xwe berdide. Mîna teyrekî hov, di navbera behr û berriyê de li her derê bê hêvî li keça xwe ya wenda digere.
Xwedayên nemir ku dizanin Persephonê li kû ye bê deng dimînin. Mirovên mirinok jî nikarin alî wê bikin. Ji bo ku tariya şevê lêgerîna wê qut neke ji agirê sor ê kratera Çiyayê Etnayê du darên qajê pê dixe. Ji hingî ve ne stêra berbangê ne jî ya êvarê dîtine ku bêhna xwe vedide. Lê beredayî digere li cîhanê. Di dawiyê de
[[Wêne:Herakles and Telephos Louvre MR219.jpg|thumb|[[Herakles]]]]
Mîr Hêlios wiha bersiva van peyvan dide:” ji ber ku ez bi halê te yê bikerb xemgîn dibim ez ê ji te re rastiyê bibêjim. Ewrcivîn Zeus bo ku bibe keybanûya wî alîkariya Hadês kir û Persephonê da revandin. Min qêrîniya wê ya dema revandinê kir. Dîsa jî ji ber ku birayê te mîrê miriyan xwediyê mîrîtiyeke mezin e, ev ê zewaceke baş bibe. Hêrsa xwe bibirre û jana xwe kêm bike.” Wê demê dilê
Zeus ji vê niyeta wê tirsiya û Irisê pê-ba dişîne pey
Dema
Zeus:”rast e
Piştî ku
Hadês bi van peyvan bi xedarî dikene. Ji Persephonê re dibêje;” ji bo tu diya xwe ya cilreş bibînî bi Hermês re biçe, lê divê tu ji dil bizanî ku ez jî ji te hez dikim û dixwazim bi min re li vir bimînî. Min bi başî yad bike, ji ber ku ez ê mêrekî baş bim bo te. Ji bîr neke ku ez jî birayê Zeus im û mîrîtiya min jî pirr mezin e. Dema tu li vir bî her tiştê jîndar û bilebat tu yê bi rê ve bibî. Ez ê bikim ku di nav xwedayên mezin de tu xwedawenda rûmetdartirîn bî. Ên ku mafê te nedin te û te nehebînin ez ê bi erjengiya xwe ya mezintirîn ceza bikim.”
Rêz 80:
Dema Persephonê van peyvan ji mêrê xwe dibihîze dilşad dibe. Dema li erebeya Hermês siwar dibe, ji bo ku heta dawiyê li ser rûyê erdê nemîne Hadês lipek hinara mîna hinguv dide Persephonê de ku bixwe, Persephonê bê hay û bê agah lipa hinarê dixwe. Paşî Hermês Persephonê dibe cem diya wê.
Dema
Persephonê bi çavên şil bersiv dide:” dema ku Hermês hate pey min mêrê min lipek hinara şîrîn da min, ji ber ku ez birçî bûm min ew xwar. Ji encamên wê bêagah bûm.”
Dema
Dibêje:” were keça min yê ku dikare bi şadiyê bijî divê bikaribe bi janan re jî bijî. Min ji birayê te Zeus xeberên baş anîn ji bo te. Xwedayên mezin dixwazin ku tu vegerî malbata mezin a Olîmposê. Persephonê dê tenê çariyeka salê li mîrîtiya tarî ya Hadês bimîne. Her sal bi hatina biharê re, bi vebûna kulîlkên bêhndar re Persephonê dê bê cem te, heta dema çinîna çandinê dê bi te re be. Hêrsa xwe ya li hemberî Zeus biqedîne. Bi keça xwe re ta’ma jiyana jîndar bistîne, bila ax berên xwe yên ji bo domîna jiyana mirovan pêwîst in dîsa bide.”
Dema
Bi vî awayî pergala demsalan cardin tê saz kirin. Her sal piştî dema çinîna çandiniyan Persephonê ji bo demsalên zivistanê diçe cem mêrê xwe Hadês. Dema Hêlios cîhan cardin bi germahiya tavê hembêz kir
Paşî mirovên li mêrgên germ ên xweş keç û dayikê bi hev re şad bibînin. Jinên cotyaran dê di şîvê de her êvar sêniyeke zêde deynin ser sifreyê, heye ku
[[Kategorî:Mîtolojiya yewnanî| ]]
|