Hecî Baba Şêx
Hecî Baba Şêx (z. 1882 li Bokan - m. 30ê adara 1947an li Mehabadê, Rojhilata Kurdistanê) serokwezîrê Komara Mehabadê bû. Piştî şikestina hêza Kurdan di komara nû de, bi alîkariya YKSS, statûkoparêz û serkeftiyên Şerê Cîhanî yê Duyem artêşa eceman dikeve Kurdistanê. Komkujiyên hovane li dijî kurdan tên kirin. Serokkomar Qazî Mihemmed, serokwezîr Hecî Baba Şêx û endamên din ên dewleta Kurdistanê tên girtin û darizandin.
Hecî Baba Şêx | |
|---|---|
 | |
| Jidayikbûn | 1882 |
| Mirin | 30ê adara 1947 Mehabad |
| Hevwelatî |  Komara Mehabad |
| Perwerde | Medrese |
| Pîşe | Serokwezîrê Komara Mehabadê |
| Serdem | Sedsala 19an û 20an |
biguhêre | |
Hecî Baba Şêx çewa ku li ser îlmê olê xwedî agahî bû, li ser îlmê Felsefeya Yewnan û matematîkê jî xwediyê îlmê bû. Li ser wan pirtûkên wî hene.[1]
Di 30ê adara 1947an de li Meydana Çarçira birêvebirên Komara Mehabadê ji aliyê rejima Îranê ve tên xeniqandin.
Jiyana siyasî biguhêre
Bi şerê li dijî êrişên Rûsî di serê 1900-an de, wî him di nav civakên Islamicslamî de û him jî di nav Kurdan de rêz girt û bû efserek navdar.
Dûv re, Îhsan Nûrî Paşa Paşa, ku serkêşiya Serhildana Agiriyê ya yekem dikir, di 1920-an de çû Wanê, Diyarbekirê û Stenbolê ji bo ku bi damezrînerên Xoybûn Rêxistina Kurd re bicive û beşdarî damezrandina rêxistinê bibe Celadet Alî Bedirxan û Şêx Seîd.
Ew di nav damezrênerên Partiya Demokrat a Kurdistana Îranê de bû ({{Dil | ku | Partî Dêmokiratî Kurdistanî Êran | "'PDKİ')) ku di 1945 de hate damezrandin. [2]
Komara Mahabad biguhêre
Komara Mahabad, dewleteke ne naskirî Kurd ku di 22 Çile 1946 de bi piştgiriya Yekîtiya Komarên Sovyet ên Sosyalîst, û her weha paytext Mahabad, Sine hate damezrandin. Ushnu û Maraghe bajaran digirtin. Hêza rastîn di Serokatî Qazî Mihemed de bû. Wî her wiha nivîsgeha Wezareta Parastinê Mihemed Hüseyin Han Seyfi Kadı girt. Piştî ku Sovyetan desteka xwe paşve kişandin, Artêşa Iranianranê ya girêdayî Xanedana Pehlewî dewleta ku nû hatî damezrandin dagir kir.
Hacî Baba Sheikhêx di nav serokên dewleta ciwan de bû ku hate girtin û darizandin. Di 31ê Adar 1947 de, li meydana Çarçira di navbera gundên Cunyan û Turcan de, bi biryara saziyên Xanedana Pehlewiyan, serok Kad Muhammed û wezîrê parastinê Muhammed Hüseyin Han Seyfi Kadı û serokwezîr Hac H Baba wereêx bi dardakirinê hate bidarvekirin, lê ew ji ber aliyê xwe yê olî ve hate efû kirin. [2]
Ji bibine biguhêre
Wêje biguhêre
- Archie Roosevelt, Jr., "The Kurdish Republic of Mahabad", Middle East Journal, no. 1 (July 1947), pp. 247–69